Goed onderwijs is kansenrijk onderwijs, onderwijs dat kansen biedt aan elke leerling om te ontwikkelen en te groeien. Een leerling is geen losstaand individu, maar deel van een klas en een school, een gemeenschap van leerlingen en leraren. Leerlingen komen elkaar in de klas en in de school tegen en vormen ook elkaar. Elke school is divers, in elke school verschillen leerlingen en leraren van elkaar. Elke leerling heeft immers andere behoeften, sterktes, mogelijkheden, achtergronden, interesses, voorkeuren ...
Dat vraagt om al van bij de lesvoorbereiding én in je basiszorg rekening te houden met de diversiteit van je klasgroep. Omgaan met verschil en het benutten van de kracht van dat verschil zit in het hart van de katholieke dialoogschool en is één van de fundamenten van het vademecum Zorgbreed en kansenrijk onderwijs. Op die manier creëer je gelijke onderwijskansen voor elke leerling en bevorder je inclusie.
De Belgische grondwet en het VN-verdrag voor de rechten van personen met een handicap dagen ons immers uit om onze samenleving inclusief te organiseren zodat iedereen optimaal kan leren en participeren. Je maakt best van bij het ontwerpen van producten, (leer)omgevingen, programma’s en diensten keuzes waarbij iedereen direct mee kan en er zo weinig mogelijk barrières opduiken die extra maatregelen vereisen. Daar waar die barrières toch voorkomen, word je ook uitgedaagd om noodzakelijke aanpassingen te doen. Eerder dan onderwijsdoelen zelf aan te passen wordt op die manier aandacht besteed aan universal design for learning (UDL) om het onderwijs uitdagend en kwaliteitsvol te realiseren voor elke leerling.
Wat maakt van een leraar een inclusieve leraar? Dat lijkt een stevige uitdaging. Maar als je kijkt naar kenmerken die vanuit onderzoek naar voor worden geschoven, zul je merken dat je je als leraar daarvoor geen extra competenties eigen hoeft te maken. Waarschijnlijk zul je er aspecten in herkennen die mee hebben bepaald waarom jij koos voor het lerarenberoep:
Om optimale leerkansen te bieden is differentiëren van belang in alle leerlingengroepen. Leerlingen behoren immers wel tot eenzelfde klasgroep, maar bevinden zich niet noodzakelijk in dezelfde beginsituatie. Zij hebben een niet te onderschatten – maar soms sterk verschillende – bagage mee vanuit de onderliggende graad, de thuissituatie en vormen van informeel leren. Het is belangrijk om zicht te krijgen op die aanwezige kennis en vaardigheden en vanuit dat gegeven, soms gedifferentieerd, verder te bouwen. Positief en planmatig omgaan met verschillen tussen leerlingen verhoogt de motivatie, het welbevinden en de leerwinst voor elke leerling. De wetenschappelijke inzichten en haalbare praktijkervaringen die jou hierbij kunnen ondersteunen, vind je gebundeld in een handige kijkwijzer en op de themapagina ‘Differentiatie in het secundair onderwijs’.
Al je leerlingen horen en lezen elke dag nieuwe woorden. De ene leerling pikt deze nieuwe woorden al sneller op dan een andere. De taal die we op school gebruiken is immers niet altijd de taal waarmee een leerling thuis vertrouwd is. Omdat je al je leerlingen schoolsucces wil laten ervaren, besteed je aandacht aan hun taalontwikkeling gedurende de hele dag en bij elke activiteit. Werken aan taalontwikkeling is dan ook een opdracht voor je hele schoolteam. Elke leraar wordt zo een taalbewuste leraar. De (vak)inhoud staat uiteraard voorop, maar het denken, spreken, lezen … gebeurt met taal. Taalgericht (vak)onderwijs helpt je om een krachtige taalleeromgeving te creëren.
Als leraar stel je hoge verwachtingen voor al jouw leerlingen, je zet daarbij in op een goed samenspel tussen effectieve didactiek, doelgerichtheid, klasmanagement, differentiatie … in de basiszorg. Die aanpak zal al heel wat leerkansen creëren en barrières wegnemen. Toch zul je merken dat dit niet altijd voor iedereen volstaat en dat je een stapje hoger in het zorgcontinuüm moet zetten. Een leerling met specifieke onderwijsbehoeften heeft recht op aanpassingen. Je staat er niet alleen voor om zicht te krijgen op en vorm te geven aan die aanpassingen. Op de themapagina ‘Onderwijsbehoeften’ bieden we je al een stukje houvast.
