De kijkwijzer is een hulpmiddel om na te gaan in allerlei betekenisvolle situaties waarin leerlingen gesprekken voeren hoe ze zich uit de slag trekken. Dat geeft aanknopingspunten om hun bijdrage in gesprekken te verfijnen.

Je zet de kijkwijzer in om na te gaan in welke mate de leerling bijdraagt aan een gesprek aan de hand de negen aspecten van de communicatieve situatie. Je kunt hem gebruiken voor tal van ‘hogere’ bedoelingen van het taalonderwijs:

• Spreken onze leerlingen goed in reële situaties?
• Durven ze genoeg spreken in allerlei situaties?
• Zijn ze hoffelijke luisteraars?
• Spreken en lezen ze met plezier?

Meestal evalueren we zo objectief en betrouwbaar mogelijk. Hard dus, want we stellen dan duidelijk wat juist en fout is. In het werkelijke leven en wanneer het om complexe zaken gaat, kan dat meestal zo niet. Dan is het beter dat we 'zacht' evalueren. De kijkwijzer geeft tal van zaken aan die je kunt observeren en waarover je samen met de leerlingen kunt reflecteren of erover in gesprek gaan. Je kunt de kijkwijzer in zijn geheel gebruiken, maar je kunt er ook aandachtspunten uit afleiden voor bepaalde gesprekken.

Je kunt de kijkwijzer gebruiken in alle gesprekssituaties waarbij de leerlingen in interactie gaan met elkaar en/of met jou: klasgesprekken, werkvormen in duo’s of kleine groep, binnen en buiten de ‘taalarrangementen’…

Je kunt de kijkwijzer al gebruiken bij wat oudere kleuters. Voor oudere leerlingen zou je een verkorte versie kunnen inzetten als vorm van peer- of zelfevaluatie.

Leerlingen kunnen zo leren van zichzelf, van anderen, van de leraar. Je kunt als leraar extra ondersteuning geven door expliciet in te zetten op bepaalde factoren van de communicatieve situatie of door impliciet bij te sturen in de communicatie. Je kunt met de leerling in gesprek gaan wanneer bv. meerdere malen de communicatie in een gesprek dreigt fout te gaan.

Met deze kijkwijzer kun je de leerlingen observeren in verschillende communicatieve situaties.