Hoe zorg je ervoor dat alle leerlingen taalvaardiger worden, vanaf het kleuteronderwijs? Een dynamisch en doordacht talenbeleid zorgt ervoor dat alle leerlingen met voldoende taalvaardigheid de overstap naar het eerste leerjaar kunnen maken.
Een verslag van een gesprek met directie en taalcoaches van VBS Jan Ruusbroec naar aanleiding van de KOALA-screening.
De school in Ruisbroek (OKI-waarde 2,72) voert al jaren een talenbeleid met doordachte taalacties voor alle leerlingen. Veel leerlingen spreken minstens twee tot drie talen. Dat talenbeleid is gebaseerd op een visie van de onthaalklas tot het zesde leerjaar. Taalvaardigheid is een gezamenlijk project van de ganse school. Naar aanleiding van de KOalA-resultaten maakten we onderstaand praktijkvoorbeeld.
De school beschouwt de verplichte taalscreening voor de vijfjarigen als een bijkomend element in de opvolging van de ontwikkeling van de kleuters en de eigen onderwijsaanpak. De resultaten van de afname zijn verbluffend, maar niet verrassend. Slechts drie leerlingen (schooljaar 2022-2023) belanden in de oranje zone, de overigen scoren in de groene zone. Het taal(integratie)plan gaat daarom niet uit van de resultaten op de taalscreening, maar vanuit de noden van alle leerlingen, groepjes van leerlingen en waar nodig individuele leerlingen.
De school heeft een duidelijke en bondig uitgeschreven visie op taalonderwijs in de school. Kenmerkend voor die visie zijn: leerrendement van alle leerlingen verhogen, hoge verwachtingen, gelijke kansen, gezamenlijke effectieve taalpraktijk van leraren, brede basiszorg, monitoren van leerlingen, doelgerichte ondersteuning.
De school hanteert binnen een talenbeleidsplan een meerlagig ondersteuningsmodel op basis van de fasen in zorg.
In de brede basiszorg heeft de school o.a. aandacht voor betekenisvolle en motiverende opdrachten, ontluikende geletterdheid, de ondersteunende leraar en werken in grote en kleinere groepen. Middels een kwaliteitsvolle instructie is er aandacht voor de mondelinge en schriftelijke taalvaardigheid. Taal wordt ook ondersteund in kringmomenten en hoeken.
Binnen de fase van de verhoogde zorg is er via pre-teaching in kleine groep of individueel aandacht voor het begrijpen van instructies, bouwen van zinnen, omgaan met betekenissen en woorden, auditief geheugen, klankbewustzijn. Binnen de klas is er gedifferentieerde aandacht op het vlak door bv. herhaalde instructie, visualisering van woorden, betekenisonderhandeling, buddy in de klas, gebruik van de meertaligheid…
Via MDO worden maatregelen besproken voor kinderen met een taalontwikkelingsstoornis.
De school heeft een waslijst aan effectieve taalpraktijken. Het motto is: we doen enkel wat werkt, wat niet werkt doen we niet (meer).
De school maakt naast KOALA gebruik van brede en meer doelgerichte observaties. In de lagere school zet de school in op LVS, IDP, DIAtaal-toetsen bovenop de methodetoetsen en evaluaties. Die resultaten vormen steeds de opstap naar een gedifferentieerde aanpak.
De leerlingresultaten worden besproken in het gehele schoolteam. Die leiden tot schoolbrede afspraken. Zo worden bv. afspraken gemaakt rond gebruik van lidwoorden: door het-woorden bv. met een groene bol aan te duiden. Maar bv. ook rond het werken met centrale verhalen, woordmuren, modelen door leraren, gebruik van grafische modellen…
De school zoekt actief naar kennisbronnen en ondersteuning via allerhande wegen: ondersteuning door het ondersteuningsnetwerk, prioritaire trajecten via hogescholen of ondersteuningscentra, nascholingen via Katholiek Onderwijs Vlaanderen…
De school werkt met interne taalcoaches. De taalcoaches stimuleren en evalueren de getroffen maatregelen permanent. Naast de ondersteuning van leraren op het vlak van brede basiszorg, staan ze ook in voor de begeleiding van groepjes leerlingen op vlak van de noden: momenteel op vlak van woordenschat en mondelinge taalproductie. Ze staan ook in voor het talenbeleidsplan.
