Onderwijsaanpak

Uitdagingen

sla link op in klembord

Kopieer

Uit de basisinzichten weten we dat leerlingen met een verstandelijke beperking problemen hebben met: 

Communicatie

  • Taal begrijpen en zich uiten (TOmn1-2)
  • Woordenschatuitbreiding (IVzv2 - TOtn2)
  • In relatie gaan (SErv1)
  • Opmerken interactie (SErv1)
  • ...
Socio-emotionele ontwikkeling
  • Emotieregulatie (SEgb1 - MZlb1)
  • Impulscontrole (SEgb2)
  • Hechting (IKid1)
  • Inlevingsvermogen - gedeelde aandacht (SErv1)
  • Omgaan met conflicten (SErv5)
  • ...
Leren leren - executief functioneren
  • Zelfstandig - zelfredzaam - zelfsturend  (IVzv3)
  • Reflecteren  (IVoc4)
  • Plannen maken (IVzv3)
  • Problemen oplossen (IVzv4)
  • Abstract denken (IVzv2 - IVoc2)
  • Leren van ervaringen (IVoc1)
  • Relaties kunnen leggen (IVzv2)
  • Overeenkomsten en verschillen opmerken (MZzo1 - IVzv2)
  • Informatie opslaan in geheugen en daar weer uit kunnen halen (IVzv2)
  • Bestaande kennis in nieuwe situaties kunnen toepassen (IVzv2)
  • Keuzes maken (IVzv1)
  • Aangeleerde strategieën juist toepassen (IVzv4)
  • Flexibiliteit (IKvk3 - IVzv2)
  • ...
Senso-motorische
  • Ruimtelijke oriëntatie (MZlb - MZrt)
  • Rust en onrust (IKid1- IVgv1 - MZlb3)
  • Veilig en onveilig (Ikid1)
  • Lichaamsbesef (Mzlb1)
  • Grootmotorische vaardigheden (MZgm)
  • Kleinmotorische vaardigheden (MZkm)
Vrije tijd
  • Spelontwikkeling (SErv3)
  • Exploreren en experimenteren (IVoc2)
  • Bewegingsspel (MZgm)9
  • Gedeelde aandacht (Seiv1)
  • Fantasiespel (MUgr2)
  • Regelspel (Ikwn2)
  • ...

Het leerplan basisonderwijs zin in leren! zin in leven! (Zill) geeft zicht op ontwikkeling en kan inspirerend zijn om zicht te krijgen op de specifieke opvoedings- en onderwijsbehoeften en de daaraan gekoppelde doelen. Ook als je niet met Zill werkt (buitengewoon onderwijs en IAC in secundair onderwijs), kunnen de leerlijnen met ontwikkelstappen inspirerend zijn om je eigen (ontwikkelings-)doelen te verfijnen tot smarti-doelen. 
In het gemeenschappelijk funderend leerplan Llinkid of de ontwikkelingsdoelen van de overheid vind je gerelateerde doelen die je kunt selecteren.

Aanpassen en aanleren

sla link op in klembord

Kopieer

Tips van en voor collega's. Haal uit de tips de ideeën die passen in jouw context en bij het ontwikkelingsniveau en de kalenderleeftijd van je leerling(en). Dit is een verzameling tips en voorbeelden uit alle niveaus van onderwijs: gewoon,  buitengewoon, kleuter, lager en secundair onderwijs.
Heb je zelf een tip die werkt in jouw praktijk, stuur die door, we nemen hem hier op.

Participeren in de kring

sla link op in klembord

Kopieer

  • Zet je leerling aan een kleine tafel, zodat hij de begrenzing voelt
  • Geef je leerling een eigen placemat of magneetbord waarop hij zijn eigen kalenders kan aanpassen op eigen communicatienveau
  • Gebruik een verzwaringskussen of -knuffel om via proprioceptische input rust te brengen
  • Beperk de tijd in de kring, voorzie een voorkeuractiviteit in de nabijheid van de kring 
  • Bied klein motorische voorwerpen aan in een doos onder of zakje aan de stoel, zo kan de leerling zich soms beter concentreren bv. tangle, fidget toy, knuffel...
  • ...

Zelfstandigheid bevorderen

sla link op in klembord

Kopieer

  • Is de leerling klaar om de nabijheid van de leraar los te laten en alleen te spelen of werken? 
    Als hij binnen de hechting nog geen object-of persoonspermanentie heeft, werk dan eerst aan deze socio-emotionele stap. (IVzv2 uitbreiding)
  • Oefen met vertrouwd spelmateriaal bijvoorbeeld van thuis
  • Leer alleen spelen en werken aan: verduidelijk plaats, tijd en verwachting aan de leerling
  • Bouw routine in, duidelijke begin- en eindopdracht, verwijzer naar de volgende opdracht of naar eigen dagschema na de spel- of opdrachtdozen
  • Gebruik één-taakdozen met vanzelfsprekende opbouw (geen uitleg nodig) en duidelijk einde
  • Vergroot de motivatie door voor de inhoud van de taken aan te sluiten bij het interesseveld van je leerling
  • Bij zelfstandig werk is de aangeleerde structuur en routine belangrijk. Voor de aangeboden taken kan je variëren binnen eenzelfde soort opdracht bijvoorbeeld sorteeroefening met ander materiaal/bouwopdracht met andere bouwplan ...
  • ...

zelfstandig werken met taakdozen

Communiceren op maat

sla link op in klembord

Kopieer

  • Ken je het communicatieniveau van je leerling? Het communicatieniveau van leerlingen wordt vaak overschat
  • Gebruik voor het verduidelijken van overgangen een communicatieniveau dat de leerling volledig beheerst. 
  • Oefen het volgende niveau in tijdens de aanleermomenten. Verwacht niet dat leerling dit zelfstandig of in stressvolle overgangen al kunnen toepassen.
    voorbeeld: Leerling leert pictogrammen benoemen en betekenis geven, maar voor de overgangen gebruiken we voorlopig een voorwerp dat kan gematcht worden op de plaats waar de activiteit doorgaat.
  • Betrek de ouders en andere kindbetrokkenen bij het onderzoek naar wat je leerling begrijpt en zelf uit. Leer uit wat werkte vorig schooljaar of in andere contexten.
  • ik kan niet praten - Website met communicatiehulpmiddelen
    Mogelijkheden voor ondersteunende communicatie op maat
  • Leidraad ondersteunende communicatie (isaac-nf)
  • Soms kan een overgang op sensatieniveau voor alle kleuters betekenisvol en leuk zijn. 
    Tip van een peuterleidster:
    Ik gebruik belletjes om mijn peuters terug naar de kring uit te nodigen. Ik zet een lied op, bel met handbelletjes. De meeste peuters komen spontaan naar de kring en nemen daar een eigen belletje om mee te doen. De peuters die die routine nog niet kennen, ga ik zelf een belletje in de hand geven en nodig ik zo uit om naar de kring te komen. 
    (sensatieniveau - overgang in het hier en nu)
  • Als leerlingen nog niet groepsgericht zijn of geen gedeelde aandacht (SEiv1) hebben, gebruik dan een individueel dagschema of verduidelijk individueel de volgende overgang.
  • Wanneer leerlingen aansluiten bij klasopdrachten, kan een overzicht van pictogrammen met instructietaal helpend zijn om opdrachten sneller te begrijpen. (zie bijlage 1)
  • Geef leerlingen een mapje of tablet met alle aangeleerde pictogrammen zodat ze deze kunnen gebruiken en implementeren als ze zelf een boodschap willen geven. (zie bijlage 2)
  • ...

Lezen en rekenen op maat

sla link op in klembord

Kopieer

  • Leespraat
    Leespraat is een methode waarbij de ontwikkeling van praten en lezen hand in hand gaat. De 
    leesdoelen zijn steeds gekoppeld aan de communicatiedoelen.
    Artikel over de vijf fasen van leesontwikkeling in leespraat
  • Rekenlijn
    De Rekenlijn bevat een speciaal stappenprogramma, waardoor de begeleider de weg van ‘buiten naar binnen’ bij het kind uitlokt en ondersteunt.
  • Participeren aan lezen en schrijven in de klas

×
Kijkt als...
Niveau
Regio