We zeggen vaak dat jonge mantelzorgers ‘meer taken dan normaal voor hun leeftijd’ opnemen. Maar wat is ‘normaal’? In een multiculturele samenleving zoals Vlaanderen verschilt dat sterk van gezin tot gezin. Het hangt af van cultuur, opvoeding en verwachtingen binnen een gezin. In sommige gezinnen is het vanzelfsprekend dat kinderen helpen, soms zelfs tegen een kleine vergoeding. In andere gezinnen is dat minder het geval.

Daarom is het niet nodig om te bepalen of een jongere ‘meer dan normaal’ helpt. Wat telt, is hoe de jongere zich voelt. Voelt iemand zich overweldigd, bezorgd of onder druk gezet? Dan is dat het signaal om extra aandacht te geven, los van hoeveel taken die jongere precies op zich neemt.

Geen enkele jonge mantelzorger is hetzelfde. Sommigen ervaren hun zorgtaken positief:

• trots en voldoening: ze zijn blij dat ze iets kunnen betekenen
• sterke band met de zorgvrager: hun relatie met die persoon verdiept zich.

Anderen zien vooral de last die op hun schouders rust:

• zorg uit noodzaak: ze voelen zich verantwoordelijk omdat niemand anders de taken op zich neemt
• schrijnende situaties: in sommige gevallen nemen ze zware zorgtaken op die niet bij hun leeftijd passen.

Niet elke jongere met een zorgrol noemt zichzelf ‘jonge mantelzorger’. Velen hebben nog nooit van de term gehoord of beseffen niet dat dit op hen van toepassing is. Daarom is (h)erkenning zo belangrijk. Herkenning geven kan door verhalen van jonge mantelzorgers te delen.

Erkenning wordt gegeven in dialoog, bijvoorbeeld door te zeggen ‘Ik zie wat je allemaal doet en dat is heel bewonderenswaardig, maar kan misschien soms ook best lastig zijn?’.

Jonge mantelzorg komt vaker voor in bepaalde gezinnen. Hoe lager de sociaal-economische status, hoe groter de kans dat een kind of jongere zorgtaken op zich neemt. Dit heeft verschillende oorzaken:

• meer gezondheidsproblemen in economisch kwetsbare gezinnen
• meer eenoudergezinnen, waar geen tweede ouder is om taken over te nemen
• zorgtaken door armoede, zoals extra papierwerk of psychische steun bij stress
• bijverdienen voor het gezin, naast school en andere verplichtingen.

Ook bij gezinnen met een migratieachtergrond speelt jonge mantelzorg een grotere rol. Niet alleen door sociaal-economische factoren, maar ook omdat kinderen vaak sneller de taal en de bureaucratie beheersen dan hun ouders. Ze helpen bijvoorbeeld met administratie, tolken bij afspraken of ondersteunen hun ouders bij officiële documenten.

In sommige culturen, zoals bij gezinnen van Sub-Sahara Afrikaanse herkomst in het VK, is ‘thuis helpen’ sterker genormaliseerd dan in de bredere Europese cultuur. Dat betekent niet dat deze jongeren geen ondersteuning nodig hebben, maar wel dat ‘hulp bieden’ een andere betekenis kan hebben.

Belangrijk is dat we jonge mantelzorgers zien en serieus nemen, zonder te oordelen over wat ‘normaal’ is.