Evalueren van het relationele doen en laten van leerlingen, kan niet los gezien worden van de context waarin ze leven. Het werkelijke effect van de relationele vorming wordt pas zichtbaar in de spontane toepassing van vaardigheden en houdingen in allerlei situaties waarin kinderen met zichzelf en/of anderen in contact komen. Door gebruik te maken van het dagboek van de klas, bespreek je systematisch concrete leefsituaties met je leerlingen.

Elke week zijn twee leerlingen, ‘de journalisten van de week’, verantwoordelijk voor het invullen van het dagboek. Je voorziet hiervoor ook ruimte en tijd, zodat leerlingen genoeg kansen hebben om het dagboek in te vullen. Bij het begin van het schooljaar worden er wel afspraken en regels gemaakt over:

• De klasvrienden: zijn het vrijwilligers of moet iedereen aan bod komen? Hoe worden ze gekozen? Beurtrol?
• Inhoud: de schrijftaal moet gepast zijn, er moet respect zijn voor elkaar, een keuze maken uit verschillende onderwerpen, onderwerpen variërend en er toe doen …

Tijdens de week maken de journalisten gebruik van post-its om belangrijke, moeilijk, fijne … momenten in het kort weer te geven. Op het einde van de week maken ze een verslagje over het functioneren van de groep en over persoonlijke dingen die kinderen in de klas hebben beleefd.

Naar aanleiding van dit verslag organiseer je een reflectiegesprek met de klas. Het verslag wordt voorgelezen en leerlingen reageren, naargelang tijd en ruimte, op wat geschreven is. Alles is mogelijk in de nabespreking: nagenieten, filosoferen, debateren, conflicten bespreken, zoeken naar oplossingen voor bepaalde problematieken, gevoelens uiten … De journalisten van de week leiden het gesprek met behulp van de leraar in goede banen.

Vanuit deze reflectiegesprekken worden, indien nodig, werkpunten of vragen meegenomen voor de volgende week.

Achteraan in het boek wordt ruimte gelaten voor impressies van leerlingen die niet ‘klasvriend van de week zijn’, maar toch iets willen vertellen in het reflectiegesprek. Hier laten leerlingen een boodschap achter op bijvoorbeeld een post-it om iets te laten weten of iets dat ze beleefd hebben en willen vertellen aan de groep.

Je observeert:

• De journalisten van de week: wat vinden ze belangrijk in het klasgebeuren? Hoe hebben ze dit verwoord in hun verslag? Hoe zijn ze te werk gegaan? Hoe was de samenwerking? Wie neemt de meeste verantwoordelijkheid? Zijn de taken goed verdeeld?
• Het reflectiegesprek: op welke manier begeleiden de journalisten van de week het gesprek? Komt iedereen aan bod? Wie zijn de stille leerlingen en wie neemt altijd het woord? Is dit altijd het geval? Hoe gaan de gespreksleiders hiermee om?
• Het proces: welke onderwerpen komen vooral in het boek, met andere woorden waar liggen de interesses van de journalisten? Wat wordt opgemerkt, waar zijn leerlingen mee bezig als het om de klasgroep gaat? Zit er een verandering in onderwerpen naarmate de tijd? Zorgen de reflectiegesprekken voor een verandering in de klas en zo ja, welke dan?

Bij de introductie van het dagboek van de klas, staat doel TOsn3 in de focus: een schriftelijke boodschap overbrengen en een verslag schrijven.

In dit arrangement gaat het over hoe de leerling een verslag schrijft. Je modelt bijvoorbeeld hoe de leerling dit moet doen, er worden mogelijke strategieën bekeken, leerlingen kunnen oefenen … Dit doel kan ook elke keer in de focus staan, maar dit moet dan vooraf duidelijk gecommuniceerd worden naar de leerlingen.

In het voorbeeld hierboven is het geschreven verslag van minder belang wat schrijfproces betreft. Hier wordt het dan ook niet in de focus gezet.

Dit geldt ook voor de nabespreking: de journalisten leiden het gesprek in goede banen. De eerste keren begeleid je dit heel sterk, door middel van modeling, door strategieën aan te reiken …TOmn3, actief deelnemen aan een (klas)gesprek, staat als volgend doel in de focus.

Je kunt er ook voor kiezen om dit enkel in de focus te zetten bij de journalisten van die week.

VVKBAO, Praktijkboek ‘Relationele vorming in de basisschool’ p. 549, Plaats: Licap.