De Vlaamse overheid voert vanaf dit jaar een opendataverplichting in voor de gebouwen van alle openbare besturen in Vlaanderen.
Dit is een rechtstreekse vertaling van de Energie-efficiëntierichtlijn (Richtlijn 2023/1791 van 13 september 2023) inzake open data en het hergebruik van overheidsinformatie.
De Vlaamse overheid koos voor Terra, de energie- en patrimoniumdatabank van het Vlaams Energiebedrijf (VEB) om energieverbruiken en andere gebouwgerelateerde data te rapporteren. Alle openbare besturen, waaronder onderwijsinstellingen, hebben tot en met 30 september 2025 de tijd om te voldoen aan deze verplichting.
De opendataverplichting is van toepassing op alle ‘openbare besturen’. Onderwijsinstellingen vallen ook onder die definitie.
Openbare besturen worden volgens het Energiedecreet immers gedefinieerd als:
Volgens het Energiedecreet worden publieke organisaties vandaag gedefinieerd als “de federale overheid, […]de Vlaamse overheid, […] de provinciale - gemeentelijke overheden, inclusief de openbare centra voor maatschappelijk welzijn, de overheidsbedrijven, de onderwijsinstellingen en de welzijns- of gezondheidsvoorzieningen."
Onder het begrip 'onderwijsinstellingen' vallen volgens het energiebesluit tot slot “alle scholen, internaten, centra voor volwassenonderwijs en voor basiseducatie, centra voor leerlingenbegeleiding, hogescholen en universiteiten, die gefinancierd, gesubsidieerd en erkend zijn door het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming”.
In de eerste plaats moeten schoolbesturen die gebouwen in eigendom, erfpacht of opstal hebben voldoen aan de opendataverplichting. Dat geldt ook indien je als schoolbestuur gebouwen in gebruik hebt onder de vorm van huur bijvoorbeeld:
Een gebouw waarvoor je als schoolbestuur de energiefactuur of een doorgefactureerd energieverbruik betaalt, wordt eveneens beschouwd als een gebouw in gebruik door je schoolbestuur.
Voetnoot : Met schoolbesturen en schoolgebouwen bedoelen we aansluitend hogeschoolbesturen, centrumbesturen, internaatsbesturen… en hun gebouwen.
De opendataverplichting houdt in dat je volgende data tijdig dient te rapporteren.
Je jaarverbruiken per EAN-afnamepunt van minstens:
Je jaarverbruiken van andere energiedragers zoals stookolie, pellets, propaan,... verdeeld op basis van werkelijk gemeten verbruiken. In geval van bulklevering dien je de verbruiken zo realistisch mogelijk in te schatten, minstens op jaarbasis.
Je energieverbruik dat niet gelinkt kan worden aan je schoolgebouw(en)
Bijvoorbeeld brandstofverbruik van dienstvoertuigen, werkmaterieel, pompinfrastructuur en andere technische infrastructuur:
Je wordt aanvullend gevraagd om te rapporteren welke (verschillende) eigenaar(s) en gebruiker(s) in je schoolgebouw aanwezig zijn. Enkel informatie over schoolbesturen die eigenaar of gebruiker zijn van een gebouw wordt openbaar gemaakt.
Het verbruik van je laadpalen kan je in mindering brengen van je gebouwverbruiken in het Terra-platform. Dit wordt aangeraden. Zeker als je beschikt over een semi-openbare laadpaal.
De verbruiken van je elektrische dienstvoertuigen kunnen vervolgens toegevoegd worden als elektrisch verbruik op organisatieniveau. Je kan die gegevens opvragen aan de laadpas-operator.
Je dient steeds de data ter beschikking te stellen voor ieder kalenderjaar vanaf 2021 en je dient deze ieder jaar te actualiseren tot minstens twee jaar terug in de tijd. Zo dien je bijvoorbeeld voor 2025 minstens actueel te zijn voor de periode 2021-2023.
De Vlaamse overheid besliste de Terra-databank van het Vlaams Energiebedrijf (VEB) te gebruiken als platform voor de opendataverplichting. Dit is de databank waarin organisaties uit de publieke sector hun gebouwen, gronden en energiegegevens kunnen inventariseren en opvolgen.
De Terra-databank wordt uitgebreid met een ‘opendataportaal’. In dit portaal zullen de data van onder andere de schoolgebouwen ontsloten worden in het kader van de opendataverplichting. Iedereen zal dit portaal kunnen raadplegen via een webpagina.
Je gaat best te werk via de onderstaande stappen:
Stap 1: Heb je nog geen toegang tot het Terra-platform? Meld je aan.
Stap 2: Je maakt alle gebouwen die je schoolbestuur in eigendom, erfpacht, opstal, gebruik of huur heeft aan in Terra. Je maakt hiervoor best gebruik van deze snelstartkaart gebouwen. Zijn je gebouwen al aangemaakt in Terra, start dan meteen vanaf stap 7 in de ‘snelstartkaart gebouwen’.
Stap 3: Je maakt alle energiedragers (EAN-afnamepunten gelinkt of niet-gelinkt aan gebouwen) binnen je schoolbestuur aan in Terra en koppelt ze aan één of meerdere schoolgebouwen binnen je schoolbestuur.
Stap 4: Je maakt de technische installaties voor mobiliteit (laadpalen) aan en koppelt ze aan hun eigen EAN-afnamepunt. Zo worden je verbruiken van de laadpa(a)l(en) niet meegeteld in het verbruik van de eventueel gekoppelde schoolgebouwen en/of infrastructuur.
Stap 5: Je verzamelt alle verbruiken voor mobiliteit en registreert het totale jaarverbruik per energiedrager op organisatieniveau. Dit omvat niet alleen fossiele brandstoffen. Ook elektriciteit nodig voor het laden van elektrische voertuigen valt hieronder. Je kan dit verbruik aanvullen door gebruik te maken van deze snelstartkaart mobiliteit
Heb je dit alles kunnen ingeven? Dan ben je klaar met de opendataverplichting in het Terra-platform.
Kijk na welke data al beschikbaar is in het Terra-platform en corrigeer deze gegevens of vul deze aan.
Beschik je vandaag als schoolbestuur over geldige energieprestatiecertificaten voor niet-residentiële gebouwen (EPC NR) van al je schoolgebouwen? Dan worden deze EPC NR-certificaten automatisch ingeladen vanuit de energieprestatiedatabank van het VEKA in het Terra-platform van VEB. Volgende gegevens vind je alvast terug:
Beschik je vandaag over een digitale meter of AMR-teller? Je verbruiksgegevens zijn ingeladen vanuit je distributienetbeheerder in het Terra-platform. Volgende gegevens vind je alvast terug:
Kijk na of de koppeling tussen het EAN-afnamepunt en de gebouwéénheid klopt. Controleer zeker ook het verbruik van energiedragers die niet gebouwgerelateerd zijn.
Volgende gegevens kunnen niet automatisch opgehaald worden in het Terra-platform:
Het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA) is belast met de controle over het naleven van de ‘opendataverplichting’. Bij niet-naleving kan het VEKA een administratieve geldboete opleggen van 500 euro tot en met 50.000 euro. Deze administratieve geldboete werkt niet bevrijdend voor de ‘opendataverplichting’.
We hebben vanuit Katholiek Onderwijs Vlaanderen aangeklaagd dat een zo omvangrijke verplichting aan schoolbesturen wordt opgelegd op zo’n korte tijd en quasi zonder communicatie vanuit VEB en VEKA. Daarop werd beslist dat het VEKA een gedoogperiode zal instellen voor schoolbesturen waarin (tijdelijk) geen controles zullen worden uitgevoerd op de ‘opendataverplichting’.
Uitgebreider informatie vind je op de website van het VEKA.
Een stappenplan en snelstartkaarten voor het Terra-platform vind je via de website van het VEB.
