Ontwikkelingen en trends uit onze samenleving zijn erg bepalend voor hoe ons onderwijs eruit ziet. We zien in onze klassen dagelijks mondmaskers die verwijzen naar het coronavirus, gedragen door leerlingen die de diversiteit in de samenleving weerspiegelt. Scholen bouwen duurzaam. Ze leren leerlingen zelf nadenken over een duurzame wereld, met behulp van digitale tools.

Van maatschappelijke trends zien we dus duidelijk gevolgen op school. Dat merk je ook in het eindtermendebat, waar het onder andere gaat over de vraag wat een school haar leerlingen moet leren in de samenleving van vandaag. De argumenten in dit debat verwijzen steeds naar ontwikkelingen in de samenleving. Dat zie je als je kijkt naar het resultaat hiervan, namelijk 16 sleutelcompetenties – waaronder burgerschapscompetenties, competenties inzake duurzaamheid, digitale competenties … - als basisprincipes voor de nieuwe eindtermen. Wat we op school leren, wordt dus bepaald door de wereld waarin we leven.

Maar dat is slechts de helft van het verhaal.

Een school is geen passieve partner die enkel ondergaat en zich aanpast aan de huidige omstandigheden. Ontwikkelingen waarop lerarenteams inzetten, bepalen op hun beurt hoe de samenleving er in de toekomst zal uitzien. Als een lerarenteam droomt van kritische burgers die actief mee vorm geven aan de wereld, zal zij de vaardigheid ‘kritisch denken’ op een structurele manier integreren in het curriculum. Op basis van een sterke visie - die niet enkel over leren gaat, maar ook over de wereld – maakt een schoolteam keuzes en is zij medearchitect van die wereld.

Dus: als school moet je niet enkel afwachten en toekijken naar wat er gebeurt rondom je. Je kunt zelf de rol van trekker opnemen, richting een wereld die jij droomt.

Op die manier is een school geen eiland, maar één van de vele actoren die mee de wereld schept. Holistisch kijken naar onderwijs dus.

‘Inspirerend burgerschap’ streeft ernaar leerlingen te leren om verantwoordelijkheid op te nemen voor de wereld. Een lerarenteam neemt deze verantwoordelijkheid op schoolniveau op door een visie te ontwikkelen en hier naar te handelen.

Dat betekent niet enkel werken aan burgerschap of de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen omdat dit van buitenaf gevraagd wordt. Maar hier zelf over nadenken en richting aan geven volgens je eigen identiteit als leraar en de schoolidentiteit. Net zoals we van leerlingen meer verwachten dan enkel te doen wat iemand anders voorschrijft…

Leerlingen, maar ook schoolteams dienen zich dus bewust te zijn van de mogelijkheden die ze hebben om de wereld mee vorm te geven.

Hoe staat jouw school ervoor? Welke verbindingen voel of zie je tussen jouw school en de wereld?

• Zie je er weinig, waardoor het lijkt alsof beide los van elkaar staan?
• Voel je vooral eenrichtingsverkeer, waarbij de samenleving bepaalt hoe je onderwijs vormgeeft, of net omgekeerd?
• Of zie je een vicieuze cirkel van beïnvloeding tussen wat op school en in de wereld gebeurt?

Je kunt hiermee van start gaan met je collega’s door jezelf de volgende vragen te stellen:

• Welke trends of ontwikkelingen in de maatschappij beïnvloeden ons onderwijs?
• Van wat voor wereld dromen wij als school? Hoe willen wij de wereld beïnvloeden?

Maak dit concreter door middel van de volgende vragen:

• Wat voor leerlingen willen we aan het einde van hun studieloopbaan?
• Wat staat ons als lerarenteam hiervoor te doen?
• Wie kan ons hierbij ondersteunen?

Alleen al door de vragen te stellen en samen te zoeken naar antwoorden, sta je als school met beide voeten in de wereld. En zo geeft jouw school mee richting aan het welslagen van de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen.