Nieuws

Hieronder vind je drie aanbevelingen die kunnen helpen om alle leerlingen over de meet te krijgen.

1. Gebruik principes voor effectieve instructie

Er bestaan verschillende instructiemodellen die goed bruikbaar en bewezen effectief zijn voor convergente differentiatie. Het EDI-model is een lesmodel dat uitgaat van de verschillende leervermogens van leerlingen. Het EDI-model ondersteunt leerlingen bij het stapsgewijs en actief eigen maken van de lesstof. Sommige leerlingen begrijpen de instructie snel en kunnen vlot aan de slag, andere leerlingen hebben meer uitleg nodig. Door deze manier van lesgeven, wordt gehoor gegeven aan de verschillen tussen leerlingen.

• Geef instructie op een gestructureerde en duidelijke manier. Door een heldere structuur aan te brengen, wordt leerstof gemakkelijker aangeleerd en langer onthouden door de leerlingen.

• Directe instructie kan houvast bieden dankzij een gefaseerde aanpak. De verschillende fases bieden concrete handvatten voor differentiatie. Na klassikale instructie krijgen leerlingen die dat nodig hebben extra instructie en begeleide inoefening.

• Zorg voor een geleidelijke overgang tussen instructie en zelfstandige verwerking. Dit doe je door aanvankelijk veel begeleiding en ondersteuning aan te bieden, maar deze geleidelijk af te bouwen naarmate de leerling tot meer beheersing komt.

Scaffolding is een instructiemodel waarbij het onderwijs aanvankelijk sterk leraar gestuurd is en wordt er stap voor stap toegewerkt naar meer zelfstandigheid van de leerling. Bij de overgang naar zelfstandigheid hebben de leerlingen baat bij ondersteuning. Dat is ook het uitgangspunt van scaffolding.

Voorbeelden van scaffolding binnen de lessen economie zijn:

Stapsgewijs complexe berekeningen uitleggen

Voorbeeld: Voor het berekenen van de break-evenafzet:

• Eerst uitleggen wat opbrengsten en vaste en variabele kosten zijn.

• Vervolgens in verband daarmee eenvoudige berekeningen laten maken.

• Daarna de break-even formule samen afleiden en toepassen.

• Tot slot zelfstandig laten inoefenen.

Gebruik van visuele hulpmiddelen

Voorbeeld: Bij het uitleggen van de vraag naar en het aanbod van een gegeven product kun je:

• Eerst uitleggen wie de vrager(s) en aanbieder(s) zijn met behulp van afbeeldingen.

• Verklaren waarom de vraag naar en het aanbod van een product afhankelijk zijn van de prijs van het betreffende product.

• Een grafische voorstelling van de vraag en het aanbod samen met de leerlingen analyseren.

• Leerlingen een eigen marktschema laten opbouwen voor een gegeven product.

Hints en leidende vragen geven

Voorbeeld: In plaats van direct een antwoord te geven op een vraag over inflatie, kun je hints geven zoals:

• "Wat gebeurt er met prijzen als het aanbod de stijgende vraag naar goederen en diensten niet kan volgen?"

• “Welk effect heeft dit op de koopkracht?"

2. Geef leerlingen de tijd

Extra tijd uittrekken voor leerlingen die moeite hebben de doelen te behalen, is één van de beste recepten om te differentiëren. Bied hen extra instructie- en oefentijd via pre-teaching, tutoring en digitale oefenprogramma’s.

Pre-teaching vindt plaats vóór de klassikale instructie. Effectieve werkwijzen zijn het aanleren van kernbegrippen en het aanbieden van advance organizers. Een advanced organiser is informatie die voorafgaand aan het leren wordt gegeven om:

• voorkennis te activeren
• nieuwe leerstof in een context te plaatsen 
• schema's aan te bieden waarop de nieuwe informatie kan worden vastgehaakt
   

Voorbeelden van pre-teaching binnen de lessen economie zijn:

Woordenschat pre-teachen

Vooraf moeilijke economische termen uitleggen, zodat leerlingen ze begrijpen wanneer ze in de les aan bod komen.
Voorbeeld: Voordat je een les over vraag en aanbod geeft, bespreek je eerst begrippen zoals evenwichtsprijs, marktvraag, prijselasticiteit.

Concepten pre-teachen

Complexe economische theorieën eerst in eenvoudige termen uitleggen of visueel maken.
Voorbeeld: Als je de wet van vraag en aanbod behandelt, kun je van tevoren met een eenvoudig voorbeeld starten, zoals de prijs van concertkaartjes en hoe die stijgt of daalt bij schaarste of overvloed.

Vaardigheden pre-teachen

Leerlingen voorbereiden op complexere berekeningen of analyses.
Voorbeeld: Voordat je een les geeft over break-even analyse, laat je leerlingen eerst oefenen met vaste en variabele kosten en simpele winstberekeningen.

Real-life voorbeelden pre-teachen

Door praktijkvoorbeelden te geven, krijgen leerlingen meer context over het onderwerp.
Voorbeeld: Voordat je macro-economische theorieën bespreekt, laat je leerlingen een actualiteit over bijvoorbeeld inflatie of economische groei opzoeken en samenvatten.

Tutoring is een intensieve aanpak voor leerlingen die nog meer tijd nodig hebben. Tutoring kan individueel, in kleine groepjes of door leerlingen onderling worden gegeven.

Hier zijn enkele tips voor effectieve tutoring in economie:

Begin met een behoefteanalyse

- Vraag de leerling waar hij/zij moeite mee heeft.
- Laat de leerling een paar vragen maken om te zien welke onderwerpen lastig zijn.

Gebruik visuele hulpmiddelen

- Teken grafieken (bijv. vraag & aanbod, kostenstructuren).
- Gebruik schema’s en mindmaps om verbanden tussen economische concepten duidelijk te maken.
- Werk met praktijkvoorbeelden (bijv. bedrijven en markten die de leerling kent).

Laat de leerling zelf uitleggen

- Vraag na elke uitleg: "Kun je dit in je eigen woorden samenvatten?"
- Laat de leerling een oefening voordoen en uitleggen wat hij/zij doet.

Werk met actieve leermethoden

- Case studies: Bespreek een actueel economisch probleem (bijv. inflatie of rentestijging).
- Rollenspellen: Speel bijvoorbeeld een markt na met verkopers en kopers.
- Quizvragen: Laat de leerling korte quizvragen beantwoorden om kennis te testen.

Oefen veel met oefenvragen

- Gebruik oude oefenvragen.
- Leer de leerling strategieën om snel en efficiënt antwoorden te geven.
- Bespreek veelgemaakte fouten en hoe ze die kunnen vermijden.

Geef korte en gerichte huiswerkopdrachten

- Laat de leerling een paar berekeningen maken en geef gerichte feedback.
- Geef een korte opdracht om een economisch artikel samen te vatten.
- Bespreek de uitkomsten in de volgende les.

Voorbeelden van tutoring binnen de lessen economie zijn:

Individuele begeleiding op moeilijke onderwerpen

Voorbeeld: Een leerling heeft moeite met vraag en aanbod grafieken. Tijdens de tutoring leg je dit stap voor stap uit, gebruik je visuele hulpmiddelen en laat je de leerling zelf enkele oefeningen maken.

Oefenen met berekeningen en formules

Voorbeeld: Bij elasticiteit (prijselasticiteit van de vraag, inkomenselasticiteit …) kan je samen met de leerling de formules doornemen, veelgemaakte fouten bespreken en praktijkoefeningen begeleiden.

Casestudy’s en praktijkvoorbeelden bespreken

Voorbeeld: Om de relatie tussen marketingstrategieën en marktvormen uit te leggen kan je samen met de leerlingen een casus van een echt bedrijf analyseren (bijv. hoe Amazon of een supermarktketen zijn prijzen bepaalt) om abstracte concepten concreet te maken voor de leerlingen

Hulp bij economische actualiteiten en een artikel schrijven

Voorbeeld: Een leerling moet een onderzoeksvraag beantwoorden over de rol van de ECB in periodes van te hoge inflatie. Je helpt bij het zoeken van bronnen, het opstellen van een structuur en het formuleren van een sterke argumentatie.

3. Gebruik digitale oefenprogramma’s

Digitale oefenprogramma’s kunnen worden ingezet om leerlingen extra oefening te bieden. Met name adaptieve programma’s bieden mogelijkheden voor differentiatie omdat zij het aanbod gericht aanpassen op de eerdere antwoorden van leerlingen.

Verschillende uitgevers van handboeken Economie bieden op hun platform digitale oefenprogramma’s aan om zowel leerlingen die meer ondersteuning nodig hebben extra oefeningen aan te bieden maar ook om sterkere leerlingen uit te dagen.

Referentie: Leidraad Differentiatie: samen naar de meet