Je verzamelt data. Wat wil je weten of opvolgen en waarom? Wie wil je opvolgen en waarom? Is de gekozen evaluatieprocedure hiervoor de meest geschikte? Data verzamelen doe je door breed te evalueren. Dit betekent onder andere dat je:

• de totale persoon (meer dan enkel kennis) voor ogen houdt door een brede evaluatie;
• evenredig focust op product- en procesevaluatie;
• de leerling betrekt bij de eigen evaluatie;
• de leerling evalueert op verschillende manieren;
• de leerling inzicht geeft in zijn leerproces en hem helpt om een positief en realistisch zelfbeeld te vormen.

Mediakundige ontwikkeling komt aan bod in relatie tot alle ontwikkelvelden. Je kan dus ook attitudinale doelen evalueren, doelen die te maken hebben met leren leren, probleemoplossend denken, bereidheid tot oefenen, doorzettingsvermogen ....

Binnen een aantal doelen van de mediakundige ontwikkeling verwachten we ook dat de leerlingen kennis opdoen. In dat geval kunnen brede evaluatieprocedures aangewezen zijn zoals:

• de bespreking van een ervaring;
• de observatie van de leerling;
• werken met een ervaringsportfolio;
• gesprekken (kringgesprekken, interviews, klassengesprekken, tweegesprekken, vraaggesprekken, panelgesprekken, monologen, onderwijsleergesprekken) voeren naar aanleiding van een project waarbinnen aan media werd gewerkt;
• observatie van houdingen en gedragingen en het bespreken van opgedane ervaringen aan de hand van aangereikte criteria opgesteld door de leraar of door de leerlingen.

Je kan ook data verzamelen door de spontane en dagdagelijkse omgang met media en mediamiddelen van de leerlingen te observeren. Via een gevarieerd aanbod van doe-opdrachten laat je leerinhouden verwerken. Dit kan via presentaties, werkstukken, affiches, tentoonstellingen, collages, digitale werkboekjes of een digitaal portfolio. Tijdens de doe-opdrachten observeer je de leerlingen om het nadien met hen te bespreken. Je kan de leerlingen ook een verslag laten uitbrengen over:

• het bereikte resultaat en in welke mate ze daarbij het vooropgezette doel hebben bereikt;
• de wijze waarop de opdracht werd uitgevoerd (bv. over de opeenvolgende stappen die gezet werden);
• wat ze geleerd hebben. (bijvoorbeeld: ik weet nu dat er een verschil is tussen…, ik weet nu dat samenwerken vlotter verloopt als ik …, ik weet nu dat ik in het vervolg best eerst…).

Nog een mogelijkheid: laat leerlingen zelf een doel vooropstellen (en in een opdracht verwerken) en laat hen nadien zelf evalueren in welke mate ze die doelstelling effectief bereikt hebben. Tijdens deze kindgesprekken wordt door de leerling en de leraar gereflecteerd. Tegelijk kan over een aantal doelen worden gerapporteerd. De leerling houdt bijvoorbeeld in een ervaringsportfolio of groeiboekje zijn eigen leerproces bij. De leraar houdt tweegesprekken en groepsgesprekken waarbij leerlingen zichzelf en elkaar evalueren.

Via toetsen, gestandaardiseerde observaties en concrete vaardigheidsopdrachten kan je aan de hand van de producten die leerlingen maken nagaan welke kennis, inzichten en vaardigheden ze beheersen.

Bijvoorbeeld een presentatietoepassing kiezen - een eenvoudige presentatie ontwerpen, opmaken en presenteren.

Wat doe je met deze resultaten? Het verzamelen van leerlingengegevens in verband met de generieke doelen en ontwikkelstappen volstaat niet. De gegevens dienen ook beoordeeld en opgevolgd te worden. Daarbij dient rekening gehouden te worden met de individuele beginsituatie en de context van de leerling: welke vorderingen maakte hij? In welke mate voldoen de vorderingen? Daarbij is de leerling niet alleen het voorwerp van de evaluatie. Hij moet zelf ook bij de evaluatie betrokken worden. Zo leert hij verantwoordelijkheid op te nemen voor het eigen leren.

Feedback is hier een belangrijk wapen. Hoe zet je de resultaten in voor het vervolg van het leerproces? Hoe stem je je didactische en pedagogische aanpak af op deze resultaten? Zorg je voor herhaling, extra inoefening, remediëring, uitdieping, extra zorg …?

Rapporteren is een formele vorm van het communiceren over evaluatie. Een schriftelijke of mondelinge rapportage brengt in beeld waar de leerling staat, wat hij gerealiseerd heeft, welke vervolgstappen hij nog moet nemen.

Een mondelinge rapportage kan zeker nadat je het mediagebruik en -vaardigheden gericht observeert aan de hand van één of meerdere ZILL-mediadoelen in de focus en hierover met de leerling(en) refleteert/reflecteren. Observeren is een eenvoudige manier om zicht te krijgen hoever de leerling(en) in de eigen ontwikkeling staat/staan qua mediawijsheid, mediageletterdheid en mediavaardigheid. Je doet de observaties binnen bepaalde onderwijsarrangementen. Je neemt dan jouw onderwijsarrangement als uitgangspunt en observeert. De mondelinge rapportage kan zowel naar het kind gericht zijn als naar de ouders (op bijvoorbeeld een oudercontact, via een ingesproken filmpje…)

Het schriftelijk communiceren (via een rapport) kan op twee manieren:

• Communicatie over mediacompetentie(s) binnen de andere ontwikkelvelden. Aangezien de generieke doelen van de mediakundige ontwikkeling sterk verbonden zijn met de generieke doelen van de negen andere ontwikkelvelden kun je opteren voor een doelgerichte schriftelijke communicatie over de ontwikkelde mediacompetentie binnen de andere ontwikkelvelden. Je zorgt er zeker voor dat de mediavaardigheden niet alle gewicht krijgen. Een rapportzin als "Bij het thema reclame keek je kritisch naar de reclamefilmpjes en verwoordde je knap dat niet alles is zoals het wordt voorgesteld. Ook de zelfgemaakte reclamespot was goed in beeld gebracht." Of een zin als "Je kon bij het opzoekingswerk over de planeten goed verwoorden waarom je altijd best nagaat of de gevonden info wel juist is" is altijd fijn om te lezen op het rapport. Op deze manier vertaal je de doelen in een verstaanbare taal voor ouders en leerlingen.
• Een apart rubriekje op het rapport. Zorg er ook hier voor dat de klemtoon niet alleen ligt op de mediavaardigheden. Een rapportzin als "Het lukt steeds beter om hoofd- en bijzaken in een tekst te onderscheiden" is doelgericht en fijn om te lezen. Haal inspiratie uit de spreekkaarten.