Met leermiddelen verstaan we in deze context digitale hulpmiddelen die het leerproces kunnen ondersteunen en verrijken. Het is algemeen bekend dat het juiste gebruik van digitale leermiddelen de motivatie kan verhogen en kan bijdragen aan leerwinst. Leerlingen werken gemotiveerder aan oefeningen, digitalisering biedt mogelijkheden voor differentiatie en leraren kunnen meer inzicht krijgen in het leerproces van elke leerling. Bovendien bevordert de digitalisering de communicatie in de klas, met collega’s, externen en ouders. Om de leerplandoelen effectief en efficiënt te realiseren, is kwaliteitsvol leermateriaal, inclusief digitale leermiddelen, noodzakelijk.
Onder 'digitale leermiddelen' verstaan we alle digitale hulpmiddelen die in het leerproces kunnen worden ingezet, zowel bij het verzamelen en verwerken van informatie als bij de evaluatie. Dit omvat de digitale leermiddelen speciaal gemaakt voor het onderwijs, algemene kennisbronnen, gratis of betalend didactisch materiaal op gespecialiseerde websites, applicaties (apps), educatieve softwarepakketten, interactieve toepassingssoftware, simulatiepakketten, elektronische leeromgevingen, algemene toepassingen en generieke apps, afbeeldingen, audio, video, gedeelde content ... Afhankelijk van de gekozen werkvorm kan zowel de leraar als de leerling zelf producent van content worden.
Precies dit brede aanbod kan verrijkend zijn voor het onderwijs. Ook content en toepassingen die niet specifiek bedoeld zijn voor educatieve doeleinden, kunnen een educatieve dimensie krijgen. Het is dan ook aan de vakgroep of het lerarenteam om te kiezen welke content relevant is en kwalitatief voldoet.
Er zijn verschillende soorten applicaties die kunnen gebruikt worden om het leren van leerlingen te bevorderen. Vaak denken leraren in eerste instantie aan specifieke toepassingen die één of meerdere doelen uit een ontwikkelveld of vak ondersteunen. Maar ook gekende generieke toepassingen bieden veel toepassingsmogelijkheden binnen het onderwijs.
Het kiezen voor het juiste digitale materiaal is een uitdaging gezien de enorme keuze die beschikbaar is. Selectcriteria omvatten onder andere pedagogisch-didactische geschiktheid, leerwinst, leerplezier, efficiëntie, differentiatiemogelijkheden, duurzaamheid, betaalbaarheid data- en informatieveiligheid ... Het is perfect mogelijk en zelfs aan te raden om verschillende beschikbare leermiddelen te combineren met zelfontworpen lesmateriaal om de leerplandoelen efficiënt te realiseren. Flexibiliteit is inherent aan digitale leermiddelen.
Een toolwiel kan je hierbij ondersteunen.
We ontwikkelden een visual tools@school dat je kan ondersteunen bij het maken van deze keuzes.
Een belangrijk onderdeel van het keuzeproces voor digitale leermiddelen is het gesprek met leveranciers of ontwikkelaars van het leermiddel. We geven hieronder een aantal tips.
We ontwikkelden kijkwijzers rond het leermiddelenbeleid van de school.
Digitale leermiddelen bieden veel mogelijkheden voor leraren en leerlingen om het onderwijsproces en het leren te versterken. Er zijn echter ook een aantal aandachtspunten waarmee rekening gehouden moet worden. Het is belangrijk om het digitaal leermiddel altijd goed te selecteren in functie van het leerdoel. Zo kan een spelelement motiverend werken, maar kan het ook het dieper leren verhinderen door de focus op competentie.
Daarnaast zorgen vele tools in de vorm van lay-out, muziekjes ... voor een cognitieve overbelasting van het werkgeheugen waardoor het leerdoel opnieuw niet bereikt kan worden. Ook het gebruik van een grote variatie aan tools waarbij leerlingen telkens met de betreffende tool moeten leren werken, kan voor deze overbelasting zorgen, ook bij leraren. Het is daarom zinvol om bewust een aantal gerichte keuzes te maken.
Tot slot is een onderdeel van goede digitale didactiek ook om er soms voor te kiezen geen digitale tool te gebruiken. Zo blijkt lezen op papier het leesbegrip en deep reading te bevorderen en is met de hand notities nemen (hetzij op papier, hetzij via een pen device) in vele gevallen aan te bevelen.
