Motivatie is een essentiële factor in het leerproces van leerlingen. In het secundair onderwijs kan natuurwetenschappen voor veel leerlingen een uitdaging vormen, wat kan leiden tot een gebrek aan interesse en motivatie. Het verhogen van motivatie vereist een gerichte aanpak waarbij rekening wordt gehouden met de noden en verwachtingen van de leerlingen. In dit artikel worden strategieën besproken om de motivatie voor natuurwetenschappen te versterken.
Biologie-chemie - 3de graad - D-finaliteit
Biotechnologische en chemische wetenschappen B+S - 3de graad - D-finaliteit
Biologie - 3de graad - D-finaliteit
Biotechnologische wetenschappen B+S
Biologie - 2de graad - D-finaliteit
Biotechnologische en chemische STEM-wetenschappen B+S - 3de graad - D-finaliteit
Biologie-chemie - 2de graad - D-finaliteit
Biotechnologische STEM-wetenschappen B+S
Fysica - 3de graad - D-finaliteit
Natuur, ruimte & techniek 1ste graad - A-stroom
Natuurwetenschappen B+S - 2de graad - D/A-finaliteit
Natuurwetenschappen - 3de graad - D/A-finaliteit
Natuurwetenschappen - 2de graad - D/A-finaliteit
Natuurwetenschappen B' - 2de graad - D/A-finaliteit
Natuurwetenschappen B+S’ - 3de graad - D/A-finaliteit
Natuurwetenschappen 1ste graad - A-stroom
Natuurwetenschappen B+S - 3de graad - D/A-finaliteit
Natuurwetenschappen B+S' - 2de graad - D/A-finaliteit
Natuurwetenschappen 1ste graad - B-stroom
Natuurwetenschappen - 7de leerjaar
Natuurwetenschappen S - 7de leerjaar
Motivatie verwijst naar de reden waarom leerlingen iets doen of juist niet doen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen extrinsieke en intrinsieke motivatie:
Omdat intrinsieke motivatie een duurzamer effect heeft, is het belangrijk om methoden te vinden om leerlingen op deze manier te motiveren.
Om de motivatie van leerlingen te verhogen, kunnen leraren inzetten op drie belangrijke pijlers:
Contacten met de leerlingen, verbinding, betrokkenheid en groepsdynamiek spelen een grote rol in motivatie. Een sterke band tussen leraar en leerling bevordert motivatie. Dit kan door een positieve klasomgeving te creëren waarin leerlingen zich veilig voelen om fouten te maken en vragen te stellen. Een betrokken leraar die interesse toont in de leefwereld van de leerlingen, draagt bij aan een motiverende leeromgeving.
Positieve en duidelijke taal, regels en afspraken en groeigerichte feedback zijn essentieel. Door heldere verwachtingen te scheppen en constructieve feedback te geven, voelen leerlingen zich ondersteund en gemotiveerd.
Het omzetten van leerplandoelen naar lesdoelen die afgestemd zijn op de klasgroep. Effectieve didactiek en leren leren bevorderen de motivatie. Door variatie in werkvormen en duidelijke instructies kunnen leerlingen actief betrokken worden bij het leerproces.
Praktische strategieën voor motivatie in de wetenschapsles te verhogen
Link inhoudelijke leerstof aan hun eigen leefwereld, hun studierichting en de actualiteit. Zo kan je een nieuw thema introduceren vanuit een onderzoeksvraag, een probleemstelling of de actualiteit. Een goede keuze triggert hen en zorgt ervoor dat je hen nieuwsgierig maakt met honger naar meer. Op het einde van het thema kan je daar nog even op terugkomen. Laat hen zelf op zoek laten gaan naar andere voorbeelden waarin natuurwetenschappen voor hen relevant is.
Je kan leerlingen zelf laten ontdekken waar natuurwetenschappen een rol kan spelen in hun toekomstige studie- en beroepskeuzes.
Je kan in het kader van STEM je leerlingen uitdagen om uit te zoeken waarom andere vakken essentieel zijn binnen natuurwetenschappen en omgekeerd.
In het wetenschapsonderwijs is het inzetten op parate kennis en herhaling van groot belang. Natuurwetenschappen bouwt vaak voort op eerder opgedane kennis. Door regelmatig te herhalen wat leerlingen hebben geleerd, worden parate kennis en vaardigheden versterkt en verankerd. Dit zorgt ervoor dat leerlingen sneller en efficiënter moeilijkere of nieuwe oefeningen kunnen oplossen, ze conceptueel gaan denken en hun zelfvertrouwen in het vak toeneemt.
Daarnaast is het activeren van voorkennis een cruciale stap in het leerproces binnen natuurwetenschappen. Door vooraf te peilen wat leerlingen al weten over een specifiek onderwerp kunnen zij hun bestaande kennis beter koppelen aan nieuwe informatie.
Het gebruik van activerende werkvormen, zoals samenwerkend leren, bevordert de betrokkenheid bij natuurwetenschappen. Laat leerlingen per twee of in kleine groepen werken aan opdrachten en/of practica, zodat ze van elkaar kunnen leren en samen oplossingen kunnen vinden. Dit stimuleert niet alleen de betrokkenheid, maar versterkt ook de positieve relaties tussen leerlingen en moedigt peer-learning aan. Wanneer leerlingen elkaar uitleggen hoe ze tot een oplossing zijn gekomen of samenwerken om een probleem op te lossen, ontwikkelen ze een dieper begrip van natuurwetenschappelijke concepten en vergroten ze hun probleemoplossend vermogen.
Door deze strategieën toe te passen, creëren we een leerklimaat waarin leerlingen zich veilig voelen om vragen te stellen en ideeën te delen. Dit bevordert niet alleen hun natuurkundige (STEM) vaardigheden, maar ook hun sociale vaardigheden, wat bijdraagt aan een positieve en ondersteunende leeromgeving.
Feedback is essentieel voor groei tijdens het leerproces. Geef positieve en constructieve feedback die leerlingen helpt om hun vaardigheden te verbeteren. Dit versterkt niet alleen hun vertrouwen, maar laat hen ook inzien hoe ze hun doelen kunnen bereiken. Stel hoge verwachtingen en daag alle leerlingen uit om te groeien. Dit helpt hen om te begrijpen dat doorzettingsvermogen en leren van fouten belangrijk zijn in hun leerproces.
Het opbouwen van een positieve relatie met je leerlingen kan een waardevolle bijdrage leveren aan hun motivatie. Wanneer leerlingen merken dat hun leraar om hen geeft, kunnen ze meer gemotiveerd raken. Het is belangrijk om je in de leerlingen te verplaatsen en hun weerstand te erkennen. Dit helpt om een empathische en begripvolle leeromgeving te creëren. Als leerlingen zich gehoord voelen, zijn ze vaak meer geneigd om actief deel te nemen en hun angsten en twijfels te delen. Een gestructureerde aanpak in de lessen, met duidelijke verwachtingen en doelen, kan leerlingen helpen om zich meer op hun gemak te voelen. Dit biedt houvast en veiligheid. Het creëren van een veilig klasklimaat en vertrouwen, waarin leerlingen zich vrij voelen om vragen te stellen en fouten te maken, draagt ook bij aan hun leerproces.
Differentiatie is belangrijk om in te spelen op de diverse behoeften van leerlingen in het onderwijs. Door uitdagende oefeningen aan te bieden voor sterke leerlingen, kunnen zij verder worden uitgedaagd en hun vaardigheden uitbreiden. Voor leerlingen die meer ondersteuning nodig hebben, is het van belang om gerichte ondersteuning te bieden, zodat zij hun basisvaardigheden kunnen versterken en het nodige vertrouwen kunnen opbouwen.
Het is waardevol om te kijken naar verschillende mogelijkheden om differentiatie vorm te geven. De kijkwijzer differentiatie op de PRO.-site biedt handige richtlijnen en ideeën om dit proces te ondersteunen.
Het aanleren van effectieve leerstrategieën kan de motivatie van leerlingen aanzienlijk verbeteren. Begin met het aanleren van leerstrategieën die hen helpen om beter te leren. Laat leerlingen deze strategieën actief oefenen in de klas en thuis, en leg uit waarom deze strategieën belangrijk zijn voor hun leerproces.
Door deze strategieën te integreren in de les natuurwetenschappen, kunnen leraren een stimulerende en motiverende leeromgeving creëren. Dit leidt niet alleen tot betere leerresultaten, maar ook tot een positievere houding van leerlingen ten opzichte van natuurwetenschappen.
Vertrekken vanuit leren leren en de integratie ervan in het leerproces:
Om leerstrategiën te integreren in je lessen, kan je gebruikmaken van de leerfiches: leerlingen begeleiden in "leren, hoe doe je dat?".
Een waardevol instrument om motivatie in de klas te verhogen, is de actiewijzer motivatie.
Dit hulpmiddel biedt concrete handvatten aan leraren om motivatieproblemen te analyseren en gerichte acties te ondernemen. De actiewijzer helpt bij het herkennen van motivatieproblemen en biedt methoden om leerlingen actief te betrekken bij het leerproces.
Door deze actiewijzer te implementeren in de klaspraktijk, krijgen leraren een gestructureerde manier om de motivatie van leerlingen te verhogen en te ondersteunen.
Soms blijft motivatie ondanks inspanningen achter. In dat geval is het nuttig om te focussen op wat wél beïnvloedbaar is, zoals het verbeteren van de leeromgeving, het aanpassen van didactische strategieën en het zoeken naar individuele drijfveren van leerlingen. De steekkaarten redelijke aanpassingen kunnen helpen om de juiste ondersteuning te bepalen. Daarnaast is het belangrijk om samen te werken met ouders en collega’s om een bredere ondersteuningsstrategie te ontwikkelen.
Leraren inspireren om leerlingen te motiveren! – teamgerichte navorming op maat van jouw school of scholengemeenschap
Motivatie is dé sleutel tot leren. Maar hoe motiveer je jouw leerlingen op een manier die écht werkt? Ontdek het tijdens onze interactieve en praktijkgerichte initiatief, waarin we samen op zoek gaan naar inspiratie, lesideeën en direct toepasbare tips.
Wat mag je verwachten?
Dit nascholingsinitiatief geeft je:
✔️ Inzichten in hoe motivatie kan leiden tot betere leerresultaten.
✔️ Reflectie over hoe jij jouw leerlingen al motiveert en wat beter kan.
✔️ Kennismaking met de actiewijzer ‘Motivatie in de klaspraktijk’.
✔️ Inspiratie van collega’s door het delen van goede voorbeelden en nieuwe lesideeën.
✔️ Actie door concreet met tips aan de slag te gaan binnen jouw eigen lessen.
Hoe werkt het?
Tijdens de eerste fysieke sessie gebruiken we de actiewijzer Motivatie in de klaspraktijk’als leidraad. Deze sessie is interactief opgezet, zodat je actief nadenkt over je eigen praktijk, inzichten deelt, en meteen bruikbare ideeën ontwikkelt voor in je klas. Nadien reflecteren we over de effecten in je lespraktijk tijdens een online sessie.