Taal is in de eerste plaats een communicatiemiddel. Taal zorgt voor verbondenheid tussen mensen. Je leert een taal om er iets mee te doen. Je kunt informatie verkrijgen door te luisteren of te lezen en je kunt er zelf ook een boodschap mee overbrengen. Ze stelt je dus in staat om zowel mondeling als schriftelijk te communiceren.

Met taalonderwijs Frans willen we van onze leerlingen taalgebruikers maken, die hun talige vaardigheden steeds efficiënter kunnen inzetten om betekenisvolle situaties met de Franse taal aan te pakken, niet alleen in de klas, maar ook buiten de school.

Daarom is het belangrijk dat we onze leerlingen zo veel mogelijk kansen bieden om alle vaardigheden te oefenen in zinvolle communicatieve situaties.

Leerlingen leren taal door ze te gebruiken, door te luisteren, te spreken, te lezen, in interactie te gaan, te schrijven. Zo krijgen de leerlingen een actieve rol in hun taalverwervingsproces.

In het leerplan Zin in leren! Zin in leven! gaan we daarom voluit voor een krachtig taalonderwijs, ook voor vreemde talen. Het leerplan ondersteunt leraren om leerlingen tot meertalige burgers te laten opgroeien en in een veeltalige maatschappij te leren functioneren. Dat maken we duidelijk in het ordeningskader door Nederlands, Frans en andere vreemde talen samen onder te brengen in één ontwikkelthema en zo het verband duidelijk te maken én door het ontwikkelthema Talige grondhouding.

Een efficiënte didactische aanpak, een gepaste ondersteuning en betekenisvolle opdrachten die aansluiten bij ‘de naaste zone van ontwikkeling’ zorgen voor een goede basis om de Franse taal te leren gebruiken, zowel in de klas als buiten de schoolmuren. De motivatie van de leerlingen vergroot als ze ervaren dat ze de taal effectief kunnen inzetten.

Het basisonderwijs heeft een belangrijke rol in de realisatie van het levenslang leren van talen.

Op jonge leeftijd ontwikkelen kinderen gemakkelijk een positieve houding tegenover de diversiteit aan talen en culturen, een houding die ook de basis vormt voor het leren van talen op latere leeftijd. Het vreemde taalonderwijs kan daartoe bijdragen. Een vreemde taal kunnen inzetten biedt nieuwe mogelijkheden om de wereld van een andere taalgebruiker te leren kennen en waarderen.

Een doordacht talenbeleid met zowel aandacht voor de onderwijstaal Nederlands als voor een sterk vreemde talenaanbod biedt leerlingen kansen om een stevige basis voor hun talenkennis te leggen. Basisscholen kunnen gebruik maken van alle ruimte die de regelgeving met betrekking tot vreemdetalenonderwijs biedt. Dat kan al vanaf de kleuterschool via talensensibilisering en taalinitiatie. Met talensensibilisering willen we de nieuwsgierigheid van de leerlingen prikkelen. Taalinitiatie laat hen proeven van de vreemde taal en leert hen de eerste stappen zetten in het gebruiken van een vreemde taal.

We verwijzen hier graag naar de documenten Alle leerlingen meertalig, een beknopte Wegwijzer en een uitgebreide Leeswijzer met de toelichting en een “Didactische lijn taalinitiatie Frans – Engels - Duits”.

Een taal leren gebruiken gebeurt door een samenspel van attitudes, vaardigheden en kennis. Woordenrijtjes van Franse woorden en grammatica (kennis) alleen volstaan niet om te beweren dat je de Franse taal voldoende beheerst. Je moet die kennis ook gepast kunnen inzetten bij het luisteren, in een gesprek of bij het lezen of schrijven van een boodschap of een korte tekst (vaardigheden). Bovendien moet je de taal ook nog willen en durven gebruiken (attitudes).

In het basisonderwijs zetten we in op de ontwikkeling van mondelinge en schriftelijke taalvaardigheid Frans. We stimuleren de leerlingen dan ook zoveel mogelijk om eenvoudige mondelinge boodschappen te begrijpen en zelf ook Frans te spreken in korte interacties of om een boodschap mee te delen. Dat lees je in de leeruitkomst bij mondelinge taalvaardigheid Frans: Ik begrijp en breng een mondelinge boodschap in het Frans over in betekenisvolle situaties.

We laten hen ook kennis maken met een variatie aan teksten om een schriftelijke boodschap te leren begrijpen. Het schrijven heeft aanvankelijk een ondersteunende functie in de verwerving van de vreemde taal. Dat wil niet zeggen dat we geen of weinig aandacht besteden aan schrijven. Schrijven zorgt ervoor dat woorden en structuren beter worden vastgezet en bijblijven.

Ook al hebben de leerlingen nog zeer beperkte mogelijkheden, toch kunnen ze, door hun beperkte schrijfvaardigheid in te zetten in betekenisvolle schriftelijke situaties, heel wat inzichten over de vreemde taal ontdekken. Het spreekt voor zich dat we de leerlingen hierbij veel ondersteuning bieden. 'Ik begrijp een schriftelijke boodschap in het Frans. Ik breng ze met hulpmiddelen over in betekenisvolle situaties.'

Om de Franse taal te kunnen inzetten hebben de leerlingen een goede basis aan functionele kennis en grammaticale structuren nodig. Uitgebreide woordenschat- en grammaticakennis zijn echter geen garantie dat leerlingen de vreemde taal ook echt kunnen en durven gebruiken in een communicatieve situatie. Toch zijn die twee bouwstenen noodzakelijk om tot communicatie te komen.

De kennis van die elementen is essentieel, maar is nooit een doel op zich. Met andere woorden, de grammatica staat ten dienste van de communicatie en heeft een ondersteunende functie. Daarom zorgen we voor een gedoseerde aanbreng van functionele woordenschat en grammatica.

Onze leidraad is vooral het leerproces begeleiden en ondersteunen. We bieden de leerlingen tal van gevarieerde oefenkansen om de Franse taal te kunnen inzetten en verankeren. We stimuleren de betrokkenheid van de leerlingen aan de hand van motiverende taken en afwisselende en interactieve werkvormen.

Bij het leren gebruiken van een vreemde taal hebben leerlingen nood aan strategieën. Strategieën zijn manieren waarop een leerling, in eerste instantie al dan niet bewust, een talige opdracht in een betekenisvolle situatie aanpakt. Sommige leerlingen zullen uit zichzelf strategieën toepassen. Voor hen kan het bewust leren hanteren van strategieën zorgen voor een nog effectievere toepassing ervan. Voor andere leerlingen zal het nodig zijn om als leraar model te staan en stap voor stap voor te doen en te verwoorden hoe de opdracht kan uitgevoerd worden.

In een volgende ontwikkelstap kunnen de leerlingen de strategie op initiatief en onder begeleiding van de leraar toepassen. Door met de leerlingen te reflecteren over het gebruik van strategieën, bouwen ze kennis en inzicht op wanneer ze de strategieën efficiënt kunnen inzetten.

In Zin in leren! Zin in leven vinden we de algemene strategieën bij de persoonsgebonden ontwikkeling in het ontwikkelthema Zelfregulerend Vermogen. De specifieke talige strategieën vinden we in de leerlijnen onder de mondelinge en schriftelijke vaardigheden.

Het leren van een vreemde taal gaat onvermijdelijk gepaard met fouten. Een veilige klassfeer betekent ook dat leerlingen mogen ervaren dat leren een proces is van vallen en opstaan. Het is belangrijk dat de leerlingen weten dat ‘fouten maken mag’, dat hoort immers bij het taalverwervingsproces. Het vraagt van de leerlingen veerkracht om uit hun fouten te leren en opnieuw te proberen, ook al lukt het niet meteen.

Leren omgaan met gerichte feedback en kritisch nadenken over het eigen taalgebruik zorgt ervoor dat kinderen hun eigen leerproces mee in handen nemen en vorderingen kunnen maken. In een veilig klasklimaat krijgen alle leerlingen, zowel de taalvaardige als de minder taalvaardige, kansen om een positief zelfbeeld te ontwikkelen.

Bij het leren gebruiken van een taal is succeservaring een belangrijke factor. De leerverwachtingen spelen op een ambitieuze maar realistische manier in op de leer- en ontwikkelingsbehoeften van de leerlingen. Een gedifferentieerd aanbod in de taken zorgt voor voldoende uitdaging voor de sterk taalvaardige leerlingen. Minder taalvaardige leerlingen ervaren dat ze de taken aankunnen, dat ze de vreemde taal betekenisvol kunnen inzetten.

Het belang van succeservaring in het leerproces kan niet genoeg benadrukt worden. Op die manier groeit het zelfvertrouwen en de spreekdurf van de leerlingen en blijven ze gemotiveerd om de Franse taal te willen en durven inzetten.

Het spreekt voor zich dat een gevarieerd en overvloedig taalaanbod van de doeltaal, in dit geval Frans, een grote impact heeft op taalverwerving. De leerlingen zullen vooral Frans verwerven als ze voortdurend Frans horen en ook zelf kunnen gebruiken. Met andere woorden veel én goed taalaanbod en taalgebruik Frans creëert meer kansen tot leerwinst.

Gevarieerde onderwijsarrangementen met een aanbod van rijke ervaringskansen en taken aangepast aan hun niveau zorgen ervoor dat de leerlingen vorderingen maken en gemotiveerd blijven.

Het komt er dus op aan om opdrachten in betekenisvolle situaties aan te bieden die niet alleen de interesse van de leerlingen kunnen opwekken maar vooral die interesse kunnen vasthouden. Betekenisvolle situaties zijn authentieke situaties zoals die in het echte leven voorkomen of zinvolle, realistische opdrachten waarin de communicatie een authentieke situatie benadert.

Bij opdrachten in de klas houden we altijd voor ogen dat ze inzetten op taalgebruik in reële situaties. Leerlingen krijgen daardoor meer kans om, wat ze op school leren, ook in andere situaties toe te passen. Bij de keuze van de opdrachten proberen we, daar waar kan en zinvol, verbinding te leggen met andere ontwikkelvelden. Bij dergelijke opdrachten zullen talige doelen hand in hand gaan met relevante doelen uit andere ontwikkelvelden.

Een doordachte didactische aanpak, een gepaste ondersteuning en betekenisvolle opdrachten die aansluiten bij ‘de naaste zone van ontwikkeling’ zorgen voor een goede basis om de Franse taal te leren gebruiken, zowel in de klas als buiten de schoolmuren. Hoe beter de instap in het vreemdetalenonderwijs verzorgd wordt, hoe groter de kans dat leerlingen gemotiveerd zijn om Frans te leren en om later nog andere talen te leren.