Het vakgebied natuurwetenschappen bevat veel nieuwe begrippen, abstracte concepten en complexe verbanden. Leerlingen met verschillende voorkennisniveaus starten hier vaak met grote verschillen. Pre-teaching helpt om deze kloof te verkleinen én verhoogt de betrokkenheid. Het is een doelgerichte en geplande stap bij je lesvoorbereiding.

Voordelen

• Activeren van voorkennis
  Leerlingen maken verbinding met wat ze al weten — of ontdekken lacunes in hun kennis.
• Gelijke startkansen
  Leerlingen met minder voorkennis of taalvaardigheid krijgen een extra opstapje.
• Complexe leerstof toegankelijk maken
  Wanneer leerlingen vooraf kennismaken met kernbegrippen of context, begrijpen ze tijdens de les sneller waar het over gaat.
• Betrokkenheid bij de les
  Leerlingen die al ‘iets kennen’ over een onderwerp voelen zich meer competent en durven actiever deel te nemen.
• Tijdwinst in de les
  Doordat de ‘eerste kennismaking’ al gebeurd is, kan de les zelf meer inzetten op toepassing, discussie en verdieping.

Een effectieve pre-teaching-activiteit bevat meestal:

• Een korte, toegankelijke uitleg (bv. een video, animatie of tekstfragment).
• Een gerichte opdracht (bv. een observatievraag, invuloefening of denkvraag).
• Zelfcheckvragen om leerlingen te helpen reflecteren op hun begrip.
• Een link met de komende les: de pre-teaching sluit inhoudelijk en didactisch aan bij wat volgt.

• Korte video vooraf bekijken
• Interactieve simulatie vooraf verkennen
• Vooraf begrippenlijst of woordkaartjes verkennen
• Conceptkaart laten invullen
• Gerichte observatie-opdracht
• Mini-quiz of zelfcheckvragen vooraf invullen
• Instaptekst lezen

• Houd het kort en haalbaar
  Dit is een opwarmer, geen volledige les. Tien tot twintig minuten maximaal. Geen lange of moeilijke taak. Zorg dat de opdracht voor elke leerling haalbaar is, ook zonder hulp van ouders.
• Focus op kernbegrippen of conceptuele fundamenten
  Niet alle leerstof leent zich voor pre-teaching.
• Bied ondersteuning bij de taak
  Bv. kijkvragen bij een video, stappenplan bij een simulatie.
• Zorg voor toegankelijkheid
  Gebruik duidelijke taal, visuele ondersteuning en eventueel ondertiteling.
• Koppel altijd terug in de les tijdens het activeren van de relevante voorkennis
  Begin je les met een verwijzing naar de thuisopdracht. "Wie heeft de video bekeken? Wat viel je op?" of "Laten we de begrippen die in het voorfilmpje aan bod zijn gekomen eens overlopen." Zo toon je aan dat hun voorbereiding zinvol en gewaardeerd was.
• Maak het "Verplicht Vrijblijvend"
  Koppel er geen punten aan. Het doel is voorbereiding, niet evaluatie. Beloon de uitvoering, niet de correctheid. Dit haalt de druk weg en maximaliseert de deelname.
• Monitor en differentieer
  Gebruik de resultaten van de pre-teaching om je lesaanpak aan te passen.

Stel jezelf deze vragen:

• Wat moeten leerlingen zeker al gezien of gekend hebben vóór de les?
• Welke begrippen of vaardigheden vormen een drempel?
• Welke werkvorm past hierbij (video, quiz, simulatie, observatie...)?
• Hoeveel tijd mogen leerlingen eraan besteden (max. 10–20 min)?
• Hoe koppel ik de pre-teaching terug in de les?
• Hoe ondersteun ik leerlingen die de pre-teaching niet (volledig) maakten?

Berg, J. L., & Wehby, J. (2016). Preteaching strategies to improve student learning in content-area classes. Intervention in School and Clinic, 49(1), 14–20. https://doi.org/10.1177/1053451214532340

De Smet, M., Bultheel, M. & Verachtert, P. (2024). Leidraad differentiatie: Samen naar de meet. Stichting Leerpunt. Vlaamse hertaling van Bosker, R., Durgut, F., Edzes, H., Jol, M., van Tuijl, C. & Van der Vegt, A. L. (2021). Leidraad differentiatie als sleutel voor gelijke kansen. Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek.

Eureka Leuven. (z.d.). Preteaching | Hoe doet Eureka het? Geraadpleegd op 17 september 2025 via https://eurekaleuven.be/pre-teaching-hoe-doet-eureka-het/

Katholiek Onderwijs Vlaanderen. (z.d.). Effectieve didactiek ‘Lessen met effect’ – activeren van voorkennis. Geraadpleegd op 17 september 2025 via https://pro.katholiekonderwijs.vlaanderen/effectieve-didactiek-lessen-met-effect-activeren-van-voorkennis

Kirschner, P. A. (2019). Voorkennis maakt het verschil. Didactief. Geraadpleegd op 17 september 2025 via https://didactiefonline.nl/blog/paul-kirschner/voorkennis-maakt-het-verschil

Proev. (z.d.). Preteaching. Geraadpleegd op 17 september 2025 via https://proev.be/5-stappen-van-het-model/welke-vervolgacties-onderneem-ik/methodiek/preteaching

Rosenshine, B. (2012). Principles of instruction: Research-based strategies that all teachers should know. American Educator, 36(1), 12–19

Van de Bovenkamp, E. (2022). Pre‑teaching en verlengde instructie bij rekenen: Onderzoek naar de invloed van pre‑teaching en verlengde instructie op de leerlingbetrokkenheid en rekenresultaten van zwakke rekenaars [Bacheloronderzoek], Universitaire Pabo van Amsterdam.

Vanhoek, R. (Host). (2023). Activeer relevante voorkennis (S1 No. 2) [Audio podcast episode]. Wijze lessen podcast. https://wijzelessen.transistor.fm/episodes/2-activeer-relevante-voorkennis

Willems, J., Bastiaenssens, P., & De Schepper, A. (2025). Leidraad Wetenschappen voor het secundair onderwijs. Stichting Leerpunt. Vlaamse hertaling van Holman, J. & Yeomans, E. (2018). Improving Secondary Science. Education Endowment Foundation.