Visie
Als leraar neem je de leerlingen mee op tocht en laat je ze ontdekken hoe kunst een spiegel kan voorhouden. Ze kunnen zichzelf weerspiegeld zien, maar ook een visie, een maatschappij, een tijd, een plaats of een sociale context. Het is boeiend om te zien wat beeld, dans, muziek, woord/drama of audiovisuele media precies spiegelen voor elke leerling.
Wat en hoe weerspiegelt kunst? Zien we onszelf in wat de kunstenaar of de componist dreef om dit werk te maken? Of ervaren we het kunstwerk als een kritische of liefdevolle reflectie voor de maatschappij toen of nu? Zoomen we in met een holle spiegel of uit met een bolle?
Francis Bacon liet een glasplaat aanbrengen voor zijn schilderijen. Hij wou dat de kijker mee zichzelf zag. In de lessen Esthetica analyseren leerlingen kunstuitingen, maar reflecteren ook over wat kunst met hen doet.
Esthetica biedt een toegangspoort tot kunstuitingen uit verschillende contexten van tijd, ruimte en maatschappij. Het gevarieerde aanbod en methodieken om gericht te kijken en te luisteren laten leerlingen toe om te illustreren hoe kunst een idee uitdrukt. Leerlingen ontdekken dat kunstuitingen vaak universeel zijn.
Er zijn vier krachtlijnen voor Esthetica: kunst gericht beleven, analyseren, erover reflecteren en verbinden met een artistiek proces.
Esthetica is de leer van de zintuiglijke waarneming van waaruit de mens zich verwondert over natuurlijke en culturele fenomenen. Daarvoor is een aandachtige en langzame kijk- en luisterhouding vereist.
Via observatie ontdekken leerlingen welke bouwstenen, materialen en technieken een kunstenaar inzet om de kerngedachte of drijfveer uit te drukken.
Leerlingen denken na over wat kunst al dan niet met hen doet. Kunst daagt hen uit om woorden te vinden voor het onzegbare, hun bevindingen te spiegelen aan die van elkaar en kritisch na te denken over een toekomstige wereld.
Een artistiek proces van beschouwen, creëren, presenteren en reflecteren versterkt de verbeelding en de verwondering over kunstuitingen.
Kunst doet leerlingen als mens breder en dieper denken, voelen en leven. Leerlingen ontwikkelen hun eigen talenten en leren omgaan met hun kwetsbaarheid, grenzen, dromen en groeikansen.
Het leerplan Esthetica daagt leerlingen uit om zich te laten inspireren door auditieve, visuele en performancekunst. Ze zoeken uit wat kunst met hen, met anderen en met de wereld doet. Hiervoor ontwikkelen ze een kijk- en luisterhouding waarbij ze aandacht besteden aan context, idee, vorm, inhoud en perspectief. Hun beschouwende houding versterken ze door zelf actief aan de slag te gaan via een artistiek-creatief proces.
Het leerplan stimuleert om kunst te kiezen uit zowel beeld, dans, muziek, woord/drama en audiovisuele media of een combinatie ervan. Sleutelcompetentie 16 zit vervat in dit leerplan. Het is gericht op één graaduur, maar met meer uren bereik je logischerwijze meer diepgang.
Via het aanbod van Esthetica behaal je automatisch de doelen uit het cultureel-artistieke luik en kies je er bovendien voor om op een diepgaande manier te beschouwen. Je gaat met de leerlingen na hoe kunst een idee uitdrukt en hoe je over kunst kunt reflecteren vanuit diverse perspectieven. Er is ook een sterke band met het complementaire leerplan Artistieke Vorming van de derde graad.
Esthetica steunt de leerlingen in hun zoektocht naar de betekenis van auditieve, visuele en performancekunst voor henzelf, voor de ander en voor de wereld. Dit doen ze via analyse, reflectie en een artistiek proces. Aan de hand van bekende en minder bekende werken leer je hen oog en oor hebben voor wat vaak niet onmiddellijk nuttig is.
Waar schreeuwt het kunstwerk om, welke facetten ‘willen’ besproken worden? Waar zijn de leerlingen rijp en gevoelig voor of waar kun je ze stimuleren via de zone van naaste ontwikkeling om hun omgang met kunst te verbreden en te verdiepen? Een cursus of handboek rigoureus en stap voor stap volgen is daarbij misschien niet de beste oplossing.
Via welke artistieke vormen of talen brengen we Esthetica in klas?
Binnen Esthetica werk je met een breed aanbod van artistieke vormen of talen zodat je de horizon van leerlingen verruimt. Je zet zowel beeld, dans, muziek, woord/drama en audiovisuele media of een combinatie ervan in. Elke artistieke taal communiceert op een eigen wijze.
Moeten we het culturele en artistieke luik uit het GFL nog apart realiseren?
Neen, de vier artistieke leerplandoelen uit het GFL zitten vervat in het leerplan Esthetica. Denk met je collega’s eens na over een doorlopende leerlijn.
Moeten we thematisch of chronologisch werken?
Het leerplan laat je daarin vrij. Bedenk op welke wijze je de leerlingen bet sterkst kunt boeien. Een elementair raamwerk om kunstwerken te plaatsen in tijd en ruimte is daarbij noodzakelijk.
Het is fijn als er zowel in de tweede als in de derde graad aandacht is voor kunst via een complementair leerplan. De school kan er bijvoorbeeld voor kiezen om in de tweede graad Artistieke Vorming te realiseren en in de derde graad Esthetica.
