Een onderwijsaanbod voor kinderen en jongeren met Ernstig Meervoudige Beperkingen (EMB) vraagt naast warme zorg een doorgedreven geïndividualiseerd programma op maat van de betrokken persoon en zijn/haar context.
Belangrijke pijlers bij het concretiseren van kwaliteitsvol onderwijs aan leerlingen met EMB zijn:
Binnen Katholiek Onderwijs Vlaanderen kunnen leerlingen met EMB terecht in scholen met expertise omtrent deze doelgroep. Verschillende scholen type 2, 4, 6 en 7 hebben specifieke expertise opgebouwd en bieden onderwijs aan deze leerlingen aan. Zij doen dit al dan niet in samenwerking met een multifunctioneel centrum (MFC). Er bestaat ook de mogelijkheid tot inclusie binnen het gewoon onderwijs.
Om een optimaal aanbod te voorzien aan kinderen en jongeren met EMB dat aansluit bij hun specifieke onderwijs- en zorgbehoeften moet zorgvuldig worden afgewogen welke organisatievorm het best aansluit bij de onderwijs- en zorgbehoefte van deze personen. Er wordt nergens uitspraak gedaan over de plaats waar dit onderwijs best geboden wordt: thuis, in een voorziening, in het gewone of in het buitengewone onderwijs. Deelnemen aan onderwijs is het recht van ieder individu. Mogelijke organisatievormen zijn:
In heel wat scholen worden leerlingen met ernstig/meervoudige verstandelijke beperkingen op basis van hun specifieke opvoedings- en onderwijsbehoeften gegroepeerd in een pedagogische eenheid of klas. Het onderwijs en de zorg voor deze leerlingen wordt dan volledig gedragen vanuit de school.
Binnen Vlaanderen werken scholen geregeld nauw samen met een Multi Functioneel Centrum (MFC). Welzijn en onderwijs slaan dan de handen in mekaar om een aanbod op maat te voorzien voor de leerlingen met ernstig/meervoudige beperkingen waarbij een voortdurend evenwicht tussen zorg en onderwijs wordt nagestreefd. De leerlingen worden tijdens de schooluren interdisciplinair begeleid door personeel vanuit onderwijs (leerkrachten, paramedici, ...) en het MFC (begeleiders, paramedici, medisch personeel, ...).
TOAH is een voorwaardelijk leerlingenrecht. Het recht op tijdelijk onderwijs aan huis is er voor leerlingen voor wie het door ziekte of ongeval gedurende een relatief lange periode of herhaaldelijk onmogelijk is om onderwijs te volgen in hun school. Voor sommige leerlingen met EMB kan om wille van medische of andere redenen schoolgaan in een schoolcontext tijdelijk niet haalbaar zijn. TOAH kan dan een passend antwoord bieden op de ontwikkelnoden van deze leerlingen. De school bekijkt dit in overleg met alle partners en de ouders.
Het recht op permanent onderwijs aan huis geldt voor leerlingen die voldoen aan de toelatingsvoorwaarden tot het buitengewoon onderwijs, maar voor wie het wegens een handicap permanent onmogelijk is onderwijs te volgen op school. Sommige leerlingen verblijven bijvoorbeeld owm wille van hun zeer specifieke zorgnoden in een voorziening. Wanneer de leerling vandaaruit niet kan deelnemen aan onderwijs, is permanent onderwijs een goede keuze.
Voor kinderen die door de aard en de impact van hun beperking niet in staat zijn om onderwijs te volgen, ook niet onder de vorm van POAH, kan de inspectie beslissen om de leerling tijdelijk of permanent vrij te stellen van de leerplicht. Deze vrijstelling kan worden aangevraagd door de ouders bij de onderwijsinspectie.
Kinderen en jongeren met EMB hebben wegens hun medische problematiek vaak nood aan gezondheidszorgen tijdens de schooltijd. Het blijkt onmogelijk om steeds de verstrekkingen van gezondheidszorg uit te laten voeren door bevoegde gezondheidszorgbeoefenaars. Het uitblijven van een wettelijk kader stelt scholen voor een moeilijke afweging: tegemoetkomen aan de noden van hun leerlingen OF het strikt toepassen van het huidige wettelijke kader (waarbij dan weer de vraag rijst of het niet-stellen van de nodige handelingen ethisch wel te verantwoorden is). Katholiek Onderwijs Vlaanderen blijft pleiten voor een wettelijke verankering, maar wil in afwachting met de tekst ‘aanpak van gezondheidszorgen in onderwijs’ ook een handvat bieden aan scholen en schoolbesturen die er voor kiezen om tegemoet te komen aan de medische noden van hun leerlingen door (beperkte) handelingen te stellen.
Binnen onderwijs en zorg aan kinderen en jongeren met EMB is de samenwerking met ouders of de belangrijke anderen een belangrijke schakel. Onderwijs- en zorgprofessionals hebben inhoudelijke en praktische kennis en expertise. Ouders of de belangrijke anderen kennen het kind bovendien als ervaringsdeskundige. Een goede samenwerking met ouders of belangrijke anderen, waarbij zij erkend worden in hun specifieke kennis en deskundigheid is een belangrijke voorwaarde om hen als gezin te versterken. Binnen een interdisciplinaire samenwerking zijn zij partner in het uitdenken, plannen en realiseren van de nodige zorg én onderwijs voor hun kind.
Vanuit de verschillende verenigingen van onderwijsinstellingen, welzijnsorganisaties en centra voor leerlingenbegeleiding kiezen we volop voor een gecoördineerde, integrale ondersteuning van alle minderjarigen en hun gezin/context (leefomgeving) op basis van de individuele ondersteuningsnoden en verwachtingen.
