In het leerplanconcept van Katholiek Onderwijs Vlaanderen benadrukken we het geheel van vorming. Waar mogelijk geven we in de leerplannen aan waar er dwarsverbanden zijn tussen verschillende vakken. Soms kan het een meerwaarde zijn om te vertrekken van de gemeenschappelijkheid van twee of meer vakken. In dat geval kun je er als school voor kiezen om in te zetten op samenwerking tussen vakken of meer geïntegreerd werken.
Er is weinig robuust wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van een eerder vakgerichte of meer geïntegreerde aanpak. Het onderzoek dat beschikbaar is, beschrijft voor- en nadelen van de twee (bron: www.kennisrotonde.nl/vraag-en-antwoord/wat-zijn-de-opbrengsten-van-vakintegratie).
Katholiek Onderwijs Vlaanderen spreekt dan ook geen voorkeur uit en wil schoolteams uitnodigen om samen na te denken in welke context welke aanpak best past om de leerlingen optimale leerkansen te bieden. Die denkoefening vertrekt vanuit het pedagogisch project van de school en houdt rekening met contextfactoren zoals leerlingenkenmerken, beschikbare ruimte en tijd en kenmerken van het lerarenteam.
Bij een vakgerichte aanpak formuleer je de lesdoelen en vorderingsplannen vanuit de eigenheid en structuur van je vakleerplan. De vakleraar die expert is in het eigen vakgebied biedt leerlingen de kans om diepgaand kennis te maken met de vakinhouden en van daaruit te verdiepen en verbreden. Transfer van het aangeleerde naar andere vakken of contexten wordt als moeilijker ervaren.
In de vakleerplannen staat aangegeven waar er mogelijke dwarsverbanden zijn met andere leerplannen. Die nodigen uit om na te gaan waar samenwerken met collega’s vanuit andere vakken een meerwaarde kan zijn. Dat samenwerken kan bijvoorbeeld vanuit een thema, een project of een levensecht probleem dat vanuit de verschillende vakleerplannen benaderd wordt. Diepgaande kennis en inzichten verwerven, begeleid door de vakexpert, blijft dan ook gewaarborgd. De integratie van de verschillende inzichten is minder vanzelfsprekend omdat elke leraar vanuit het eigen vak aanleert, inoefent en evalueert.
Bij een geïntegreerde aanpak formuleer je de lesdoelen en vorderingsplannen in eerste instantie vanuit meer generieke of vakoverstijgende vaardigheden, concepten of leernoden. Je kijkt daarna welke leerplandoelen uit welke vakleerplannen hierbij aan bod kunnen komen. Ook je lestijd, leeractiviteiten en evaluatie zijn niet meer gericht op één vak maar op geïntegreerde doelen en vakken. Dankzij wederzijdse beïnvloeding ontstaan bij leerlingen nieuwe inzichten die de grenzen van het vak overstijgen. Mogelijke risico’s die hierbij ontstaan, zijn dat het voor de leerling en leraar complex kan worden en dat vakkennis minder diepgaand verworven wordt.
Het leerplanconcept van Katholiek Onderwijs Vlaanderen gaat uit van een geheel van vorming. De leerplannen kregen vorm vanuit dat geheel en bieden ruimte aan leraren- en schoolteams om beleids-, vakinhoudelijke en didactische keuzes te maken vanuit het eigen pedagogisch project, de school- en leerlingencontext en de beschikbare ruimte en tijd.
Ervoor kiezen om via de voorziene vakken met de leerplannen aan de slag te gaan, biedt je dan ook de garantie dat je inzet op het geheel van vorming. In de vakleerplannen vind je bij een aantal leerplandoelen verwijzingen naar leerplandoelen uit andere vakleerplannen. Die verwijzingen nodigen uit om samenwerking te verkennen.
Voor het Gemeenschappelijk funderend leerplan ligt dat anders. Het is een leerplan van het volledige schoolteam en van alle leraren. Het vraagt dan ook expliciet om samen te kiezen welke doelen geïntegreerd worden in één of meerdere vakken, welke je realiseert via complementaire leerplannen en welke via een projectmatige aanpak de nodige leerkansen bieden.
Voor de B-stroom ontwikkelden we ter inspiratie drie organisatiemodellen van niet geïntegreerd over gedeeltelijk geïntegreerd naar volledig geïntegreerd. Voor de A-stroom ontwikkelden we die modellen niet. Maar ook hier is er ruimte om na te denken over dat spectrum.
Als jouw school keuzes maakt om de samenwerking vanuit de vakken tussen leraren te versterken en/of meer geïntegreerd te werken, is het belangrijk om dat proces samen te lopen en hou je best rekening met onderstaande aandachtspunten:
Als directeur:
Als leraar:
