Het boek is altijd beter dan de film. Die conservatieve reflex bekroop me toen ik op Netflix – zo bij de tijd ben ik dan weer wel – naar nieuw kijkvoer zocht en er de serie ‘The Letter for the King’ ontdekte. De titel verraadt dat de makers van de serie schatplichtig zijn aan het boek ‘De brief voor de koning’ van Tonke Dragt. Het is één van de lievelingsboeken uit mijn jeugd, een dikke turf waarin je je kon verliezen op momenten dat je eigenlijk huiswerk moest maken of studeren voor de één of andere toets.

Het boek begint pas echt na een slapeloze nacht. Tiuri, het hoofdpersonage, moet een nacht lang waken om de volgende ochtend tot ridder te kunnen worden geslagen. Ook dat sprak me als jongere natuurlijk aan: lang opblijven stond gelijk aan meer kunnen beleven. Intussen is dat een beetje anders. Slapeloze nachten zijn nu geen streefdoel meer, maar iets dat me overkomt. En ik merk niet de enige te zijn. Onderwijsmensen liggen wel eens meer wakker dan hun lief is.

De nachtwake mislukt overigens. Tiuri onderbreekt zijn nachtwake omdat iemand om hulp roept. Tegen alle voorschriften in verlaat hij de kapel waar hij de ganse nacht moet blijven, om de gevraagde hulp te geven. Ook in onderwijs wordt voortdurend om hulp gevraagd. “Hoe kan ik die leerling helpen?” “Zal ik in dat nieuwe leerplan snel mijn weg vinden?” “Wat die ouders me vertelden, raakt me. Hoe ga ik daar verder mee om?”

En zo kan het lijstje met vragen waar we over kunnen wakker liggen nog wel even doorgaan. Experten vertellen ons dat al dat nachtelijk piekeren ons niet helpt. Maar dat we dat weten, helpt ons niet noodzakelijk om de slaap te vinden. Dat is eigenlijk best wel bijbels. In de bijbel kun je namelijk verschillende verhalen lezen over slechte slapers. Het begint nochtans goed, met Adam die zo vast slaapt dat hij niet eens merkt dat hij een operatie aan de ribben ondergaat. Maar daarna lezen we over de één na de ander die rusteloos slaapt, wakker wordt uit vreemde dromen of zelfs een ganse nacht wakker blijft.

Jakob wordt wakker uit een droom over een ladder waar engelen op- en afklimmen. Hij voelt zich op zijn vlucht gesteund door de aanwezigheid van God. Een koning van Egypte ligt wakker van nachtmerries over dikke en magere koeien, volle en schrale graanhalmen. Jozef, die als slaaf in Egypte leeft, legt uit dat God in die dromen een waarschuwing voor de toekomst geeft: er komt hongersnood. De arme profeet Eli maakt zich op zijn oude dag zorgen over hoe zijn nietsnutten van zonen zijn taak zullen overnemen. Tot hij ’s nachts drie keer wakker gemaakt door zijn knecht Samuel, omdat die denkt dat Eli hem roept. Het blijkt God te zijn, die de knecht als zijn profeet roept.

Zo blijkt het vaak te gaan in dergelijke verhalen: iemand dreigt overmand te worden door zorgen over de toekomst van zichzelf en van anderen, te verdwalen in het gepieker over wat er allemaal zou kunnen mislopen, zich te verliezen in redenen waarom het niet zal lukken anderen te helpen. En dan is er toch dat lichtpuntje om te kunnen zien hoe het zou kunnen worden, dat duwtje in de rug om de weg weer te vinden. Bijbels gezien zijn slapeloze nachten dus niet noodzakelijk een slechte zaak.

Of liever: het is goed om ons af en toe te laten overvallen door onze dromen. Misschien voelen we dan bij het ontwaken zoals Jakob dat we niet alleen staan, maar dat Hij met ons op weg wil. We krijgen dan mogelijk de moed om heldhaftige daden verrichten, van het soort dat niet op Netflix getoond wordt: een kind leren lezen, onze onderwijspraktijk herbronnen, open communiceren met ouders, …