Mogelijk hebt u niets met voetbal. In dat geval wil ik me verontschuldigen: in dit stukje wil ik u toch even meenemen in de wondere wereld van deze sport. We keren daarna terug naar de nog veel wonderlijker wereld van onderwijs, beloofd. Ook als u niet zoals ik – in mijn geval onder invloed van een voetballende zoon en dochter – begeesterd wordt door de spanning van een voetbalwedstrijd, hebt u misschien al gehoord van het roemrijke FC Barcelona. Indien niet toont dat nog maar eens de relativiteit aan van het begrip “wereldberoemd”, maar is dat verder geen erg. Het volstaat dat u in het achterhoofd houdt dat deze club één van de meest succesvolle ter wereld is en bekend staat om haar specifieke speelstijl. De club heeft in haar geschiedenis niet alleen een lange rij overwinningen behaald, ze deed dat ook door technisch hoogstaand, goed uitgevoerd en – voor de liefhebbers van het spelletje – gewoonweg mooi voetbal.
En daar wrong het (voetbal)schoentje… Begin dit jaar ontsloeg de club haar trainer om een nieuwe aan te stellen. Op zich niets bijzonder in het voetbalwereldje, zal u denken. Maar de reden voor het ontslag van de oude trainer en de opdracht voor de nieuwe trainer kunnen ons toch iets leren. In de New York Times verscheen een artikel waarin de journalist uitlegt hoe het clubbestuur – ook onder druk van haar supporters – de oude trainer het verlies aan stijl verweet. De club won nog wel, maar niet meer in de wervelende stijl van vroeger. En daarin, schreef de journalist, ligt meteen de opdracht voor de nieuwe trainer: ervoor zorgen dat het heden net zo wordt als het verleden.
Het is een gekend en begrijpelijk verlangen: het verleden zo goed mogelijk herhalen. In katholiek onderwijs benadrukken we ook vaak de nood om ons te herbronnen aan de geschiedenis en de traditie van onze school. Maar daar zit ook een gevaar in. Het verleden kan ook verheerlijkt worden, we vergeten soms liever hoe moeilijk het in het verleden was, we blijven liefst stilstaan bij de grote successen uit het verleden. Dat is zo in voetbal, dat is soms zo in de officiële geschiedschrijving van staten, en ook binnen de katholieke kerk en katholiek onderwijs viel en valt men soms in die valkuil.
In deze periode van het jaar, bij de aanvang van de veertigdagentijd naar Pasen toe, wordt duidelijk dat het essentieel is om dit gevaar te vermijden. We herdenken dan immers geen glorieuze opgang naar het vorstelijk onthaal van Jezus in Jeruzalem. Jezus’ leven liep stuk in Jeruzalem. De opvoedingsprojecten van onze katholieke scholen worden, als puntje bij paaltje komt, niet geïnspireerd door de grote successen van een mens die luid toegejuicht werd door een massa supporters. Ze worden geïnspireerd door twee in elkaar hakende zaken: de totale afwijzing, tot in de dood toe, die Jezus ervaren heeft en het ‘en toch’ dat daarop volgde.
Zo bekeken is het een bijzonder lastig verleden dat we ons in katholiek onderwijs herinneren, waardoor we ons laten inspireren. Het is een verleden waarin wordt getoond hoe ver liefde – Gods liefde – voor de mens kan gaan en tegelijk hoe hard mensen kunnen zijn voor wie die liefde als leidraad voor eigen leven neemt. Als we in een katholieke school het verleden tot heden willen maken, zijn dat centrale elementen die de ‘huisstijl’ bepalen. De manier waarop we goed onderwijs vorm geven, wordt bepaald door termen als ‘rechtvaardigheid’, ‘generositeit’, ‘verbeelding’, … Het is het technisch hoogstaand, goed uitgevoerd en – voor de onderwijsliefhebber – gewoonweg mooi samenspel rond deze termen dat ervoor zorgt dat we in katholieke scholen een stukje Rijk Gods kunnen waarmaken.
Inspiratiebronnen voor dit stukje:
Thomas, Theologische achtergrond bij lijdensverhaal en kruisdood, verlossing en verrijzenis: https://www.kuleuven.be/thomas/page/lijdensverhaal-en-verrijzenis/
New York Times artikel over Barcelona: https://www.nytimes.com/2020/01/14/sports/soccer/barcelona-setien-valverde.html
