In een verbindend schoolklimaat staat de relatie tussen school en leerlingen, en de dialoog met alle betrokkenen, centraal. Verbindende communicatie ondersteunt dit. De focus ligt op het creëren van een veilige, respectvolle en motiverende omgeving waarin iedereen zich gezien, gewaardeerd en gerespecteerd weet. Dat gevoel van verbondenheid heeft een positieve impact op het leerproces en draagt bij aan het realiseren van goed onderwijs/krachtige leeromgeving en effectieve didactiek.
Een verbindend schoolklimaat wordt gekenmerkt door de volgende elementen:
waarin leraren, leerlingen en collega’s samen verantwoordelijkheid opnemen voor hun eigen ontwikkeling, voor de relatie met anderen en voor een zorgzame leeromgeving. Dit gebeurt steeds vanuit wederzijds respect.
Voorbeeld: In de klas wordt bij het begin van het schooljaar samen een klascharter opgesteld met afspraken over hoe we met elkaar omgaan. Leerlingen en leerkracht ondertekenen dit charter als symbool van gedeeld engagement.
Elk lid van de schoolgemeenschap moet zich veilig, betrokken en erkend voelen.
Voorbeeld: Er is een rustplek of prikkelarme ruimte op school voor wie even tot zichzelf wil komen. Leerlingen worden actief betrokken bij schoolprojecten zoals speelplaatswerking of MOS-activiteiten.
Afspraken over gewenst gedrag worden zichtbaar gemaakt via pictogrammen, posters of foto’s. De gevolgen bij het niet naleven ervan worden op een transparante en respectvolle manier gecommuniceerd.
Voorbeeld: In de gangen hangen visuele afspraken (‘Wij stappen rustig’, ‘Wij groeten elkaar’). Bij een gesprek over storend gedrag wordt steeds teruggekoppeld naar de klasafspraken.
Wanneer er iets misloopt, ligt de focus niet op straffen, maar op het herstellen van de schade aan relaties.
Voorbeeld: Na een conflict op de speelplaats voeren de betrokken leerlingen samen een herstelgesprek met de leraar of iemand anders van het schoolteam, aan de hand van vragen als ‘Wat is er gebeurd?’, ‘Wie werd geraakt?’, ‘Hoe kunnen we het goedmaken?’
Voorbeeld: Een leerling die uit het klaslokaal stapt wanneer het te veel wordt, wordt achteraf door de leerkracht rustig aangesproken. De focus ligt op contactherstel, niet op bestraffing. Ouders worden betrokken via een vertrouwenspersoon.
Kinderen leren stap voor stap omgaan met verschillen en spanningen.
Voorbeeld: Elke klas start het schooljaar met een groepsvormingsweek. Tijdens die week worden samenwerkingsspelen gespeeld, kringgesprekken gehouden en afspraken gemaakt over hoe je conflicten aanpakt.
Een verbindend schoolklimaat werkt preventief tegen:
Door een cultuur van respect, inclusie en verbondenheid te creëren, voelen leerlingen zich veiliger en meer geaccepteerd.
Leerlingen die zich gezien en gewaardeerd voelen, zijn meer gemotiveerd om naar school te komen en actief deel te nemen.
Een positieve sfeer bevordert empathie en samenwerking, wat conflicten helpt voorkomen of sneller oplost.
Een ondersteunende omgeving kan stress, angst en depressieve gevoelens bij leerlingen verminderen.
Door jongeren een gevoel van verbondenheid en betekenis te geven, verkleint men de kans dat ze zich aangetrokken voelen tot extreme ideologieën of destructief gedrag.
