Leerlingen derde graad basisonderwijs en secundair onderwijs

Door regelmatig te werken met de methodiek van de proactieve cirkel werk je aan verbondenheid en een positieve klassfeer. Het is een vorm van klasgesprek waarbij iedereen leert om aandachtig en respectvol te luisteren naar elkaar. Leerlingen leren spreken in een positieve taal. Doordat iedereen aan bod komt, krijgt elke leerling de kans om over een bepaald onderwerp iets te zeggen.

 
Wat is een proactieve cirkel?
Het is een gesprek met meerdere deelnemers, geleid door een moderator.

• Deze cirkel wordt proactief ingezet, vooraleer er problemen zijn of er moeilijke onderwerpen dienen besproken te worden.
• De deelnemers zitten in een cirkel, waarbij ieder een gelijkwaardige positie heeft en gelijke aandacht en tijd krijgt.
• Doordat iedereen elkaar kan zien, niemand zich kan verbergen, en het proces steeds verloopt volgens een aantal principes/afspraken, geeft dit vertrouwen en veiligheid.
• De uitkomst van de proactieve cirkel is ieders verantwoordelijkheid, iedereen komt aan bod. 
• Zoals het woord proactief zegt, wordt deze methodiek gebruikt vóóraleer er problemen zijn, vooraleer we complexe onderwerpen aansnijden.
• Een proactieve cirkel werkt niet voor het bespreken van problemen, zoals bijvoorbeeld een pestprobleem in de klas. Wel is het zo dat wanneer leerlingen eenmaal vertrouwd zijn met proactieve cirkels, de overstap naar bijvoorbeeld een herstelcirkel met een moeilijk thema makkelijker zal zijn. 

Taken van de moderator 
1. Toelichten en bewaken van de afspraken

• Je krijgt het woord;
• Je spreekt vanuit je ik;
• Je gebruikt positieve (lichaams-)taal;
• Iedereen heeft recht op een mening;
• Geen feedback op feedback;
• Je mag passen;
• Je mag in de buitencirkel gaan zitten (wel meevolgen, niet participeren);
• Wat gezegd wordt in de cirkel, blijft in de cirkel, behalve …

 2. Geven van positieve appreciatie

• Verbaal en non-verbaal appreciatie uiten, ook als leerlingen passen.

  3. Tips en aandachtspunten

• Gebruik een ‘spreekstok’ om het woord ‘door te geven’;
• Akkoord vragen na het overlopen van de afspraken;
• Passen mag, ook meermaals;
• Als moderator geef je zelf ook geen feedback of de inbreng van een leerling.

Het is uiterst belangrijk om deze methodiek regelmatig in te zetten en gebruik te maken van ‘veilige’, toegankelijke vragen. Hierdoor groeit het vertrouwen en kan er later ook ‘gecirkeld’ worden met complexere, gevoeligere vragen.

Een mogelijke opbouw is steeds werken met drie soorten vragen:

1. Opener: toegankelijke, veilige incheck-vragen;
2. Kernvraag: meest inhoudelijke vraag die je wil inbrengen (dit kunnen ook meerdere vragen zijn);
3. Exitvraag: toekomstgerichte vraag, afsluiten.

• vademecum zorgbreed en kansenrijk onderwijs (verbindend schoolklimaat)