Leerlingen evalueren

Voor een goede ontwikkeling van Wetenschappen en techniek is het noodzakelijk om de ontwikkeling van de leerlingen voortdurend in kaart te brengen en hun vorderingen op te volgen. 

Waarover verzamel je gegevens?

sla link op in klembord

Kopieer

Evalueren voor mens en maatschappij en van wetenschappen en techniek vertrekt vanuit dezelfde basisprincipes als op de pagina ‘Evalueren in het basisonderwijs’ staat beschreven. Je wilt een beeld krijgen van de ontwikkeling van je leerlingen. Om dat beeld zo duidelijk mogelijk te krijgen, zul je vanuit diverse invalshoeken gegevens verzamelen over elke leerling. Die gegevens worden nadien beoordeeld, je handelt ernaar en communiceert erover met de leerlingen, de ouders, het team.

Vanuit leeruitkomsten

sla link op in klembord

Kopieer

In de leeruitkomsten van de verschillende ontwikkelthema’s gerelateerd aan Mens en maatschappij en Wetenschappen en techniek vind je terug waarover je gegevens verzamelt.

In welke mate:

  • zijn de leerlingen nieuwsgierig naar de wereld waarin ze leven,
  • willen en kunnen ze de wereld rondom zich verkennen en onderzoeken,
  • exploreren ze hun omgeving en verwerven ze inzicht in de wereld in al zijn dimensies,
  • willen en kunnen ze met anderen samenleven, samenwerken en communiceren,
  • kunnen ze omgaan met gevoelens en behoeften van zichzelf en anderen,
  • zijn ze zich bewust van hun seksuele ontwikkeling,
  • respecteren ze hun eigen seksuele identiteit en die van anderen,
  • dragen ze bij tot het samenleven van mensen,
  • hebben ze inzicht in het functioneren van samenlevingen,
  • zijn ze nieuwsgierig naar evolutie,
  • ontwikkelen ze historisch besef,
  • kunnen ze tijd inschatten, plannen en ordenen,
  • verkennen en waarderen ze hun omgeving,
  • ontwikkelen ze geografisch besef,
  • bewegen ze zich veilig in het verkeer,
  • hebben ze interesse in en passen ze technische systemen en processen toe,
  • hebben ze inzicht in hoe techniek, wetenschap en samenleving elkaar beïnvloeden,
  • kunnen ze de natuur gericht verkennen,
  • hebben ze inzicht in de natuur,
  • zijn ze nieuwsgierig naar de kosmos,
  • hebben ze oog voor een gezonde levensstijl,
  • denken ze na over en werken ze aan een leefbare wereld?

Vanuit doelen

sla link op in klembord

Kopieer

In de generieke doelen en de onderliggende ontwikkelstappen herken je vier belangrijke verwerkingsniveaus: kennis, inzichten, vaardigheden en attitudes. Met het geïntegreerd inzetten ervan werken we aan competenties die belangrijk zijn voor alle leerlingen.

Specifieke didactiek

sla link op in klembord

Kopieer

Om deze verwerkingsniveaus aan te bieden in een waaier aan arrangementen gebruik je een specifieke didactiek. We gaan hierbij uit van vier basiswerkwoorden: ervaren, onderzoeken, vaststellen en uitdrukken. Zo zul je een ander aanbod doen wanneer je van leerlingen verwacht dat ze:

  • op de kaart van België de belangrijkste rivieren situeren (OWru6 – 10-12j);
  • verschillende beroepen en vrijetijdsbestedingen uit hun omgeving herkennen en op eenvoudige wijze beschrijven (OWsa2 – 4-7j);
  • onderzoeken en illustreren hoeveel dingen, fenomenen en gebeurtenissen van nu gelijkenissen en verschillen tonen met vroeger (OWti5 – 4-12j);
  • een eenvoudig technisch systeem hanteren en (de)monteren of bereiden met behulp van een stappenplan of werktekening (OWte3 – 4-7j);
  • zelf duurzaam handelen (OWna7 – 7-12j).

Breed en gevarieerd aanbod

sla link op in klembord

Kopieer

Het aanbod dat je doet kan ook variëren:

  • op basis van de sterkte van de leerling;
  • in het aantal keer dat je een aanbod doet (eenmalig of op verschillende momenten);
  • in relatie met verschillende personen (onder leerlingen, met een volwassene …);
  • in aantal situaties waarin het betekenisvol is (bijvoorbeeld leren fietsen op de speelplaats, in het park, op een rustige weg, op de rijbaan op weg naar het theater …);
  • in aanbieder (de leraar, een medeleerling, een expert …);

Net zoals je een zo breed mogelijk aanbod doet naar je leerlingen, zul je ook breed evalueren.

Hoe breed evalueren?

sla link op in klembord

Kopieer

Een waaier aan evaluatiemogelijkheden

sla link op in klembord

Kopieer

Breed evalueren betekent dat je op basis van een waaier aan evaluaties een beeld vormt van een leerling. Die waaier betekent dat je vanuit verschillende perspectieven evalueert:

  • Formatief: Wanneer de leerlingen per 2 een opdracht uitvoeren in de zelfgemaakte maquette van de klas observeert de leraar tijdens het proces en speelt in op wat de leerlingen doen.
  • Summatief: Op het einde van het thema evalueert de leraar op verschillende manieren de doelen die in het thema in de focus aan bod zijn gekomen. Op basis van die evaluatie zullen in een volgend thema doelen hernomen of verder in de focus staan.
  • Op vlak van kennis: De leraar gaat na of de kleuters weten welke verschillende sluitingen er zijn voor een regenjas
  • Op vlak van inzicht: De leraar gaat na of de kleuters begrijpen waarvoor sluitingen van een regenjas dienen.
  • Op vlak van vaardigheden: De leraar gaat na of de kleuters hun jas op een goede manier kunnen sluiten.
  • Op vlak van attitudes: De leraar gaat na of de kleuters effectief hun jas aandoen en goed sluiten wanneer de weersomstandigheden daartoe oproepen.
  • Procesgericht: De leraar gaat na in welke mate de leerlingen de opdracht voor het groepswerk hebben opgenomen: verdeling van de taken, overleg over de inhoud, uitwerken van concrete delen, samenbundelen en bespreken, communiceren met anderen van de klas.
  • Productgericht: De leraar gaat na in welke mate de leerlingen de opzoekopdracht in de atlas goed hebben voltooid.
  • Via feed-up: De leraar verwoordt op leerlingniveau het doel en de verwachting van de uitstap naar de supermarkt in de buurt. De leerlingen verwoorden daarbij hun voorkennis en wat ze willen ervaren en onderzoeken.
  • Via feedback: De leraar observeert het proces wanneer leerlingen, vanuit een aantal gestelde eisen, een auto bouwen van kosteloos materiaal. Hij/zij wijst leerlingen op de stappen die ze zetten en vergelijkt die met de gestelde eisen.
  • Via feed-forward: De leraar merkt dat de leerlingen nog onvoldoende vaardig zijn in het vlot en veilig fietsen op een parcours. Hij/zij bespreekt nieuwe doelen en geeft de leerlingen aan waarop er bij een volgend parcours bijzonder moet gelet worden.
  • Aan de hand van diverse criteria: Om een digitale identiteitskaart van een zoogdier te maken heeft de leraar een aantal criteria vooropgesteld en duidelijk verwoord naar de leerlingen. Op basis van die criteria wordt het product geëvalueerd.
  • Uitgaande van groei en ontwikkeling van de leerling: De leraar houdt bij de evaluatie rekening met de eigen vorderingen die de leerling heeft gemaakt.
  • Aan de hand van verschillende instrumenten: Reflectie, portfolio, rapportering …

Vanuit doelen

sla link op in klembord

Kopieer

Onderwijsarrangementen vertrekken steeds vanuit focus. Daarbij bepaal je een aantal doelen. In de generieke doelen en de onderliggende ontwikkelstappen zitten vaak geen inhouden. Bijkomende inhouden voeg je in je onderwijsarrangement toe vanuit de leerling en de context.

Wanneer je resultaten evalueert, zal dat enerzijds op niveau van het doel zijn, anderzijds op niveau van de inhoud. We passen dit toe op een voorbeeld.

Welke evaluatie-instrumenten gebruiken?

sla link op in klembord

Kopieer

Vanuit een aantal generieke doelen, onderliggende ontwikkelstappen en soms ook de bijbehorende inhoud reiken we hieronder een aantal concrete voorbeelden aan van evalueren. Elk voorbeeld wordt gesitueerd in de bredere context die je terugvindt op de pagina ‘Evalueren in het basisonderwijs’.

Vanuit de gegeven voorbeelden zul je de transfer kunnen leggen naar andere generieke doelen, ontwikkelstappen en de bijbehorende inhouden. En vooral naar je eigen praktijk!

Evaluatie-instrumenten voor breed evalueren

sla link op in klembord

Kopieer

In de evaluatiebox basisonderwijs vind je ter illustratie een aantal instrumenten om breed te evalueren.

Instrumenten om gevalideerd en gestandaardiseerd te evalueren

sla link op in klembord

Kopieer

In de evaluatiebox basisonderwijs zijn ook toetsen en proeven terug te vinden om te gebruiken in het kader van de interne kwaliteitsontwikkeling van je school.

Evalueren van doelen uit het ontwikkelveld Oriëntatie op de wereld

sla link op in klembord

Kopieer

In de Zill-bib zijn praktijkvoorbeelden opgenomen waarbij ook aandacht is voor de evaluatie.

Hoe beoordeel je resultaten?

sla link op in klembord

Kopieer

Vanuit de doelen

sla link op in klembord

Kopieer

Doelen zijn de maatstaf voor de beoordeling. Bij de beoordeling geef je aan in welke mate de leerlingen kennis, inzichten, vaardigheden en attitudes hebben verworven.

Aan de hand van reflecties

sla link op in klembord

Kopieer

Door met leerlingen te reflecteren over een gemaakte opdracht of een gelopen proces bouwt zowel de leerling als de leraar een beeld op van de meegemaakte groei. In het verwoorden van die groei kan zowel de leerling zichzelf als de leraar de leerling een beoordeling geven.

Aan de hand van een portfolio

sla link op in klembord

Kopieer

Portfolio’s zijn een spiegel van de groei van een leerling. Ze kunnen opgebouwd worden binnen één arrangement of lopen over een langere periode en verschillende doelen. Leerlingen stellen in een (individueel) gesprek hun portfolio voor aan de leraar. Op basis van de vooraf gestelde doelen zoeken de leerling en de leraar samen naar een positieve beoordeling van de doelen.

Aan de hand van criteria

sla link op in klembord

Kopieer

In doelen en inhouden zitten vaak criteria vervat.

Aan de hand van gebruikte hulpmiddelen

sla link op in klembord

Kopieer

Vaak worden hulpmiddelen ingeschakeld om te werken aan een doel. De mate waarin het juist gebruik van een hulpmiddel leidt tot effectieve groei, zal de beoordeling sturen.

Vanuit de ontwikkeling van de leerlingen

sla link op in klembord

Kopieer

Elke leerling maakt een eigen ontwikkeling mee. Die groei is regelmatig of grillig, beperkt of duidelijk waarneembaar. Met respect voor de eigenheid van elke leerling zal die ook deel uitmaken van de graad van beoordeling.

Gericht op de groei van leerlingen

sla link op in klembord

Kopieer

Evalueren en beoordelen is gericht op groei van leerlingen. ‘Wat heb je nog nodig om verder te kunnen ontwikkelen?’ is hierbij de centrale vraag. Daarom moet een beoordeling steeds bevestigen wat een leerling al kan. Wat was het doel? Welke weg heeft de leerling al afgelegd? Wat is de volgende stap? En beoordeling moet derhalve positief gericht zijn.

Hoe pas je als leraar het onderwijsproces aan?

sla link op in klembord

Kopieer

Wanneer je kinderen helpt zich op de wereld te oriënteren wil je regelmatig nagaan of ze vorderen in de richting van de vooropgestelde leerplandoelen. Evalueren beperkt zich niet alleen tot verzamelen. Er moet ook gehandeld worden! Op regelmatige tijdstippen ga je leer- en ontwikkelingsprocessen vaststellen, beoordelen en terugkoppelen naar de leerling.

Je reflecteert daarbij ook over je eigen handelen. Met de gegevens die je over kinderen inwint, wil je hun leerproces en ontwikkeling ondersteunen en je eigen handelen bijsturen.

Vanuit onmiddellijke en effectieve feedback

sla link op in klembord

Kopieer

Je geeft het kind een beter inzicht in mogelijkheden en tekorten en de manier waarop eraan gewerkt kan worden. De evaluatie toont je hoe jij jouw lessen en jouw ondersteuning van leerlingen moet bijsturen. Jouw opbouwende en waarderende feedback grijpt in op de houding die kinderen ontwikkelen ten opzichte van het leergebied.

Vanuit zelfevaluatie

sla link op in klembord

Kopieer

Je spoort de kinderen aan om over hun eigen vorderingen na te denken en er conclusies uit te trekken voor de volgende stap in het leertraject: “Waarom doe ik dit zo? Weet ik nu wat ik wil weten? Kan ik nu wat ik wil kunnen? Waarom loopt iets mis? Hoe kan ik dat in het vervolg vermijden en/of anders aanpakken?

Vanuit gedifferentieerd werken

sla link op in klembord

Kopieer

Je differentieert in de breedte door bijvoorbeeld aan kinderen die snel vorderen andere taken te geven. Of je differentieert in de diepte door binnen dezelfde leerplandoelen met verschillende beheersingsgraden te werken.

Hoe communiceer je over het opgebouwde beeld van de leerling?

sla link op in klembord

Kopieer

Op niveau van de leerling

sla link op in klembord

Kopieer

Goede communicatie met leerlingen gebeurt voor, tijdens en na het leerproces..

Op niveau van de ouders

sla link op in klembord

Kopieer

De communicatie met ouders verloopt voor Mens en maatschappij en voor Wetenschappen en techniek op dezelfde basis als beschreven staat bij breed evalueren, communiceren en rapporteren.

Om communicatie en rapportering vlot te laten verlopen is het belangrijk dat je ouders zo regelmatig mogelijk meeneemt in de weg die je met hun kind gaat. Dat kan door ouders:

  • in een kort briefje te laten weten welke inhouden aan bod komen de volgende periode;
  • te bevragen over hun hun affiniteit met een te behandelen onderwerp;
  • te laten participeren aan activiteiten in de school;
  • te vragen om met hun kind al na te denken over of materiaal te zoeken rond het onderwerp;
  • klastaken, opdrachten, toetsen … ter kennisgeving mee te geven;
  • kinderen uit te nodigen om thuis te vertellen over wat ze hebben meegemaakt op school (liefst aan de hand van iets concreets);
  • vóór een oudergesprek te laten nadenken over het beeld van hun eigen kind aan de hand van een aantal items die aan bod zijn gekomen in de voorbije periode;
  • tijdens een oudergesprek een breed beeld te geven van hoe hun kind evolueert op vlak van kennis, inzichten, vaardigheden en attitudes en dit te staven met een brede waaier aan voorbeelden;
  • een rapport aan te bieden dat verder gaat dan enkel punten en dus een beeld geeft van de volledige groei van hun kind.

Op niveau van het team

sla link op in klembord

Kopieer

Communicatie binnen het team leidt tot een breder beeld van elke leerling. Dat geldt ook voor mens en maatschappij en wetenschappen en techniek. Bij (evaluatie)gesprekken is het belangrijk dat ook deze leergebieden meegenomen worden. Ze bepalen immers een deel van de ontwikkeling en de toekomst van leerlingen.

Contact

Patrick Malfait
pedagogisch begeleider
      0468 15 35 13
      ×
      Kijkt als...
      Niveau
      Regio