Praktijkverhaal: Alle dagen klimaatmaand

In deze blogpost vertellen we hoe in een klas van een lagere school rond een duurzaamheidsthema werd gewerkt. Het is een mooi voorbeeld van de manier waarop inspirerend burgerschap in de praktijk kan werken.

Juf Isabel (Isabel Naessens) werkte met haar leerlingen uit het zesde leerjaar van KBO Nederename rond kledij en de impact die het maken van kledij heeft op met milieu. Je kan in de Zill-bib in grote lijnen nalezen hoe ze het aanpakte. Hieronder kan je lezen wat we er zelf uit leerden over hoe inspirerend burgerschap ons onderwijs versterkt.

Krachtige leeromgeving en inspirerend burgerschap

sla link op in klembord

Kopieer

Wat opvalt, is dat juf Isabel enkele aspecten van krachtige leeromgeving heeft toegepast.

  • De activiteiten vertrekken vanuit een context waarmee alle leerlingen te maken hebben. Over klimaat, energie, water ... wordt in de media immers met de regelmaat van een klok bericht en maken volwassenen zich (energieprijzen, iemand?) druk. Dat pikken kinderen natuurlijk op. 
  • Juf Isabel zorgde er voor dat de activiteiten verschillende ervaringskansen bieden. Daardoor benaderen de kinderen het thema op verschillende manieren en worden ze zelf op verschillende manieren aangesproken en ondersteund in hun leren.
  • Bij de uitwerking van het onderwijsarrangement is er aandacht voor een goede didactische aanpak.
  • Door te evalueren wat de kinderen hebben geleerd, legde juf Isabel de basis voor eventueel bijsturen van de onderwijsarrangementen. En uiteraard kan ze zo het leerproces van de kinderen goed opvolgen.

"Dat is allemaal nogal vanzelfsprekend," horen we je denken, "dat doet elke leraar." Dat is inderdaad de bedoeling. Maar we halen het toch even aan, omdat het duidelijk maakt waar de pijlers van inspirerend burgerschap voor staan. Die zijn niet bedoeld als didactische principes naast of ter vervanging van krachtige leeromgeving. Het zijn wel mogelijke aandachtspunten bij de uitwerking van je onderwijsarrangement. We zijn er uit literatuur- en praktijkstudie van overtuigd dat doorheen het schooljaar - dus niet per se in elke les - de vijf pijlers voldoende aan bod moeten komen om echt tot inspirerend burgerschap te komen.

De vijf pijlers aan het werk

sla link op in klembord

Kopieer

Om een inspirerend burger te zijn, moet je de wereld kennen. Zeker als het gaat over complexe problemen, zoals de impact van ons consumptiepatroon op het milieu, is het belangrijk om kinderen de nodige kennis te laten verwerven. In de voorbeelden die juf Isabel ons doorgaf, vinden we dat terug in de activiteit waarin de voorkennis rond 'ecologische voetafdruk' uit een vorige les opnieuw wordt opgeroepen. Aandacht voor onderzoeken is echt nodig: alleen zo kan creatieve verwerking echt het leren van de kinderen verdiepen.

Inspirerende burgers zijn geen individualisten. Samen overleggen en samen werken zijn belangrijk om tot samen leven te komen, of het nu op de speelplaats is of in de 'grote-mensen-wereld'. Een aantal werkvormen die juf Isabel koos zijn hier op gericht: een brainstorm, samen een brief opstellen, in groep een draagtas maken: telkens zijn er volop kansen om tot verbindend dialogeren te komen. Dat vraagt wel wat vaardigheden van de kinderen. Het is dan ook goed om hier geregeld op in te zetten en dit ook expliciet te oefenen.

Inspirerende burgers leven niet in een ivoren toren. Wat in de wereld gebeurt raakt hen. In de les van juf Isabel krijgen de leerlingen ruimte om daarover te reflecteren en zich persoonlijk te uiten daarover. Dat kan verbaal zijn, zoals in de evaluatiefilmpjes. Maar dat kan ook muzisch, zoals bij het maken van een persoonlijke draagtas. Zo'n momenten zijn ook voor de leraar interessant: hier merk je misschien het meest hoe de identiteit van leerlingen ontwikkelt. Zijn dat niet de momenten waar je het als leraar voor doet?

Inspirerende burgers blijven ook niet bij de pakken zitten. Ze ondernemen actie om zelf de wereld beter te maken, of om anderen te inspireren dit te doen. Ook dat merk je in de lessen van juf Isabel, bijvoorbeeld wanneer de leerlingen een brief schrijven aan het gemeentebestuur of wanneer ze een spandoek ontwerpen dat aan de ingang van de school zal worden opgehangen.

Je merkt dat we in inspirerend burgerschap de discussie over 'kennis versus vaardigheden' wat achter ons proberen te laten: beide gaan hand in hand en versterken elkaar. Je merkt ook dat de vijf pijlers je kunnen helpen bij het ontwikkelen van onderwijsarrangementen, vooral bij het selecteren van mogelijke activiteiten en om zicht te krijgen op hun onderlinge samenhang. Zo kunnen we ons leerplan ten volle benutten om persoonsvormend onderwijs te realiseren. En, zoals je ook kunt zien in het voorbeeld van juf Isabel, is dat laatste geen wollige pedagogentaal, maar iets wat elke dag opnieuw in je klas kan gebeuren!

Tot slot: wat is jouw verhaal?

sla link op in klembord

Kopieer

De klimaatmaand is net afgelopen als we deze blogpost schrijven. Zijn we dan te laat? Natuurlijk niet: we kunnen - moeten - gans het schooljaar door werken aan inspirerend burgerschap. Op school is het dus elke dag klimaatmaand ;)

Juf Isabel deelde met ons wat zij in de klas deed toen we een oproep deden naar aanleiding van de klimaatmaand 2022. We zijn haar daar erg dankbaar voor. Zelf was ze tegelijk wel trots op wat ze met haar kinderen had gedaan, maar toch ook bescheiden: want "andere leraren doen ook zo'n dingen". Dat is ook zo en dat mag best meer onder de aandacht worden gebracht. Heb je zelf zo'n voorbeeld? Een goed gelukte activiteit, een fijne ervaring in de klas, een project waar iedereen enthousiast van werd? Klein van schaal of megagroot: het maakt niet uit, we horen het graag van je.

Via de algemene contactgegevens op deze pagina van de PRO-site kun je jouw verhaal kenbaar maken. Wees niet te bescheiden: wie weet kan het anderen inspireren, nieuwe mogelijkheden laten zien om met Zill te werken, om aan EDO te doen en zo inspirerende burgers te vormen! We zijn benieuwd naar jouw verhaal!

OVER DEZE BLOG

Inspirerend burgerschap is een project van Katholiek Onderwijs Vlaanderen, ontstaan vanuit de visie van een katholieke dialoogschool. Hiermee willen we leerlingen laten groeien tot geïnspireerde en inspirerende burgers die vanuit zichzelf verantwoordelijkheid opnemen voor een open, zinvolle, verdraagzame, duurzame samenleving.

×
Kijkt als...
Niveau
Regio