Krachtlijn 2 - Leerplandoel 8 (D') - 8 (D) - 9 (D/A)


Domeinoverschrijdend 

Domeingebonden 

Dubbele finaliteit 

LPD 8 De leerlingen lichten verbanden toe tussen de maatschappelijke domeinen voor westerse en niet-westerse samenlevingen uit de middeleeuwen en de vroegmoderne tijd.   
LPD 8 De leerlingen lichten verbanden toe tussen de maatschappelijke domeinen voor westerse en niet-westerse samenlevingen uit de middeleeuwen en de vroegmoderne tijd.  LPD 9 De leerlingen lichten verbanden toe tussen de maatschappelijke domeinen voor westerse en niet-westerse samenlevingen uit de middeleeuwen en de vroegmoderne tijd.  

Waarom?

sla link op in klembord

Kopieer

Het referentiekader en de onderliggende categorieën bieden de leerlingen een houvast om historische informatie te verwerken. Het zijn echter hulpmiddelen om een complexe historische realiteit te vatten, een realiteit waarin historische fenomenen met elkaar verweven zijn. Deze doelstelling laat leerlingen die dynamiek in kaart brengen zodat de maatschappelijke domeinen geen hokjes of statische informatie worden. 

Wat?

sla link op in klembord

Kopieer

De leerlingen kunnen bij het bestuderen van historische samenlevingen aangeven hoe de verschillende maatschappelijke domeinen elkaar beïnvloeden, hoe ontwikkelingen binnen een maatschappelijk domein verlopen of hoe (f)actoren binnen een maatschappelijk domein op elkaar inhaken (bijvoorbeeld filosofie, kunst en religie binnen het culturele domein).

Aandachtspunten

sla link op in klembord

Kopieer

Een verband leggen hangt nauw samen met het begrippenkader uit leerplandoel 17/15/13: oorzaak-gevolg en continuïteit en verandering, evolutie en revolutie, gelijktijdigheid en ongelijktijdigheid. In de praktijk zal je beide doelen vaak met elkaar combineren. 

Het leerplandoel verwijst bewust niet naar geziene samenlevingen of periodes. Je kan dit dus ook aanbrengen met een actueel voorbeeld. 

Soms ontstaat er discussie onder welk maatschappelijk domein historische informatie valt. Dat kan een perfecte opstap zijn naar het inzicht dat in deze doelstelling centraal staat.  

Hoe?

sla link op in klembord

Kopieer

Je kan een tekstfragment afdrukken met extra interlinie zodat de leerlingen passages kunnen onderstrepen of markeren en aangeven welke domeinen aan bod komen. Dat is al een belangrijke eerste stap om vervolgens de verbanden te analyseren. De interlinie is belangrijk omdat sommige begrippen meerdere kleuren of codes kunnen krijgen.

De antwoorden van de leerlingen zullen verschillen. Dat is net de bedoeling want deze inschatting is verre van eenduidig. Je kan die vaststelling gebruiken om de leerlingen te wijzen op het belang van perspectieven en argumenten. Merk op dat leerlingen hier nog geen verbanden moeten leggen. Ze merken wel dat de domeinen samenhangen. 

Je kan ook vanuit een bron werken met gerichte vragen over de domeinen. Hieronder een voorbeeld dat we ontleenden aan Histoforum.

Fragment uit de bepalingen van een gilde in Lynn (Engeland), daterend uit het einde van de veertiende eeuw.
 
Als een van de voornoemde broeders in deze stad of elders zal overlijden, zal, zodra het bericht daarvan de gilde- oudste bereikt, de genoemde oudste gelasten dat voor hem een plechtige mis opgedragen wordt, waar iedere broeder van het genoemde gilde die in de stad is zijn gift zal doen; en verder zal de oudste er voor zorgen dat onmiddellijk na de dood van een broeder elke kapelaan van het gilde dertig missen ter attentie van de overledene zal zeggen. De oudsten en bestuurders van het genoemde gilde zijn op grond van hun ambt verplicht vier maal per jaar alle zieken, allen die in gebrek, nood of armoede leven te bezoeken en al dezen zorg en hulp te bieden uit de aalmoezen van het genoemde gilde. Als een broeder arm en behoeftig zal worden, zal hij, in overeenstemming met zijn behoeftes, met voedsel en kleding ondersteund worden, vanuit de opbrengsten van de landerijen en pachtgoederen, have en goed van het genoemde gilde.

Mogelijke vragen bij deze bron, in functie van dit leerplandoel:

  • Leg uit dat de gilden in de middeleeuwse steden in de eerste plaats een economische functie hadden.
  • Uit bovenstaande bron blijkt dat de gilden ook belangrijke religieuze en sociale taken hadden. Maak dat duidelijk.

Je kan leerlingen expliciet laten nadenken over de verbanden via ondersteunende schema’s. Vele van die schema’s kan je rechtstreeks invoegen in je tekstverwerker. Het schema kan het verband in kaart brengen zonder het te benoemen. 
Je kan met het onderstaande schema spelen: je kan de gebeurtenis bovenaan zetten, je kan domeinen benoemen of openlaten, gebeurtenissen benoemen of openlaten, gebeurtenissen vervangen door personen, objecten etc. 

De volgende schema’s integreren meerdere of alle domeinen. Sommige laten ook toe om een verband binnen een domein toe te voegen (eerste kolom van het eerste voorbeeld). 

Andere schema’s integreren ook de verbanden, bijvoorbeeld oorzaak en gevolg. 

Je kan bovenstaande oefening ook maken door de begrippen af te drukken op kaartjes en die te lamineren. Leerlingen kunnen dan met pijlen de kaartjes verbinden. Leerlingen kunnen met whiteboardstiften labelen het maatschappelijk domein aanduiden.  

Een voorbeeld: je kan verbanden leggen tussen vorstelijk absolutisme, economisch colbertisme, culturele kunstuitingen in dezelfde periode. 

Je kan de verbanden binnen en tussen de domeinen ook inoefenen vanuit actuele situaties waarbij je best rekening houdt met de standplaatsgebondenheid. 

×
Kijkt als...
Niveau
Regio