Vluchtelingenkinderen en hun ouders krijgen bij aankomst in België onderdak in tijdelijke verblijfplaatsen om later te verhuizen naar een vaste woonplaats. Sommige leerlingen zullen dus maar enkele weken of maanden in de school blijven. Anderen blijven langer ter plaatse en werken hun hele lagere schoolcarrière verder af in dezelfde school. Het spreekt voor zich dat ongeacht de verblijfsduur van deze kinderen in de school, het belangrijk is om ontwikkeling te stimuleren.
Fundamenteel daarbij is dat de kinderen zich veilig voelen, warm onthaald weten, vriendschappen kunnen opbouwen en mogen zijn wie ze zijn. De school heeft hierin een belangrijke taak.
Zorg voor een warme start door nieuwkomers hartelijk te verwelkomen. Een open houding, een vriendelijk gezicht, een deur die open staat … het zijn allemaal non-verbale gebaren van verwelkoming. Soms lukt het om met enkele woorden Frans, Engels of Duits enige communicatie op gang te brengen. Misschien zijn er wel leerlingen op school die dezelfde taal spreken of een taal die de nieuwkomer als tweede taal in min of meerdere mate kan gebruiken. Wanneer dat niet meteen lukt kan je vertaalapps inzetten.
Om de communicatie met ouders te ondersteunen kun je een tolk aanvragen. Breng in kaart op welke tolkendiensten in de omgeving van je school je een beroep kunt doen: bv. stad of gemeente, OCMW of Huis van het kind … of vraag vooraf een telefoontolk, videotolk of tolk ter plaatse aan via de dienst inburgering en integratie. Extra tips rond communicatie vind je op de site isaac-nf.
Structuur, duidelijkheid en voorspelbaarheid bieden de leerlingen een veilig gevoel. Omdat nieuwkomers niet altijd vertrouwd zijn met een/onze schoolse context zal je hieraan voldoende aandacht moeten schenken door ze kennis te laten maken met het schoolgebouw, de personen die er werken, regels en afspraken …
Door uitdrukkelijk de identiteit en de situatie van de nieuwkomers te erkennen, zullen zij zich positief bejegend voelen. Het aanduiden van een buddy, misschien een leerling die mogelijk dezelfde taal spreekt, eventueel uit een andere klas, zal voor de nieuwkomer veiligheid en houvast brengen. Het spreekt voor zich dat we ons als leraar empathisch, begripsvol en geduldig zullen opstellen.
Door werk te maken van een positief en veilig klasklimaat zullen nieuwkomers zich sneller beter in hun vel voelen, deelnemen aan het gebeuren en verder ontwikkelen.
Bereid je leerlingen en klaslokaal voor op de komst van een nieuwkomer
Denk zeker ook na over je de inrichting van de leeromgeving. Taalleren gebeurt niet in stilte, wel door interactie. Heb je een plaats voorzien waar de nieuwkomer gemakkelijk in interactie (ook non-verbaal) kan komen met klasgenoten?
Het kan zinvol zijn om specifiek in het geval van vluchtelingen de kinderen van je klas, vóór de komst van de nieuwkomer, te informeren wanneer een conflict in een land actueel is. Het is echter niet de bedoeling dat de leerlingen de nieuwkomer hierover direct aanspreken.
Geef de nieuwkomer in de eerste plaats voldoende tijd om op adem te laten komen, de kat uit de boom kijken en biedt handvatten om dit te realiseren. Een plekje in de klas, een hoekje waar de leerling vertrouwde spulletjes kwijt kan en zich kan terugtrekken, geeft rust en biedt veiligheid.
De nieuwkomer voelt zich in het begin mogelijk alleen, de kans bestaat dat hij veiligheid opzoekt dicht bij de leraar. Grijp die kans. Zo ontdekt de nieuwkomer de school, leert zij/hij de andere leraren kennen, krijgt zij/hij voeling met de taal in verschillende betekenisvolle contexten. De leraar ontdekt op zijn beurt waar de interesses liggen en er ontstaat een vertrouwensband. Het spreekt voor zich dat deze rol ook weggelegd kan zijn voor de onthaalleraar of de zorgleraar. De leerling zal mogelijk die keuze zelf maken.
De brochure van CTO biedt je 150 activiteiten aan die groeps- en taalbevorderend zijn.
In het basisonderwijs zullen de nieuwkomers hoogstwaarschijnlijk opgevangen worden in de reguliere klas. Plaats de leerlingen dan bij voorkeur bij hun leeftijdsgenoten. Houd natuurlijk rekening met de specifieke situatie van de school en van elk kind. Om tot leren te komen, moeten leerlingen zich emotioneel goed voelen. Als nieuwkomers in een groep komen bij (veel) jongere kinderen kan dit goed voelen in het gedrang komen.
Als de basisschool onthaaluren kan inrichten, zullen de nieuwkomers onder leiding van de onthaalleraar rijke en gevarieerde ontwikkelkansen opdoen met betrekking tot de decretale doelen van taalvaardigheid en sociale integratie.
Zowel in de reguliere klas als in de onthaalklas worden de nieuwkomers ondergedompeld in een taalbad. We streven naar een samenspel tussen beide klassen.
