In Zin in leren! Zin in leven! lees je bij TOsn1 dat leerlingen leeststrategieën met behulp van de leraar steeds strategischer moeten kunnen inzetten. In de sleutels voor effectieve didactiek (VLOR, 2019) raden experten aan om expliciet strategie-instructie toe te passen.
- IVzv4Specifieke strategieën inzetten om vragen, opdrachten, uitdagingen en problemen efficiënt aan te pakken
- TOsn1Een schriftelijke boodschap verwerkendetail
- Informatie herkennen en selecteren (in instructies, schema’s, tabellen en informatieve teksten uit tijdschriften en andere media)
- Informatie ordenen, verbinden of samenvatten (uit verhalen en informatieve teksten uit kinderliteratuur, schoolboeken en andere media)
- Informatie beoordelen (uit verhalen, brieven, uitnodigingen en reclameteksten uit verschillende media)
Een strategie is een mentale tool die leerlingen inzetten om hun leesbegrip te ondersteunen, te monitoren of te herstellen. Door het gebruik van gepaste strategieën krijgen leerlingen zelf meer greep op het proces van begrijpend lezen, kunnen ze dat proces ook beter bewaken en bijsturen en worden ze zo betere begrijpend-lezers.
In welke mate gebruiken leerlingen de verschillende leesstrategieën en hoe helpt hen dat? Het leerplan voorziet bij het leren van de leesstrategieën (TOsn1) een leerlijn:
Dat sluit ook aan bij IVzv4. In de ontwikkelstappen bij dit doel lees je: in onderling overleg met andere leerlingen of individueel zoeken naar de meest geschikte strategie … – tijdens het oplossingsproces nagaan in welke mate de gekozen strategie effectief is – indien gewenst de gekozen strategie bijsturen.
Door zelfevaluatie van de leerling via een vragenlijst. De leraar kan aansluitend een gesprek aanknopen (zie gesprek over leesstrategieën). De leraar kan ook samen met de leerling de vragenlijst overlopen. Of leerlingen kunnen met elkaar in gesprek gaan over hun antwoorden.
De vragenlijst kan aanvullend bij een les of toets waarin leesstrategieën expliciet aan bod komen. Of tijdens een bewust observatie- en reflectiemoment. Je kan ook delen van de vragenlijst gebruiken.
Verschillende vragen kun je inzetten in gesprekjes met leerlingen voor, tijdens en na het lezen. Als je de leerlingen wil laten reflecteren aan de hand van de vragenlijst, dan past die best bij leerlingen vanaf 9 jaar. We verwachten dat de leerlingen stilaan strategischer te werk gaan, maar daar nog niet helemaal aan voldoen en dat ze reflecteren over de gebruikte strategieën.
Met deze reflectiewijzer kunnen de leerlingen nadenken over hun eigen leesstrategieën.
In het instrument ‘Gesprek over leesstrategieën’ vind je een leidraad om een gesprekje te voeren met de leerling over de gebruikte leesstrategieën voor, tijdens en na het lezen. Dat kun je ook hier inzetten bij het overlopen van de vragenlijst.
Bron: gebaseerd op van de Mortel & Förrer. Grip op leesbegrip (CPS). Gebaseerd op van den Mortel en Förrer (2010). Lezen… denken… begrijpen! (CPS).
