Een zachte landing? Dat hopen we allemaal bij het landen als we met het vliegtuig reizen. ‘Zachte landing’ is ook een begrip dat veel scholen reeds aanwenden binnen hun kleuterwerking. Voorbeelden hiervan zijn te vinden op het wereldwijde web en de Zill-Bib.
De ervaring leert dat een zachte landing voor veel kleuters en hun ouders, de school toegankelijker maakt en het contact met de juf beter loopt. De leerlingen blijven de hele dag rustiger omdat ze zich meer op hun gemak voelen.
Zie het praktijkvoorbeeld Emma's ervaringskoffer: de schoolpop Emma verwelkomt de kleuters in de lange gang van de school. In die gang staan ook haar koffers met allerlei spulletjes in om met alle zintuigen te verkennen…
Vaak begint het reeds ’s morgens vroeg. Heel wat leerlingen komen met ‘hun rugzakje’ van thuis: een slechte en onrustige nacht, een drukke gezinsomgeving met ruzies en harde woorden, soms geen ontbijt, de huistaak maar half gemaakt, … en op de speelplaats al weer drukte, lawaai,… Dan is er de schoolbel, in de rij staan, zwijgen en op het signaal van de leraar naar de klas gaan. Daar is het doorgaans snel afhandelen van de ‘administratie’ en de les kan beginnnen. Dan zit je daar als leerling met je ‘rugzakje’ vol opgekropte frustratie.
Zelf mocht ik het ervaren: soms hebben leerlingen uit dezelfde klas het ook heel moeilijk onder elkaar. Ze kunnen weinig of niets verdragen van elkaar, van ’s morgens vroeg zijn er al spanningen en conflictjes van zodra ze op de speelplaats komen. Elke ochtend is een heel moeilijke start, rust krijgen is een hele opgave. Als leraar zag ik elke dag opnieuw veel tijd voorbijgaan in het oplossen van ruzies en spanningen.
Op een dag gaf een leerling mij de aanzet: ‘ik zou graag ’s morgens direct naar de klas komen, dat zal mij helpen om rustiger …’ Het voorstel om ‘zacht te landen’ bracht via een aantal klasgesprekken ideeën en voorstellen aan voor een goede aanpak en organisatie. ‘Geef ze een vislijn en leer ze vissen in plaats van vis te geven’, werd heel toepasselijk, waar leerlingen zichzelf verantwoordelijk voor voelen, lukt nog zo goed!
Met wat de leerlingen bedachten hoe en voor wie ze een zachte landing voorstelden, volgde ook de dialoog met het team en de ouders.
Goed afstemmen met alle betrokkenen is belangrijk:
Zowel de leraren als de leerlingen worden hierbij sterk betrokken. Zachte landing verwacht van de leraar dat die ruim een kwartier vooraf in het klaslokaal is en voor de leerlingen beschikbaar is, tijd kan maken voor een een ‘korte babbel’, … De leerlingen zijn zelf verantwoordelijk om rustig naar het klaslokaal te gaan en te doen wat afgesproken is.
Zachte landing kan voor een paar leerlingen of een bepaalde groep. Mogelijks kan dit voor meerdere klassen een mogelijkheid zijn om een aantal leerlingen een rustige en veilige start te laten maken. Veel hangt af van de context, de leerlingenpopulatie, de speelruimte en het engagement van de teamleden op de school. Een zachte landing wordt beter ook niet gezien als een ‘beloning’ of een voorrecht.
Zoals een zachte landing met een vliegtuig ook geleidelijk gebeurt, mag dit proces best ook geleidelijk gebeuren, stap voor stap, goed overwegen, een grote betrokkenheid van allen en voor de tijd die nodig is.
Johan Vandenbroucke, pedagogisch begeleider ‘inspirerend burgerschap’
