Het begrip gratie haalde recent opnieuw de actualiteit. Zowel Donald Trump als Joe Biden verleenden genade aan veroordeelden, wat het publieke debat over rechtvaardigheid, macht en verantwoordelijkheid aanwakkerde. Maar gratie is geen modern fenomeen. Ook in de vroegmoderne Nederlanden konden mensen vergiffenis vragen – via zogenaamde remissiebrieven. Die documenten vormen de kern van de historische lesreeks Pardon? Gratie!.
Deze lesmaterialen, ontwikkeld binnen het PARDONS-project van het Algemeen Rijksarchief, laten leerlingen kennismaken met vier waargebeurde misdaadzaken uit de 16de en 17de eeuw. De dossiers bevatten de originele bron, een transcriptie, hertaling en – waar nodig – audio-ondersteuning, ideaal dus om te differentiëren in brede basiszorg. Leerlingen lezen emotionele smeekschriften, getuigenissen en rechterlijke argumentaties. Was de dader schuldig? Had hij verzachtende omstandigheden? Verdient hij straf … of genade?
Didactisch sluit het materiaal nauw aan bij de leerplandoelen geschiedenis. Het versterkt het historisch bewustzijn via kritisch bronnenonderzoek, waarbij aspecten als standplaatsgebondenheid en multiperspectiviteit opgenomen zijn. Tegelijk biedt het een brug naar burgerschapsvorming: leerlingen reflecteren over macht, rechtspraak en morele verantwoordelijkheid. Ze ontdekken dat recht geen zwart-wit verhaal is, toen noch nu.
Van bron tot beeldvorming: een mogelijk stappenplan voor historisch onderzoek
Om leerlingen te begeleiden in het werken met bronnen kan onderstaand stappenplan een hulpmiddel vormen.
Wie met leerlingen wil reflecteren over recht, empathie en de grenzen van genade, vindt in Pardon? Gratie! een krachtige historische insteek met actuele relevantie. Bovenstaand stappenplan kan eveneens getransfereerd worden naar andere bronopdrachten. Bijkomend kan het een hulpmiddel zijn om als vakgroep richting te geven aan een leerlijn voor bronnenonderzoek.
Meer lezen
Taalgericht (vak)onderwijs
