Kwalificatie en socialisatie zijn twee uitkomsten van onderwijs die het ondersteunen van mensen om een plaats te verwerven in de samenleving beogen. Zo wordt volgens Biesta (2015) het bestaande maatschappelijk systeem in stand gehouden.

Vandaag botsen we echter op de grenzen van het kapitalistisch systeem en overschrijden we de limieten van onze planeet vanuit een mens-gecentreerd wereldbeeld. Bovendien kunnen we door middel van klassieke denkpatronen geen afdoende antwoord bieden op ‘wicked problems’, complexe maatschappelijke problemen als klimaatopwarming, vluchtelingenstromen en armoede. We kunnen het hoofd niet bieden aan deze problemen als we lineair in oorzaak-gevolg blijven denken, deze uitdagingen geïsoleerd bekijken en louter pragmatische oplossingen op korte termijn bedenken.

Mishra (2017) stelt daarenboven dat zo’n benadering leidt tot een zekere angst en kwaadheid waardoor polarisering en conflicten in de maatschappij ontstaan. De urgentie om deze negatieve tendens in de richting van hoop om te buigen en het ontwikkelen van nieuwe kennis dringt zich aan ieder van ons op, zowel vanuit wetenschappelijke hoek als vanuit het onderwijs en onze dagdagelijkse confrontatie met de realiteit.

Om de maatschappij om te buigen naar ‘genoeg, voor altijd, voor iedereen’ is er nood aan nieuwe kennis en aan de implementatie van educatie voor duurzame ontwikkeling (EDO) in het onderwijs.

De meest voor de hand liggende bril om vanuit onze professionele context naar bovenstaand gegeven te kijken is die van de onderwijskunde. Maar in deze blogpost en bijhorend essay word je uitgedaagd om de bril van de wetenschapsfilosofie op te zetten en mee na te denken over volgende vragen met betrekking tot nieuwe kennis in functie van een maatschappelijke transitie:

• Hoe maken we het onderscheid tussen wetenschappelijke kennis en pseudowetenschap?
• Hoe komen we tot kennisconstructie?
• En kunnen we EDO, een concretisering van een onderwijskundige discipline, ‘wetenschappelijk’ noemen?

Onder meer vanuit beschouwingen bij het boek Exploring Humans , philosophy of science for the social sciences (Dooremalen, de Regt & Schouten, 2007) wordt in het essay in bijlage op bovenstaande vragen een antwoord geformuleerd.

Vervolgens lees je in de conclusie onder meer dat ‘touwtrekken’ niet het juiste antwoord is op wicked problems, maar wel ‘vlechten’, zijnde interdisciplinair zoeken naar oplossingen. Soms zal het ‘vlechten’ resulteren in het ontdekken van samenhang en raakvlakken, maar wellicht ook in het ervaren van schuren dat tot verder onderzoek leidt en mogelijk tot handelingen die bijdragen tot de convergentie tussen de werkelijkheid en het wenselijk toekomstbeeld van de werkelijkheid.

Els De Smet, pedagogisch begeleider

Reacties? inspirerendburgerschap@katholiekonderwijs.vlaanderen