Zeven voorwaarden voor een optimaal gebruik van Vlaamse toetsen.
Vlaamse of centrale toetsen zijn gestandaardiseerde toetsen van wiskunde en Nederlands en werden ontwikkeld door het Steunpunt Centrale Toetsen in opdracht van het Departement Onderwijs. De Vlaamse toetsen zullen verplicht zijn voor alle lagere en secundaire scholen. Op de website van het Departement Onderwijs vind je meer praktische informatie.
Ja, de Vlaamse toetsen zijn zeker een meerwaarde! Ze bieden je een unieke kans om de leerprestaties in twee belangrijke leerdomeinen in kaart te brengen. Je krijgt een vergelijking van je resultaten ten opzichte van een referentiegroep én de eindtermen/minimumdoelen. Ze kunnen je helpen om je schoolbeleid te versterken en verbeteren. Zo zijn ze bijvoorbeeld informatief voor je evaluatiebeleid omdat je een beter zicht krijgt op 'waar de lat ligt'.
Maar ... de Vlaamse toetsen zijn slechts één van de indicatoren van onderwijskwaliteit. Onderwijskwaliteit is véél meer dan enkel toetsresultaten in een beperkt aantal leerdomeinen. We hebben allemaal baat bij een genuanceerd discours, dus moeten we er met ons allen over blijven waken dat we geen uitspraken doen over ‘de onderwijskwaliteit’ louter en alleen op basis van de resultaten van Vlaamse toetsen.
Maar ... de Vlaamse toetsen bieden heel wat kansen, maar er zijn ook risico's aan verbonden zoals strategisch gedrag of curriculumvernauwing. Het is belangrijk dat iedereen in het onderwijsveld op een goede manier met de Vlaamse toetsen omgaat: scholen, bestuurders, inspectie én de overheid. Hier lees je hoe je dit als schoolteam samen kunt waarmaken.
Met deze zeven voorwaarden gaan jullie op een veilige manier om met de resultaten van gestandaardiseerde instrumenten, waaronder de Vlaamse toetsen.
Volg zo nauwgezet mogelijk de instructies die worden voorgesteld door het Steunpunt Centrale Toetsen. Laat je niet verleiden tot allerlei manipulaties om toch op één of andere manier de resultaten te beïnvloeden. Je maakt dan jezelf blaasjes wijs.
Enkele van de grote gevaren schuilt in curriculumvernauwing en teaching to-the-test, wanneer je je aanbod gaat afstemmen aan wat er in de toetsen gemeten wordt. Geef gewoon goed onderwijs, zoals je dat altijd probeert te doen. Pas je aanpak vooral niet aan enkel omwille van wat en hoe er in de Vlaamse toetsen gemeten wordt.
Maak op voorhand duidelijk dat je aan die Vlaamse Toetsen geen persoonlijke gevolgen verbindt voor leerlingen, leraren en schoolleiding. Maak de toetsen niet high stakes voor je leerlingen: beperk het gebruik door de klassenraad bijvoorbeeld tot enkel die leerlingen waar het resultaat op de Vlaamse toets een positief licht werpt op de leerlingprestaties. Ook als bestuurder maak je de resultaten niet high-stakes voor de schoolleiding.
Ga over de resultaten in dialoog met je team, en durf gezamenlijk betekenis te geven aan de resultaten. Formuleer met je team op basis van die analyse acties om bij te sturen. Maak ook andere teamleden mee verantwoordelijk. Voor basisonderwijs: niet enkel de leraren van het vierde en zesde leerjaar. Voor het secundair onderwijs: niet enkel de leraren Nederlands en wiskunde.
Communiceer open – maar nooit beoordelend – over de resultaten aan je team. Beschouw de Vlaamse toetsen als een kans, en draag het ook zo uit in de communicatie met je personeelsteam. Zoek samen met je team naar de opportuniteiten om het leren in jouw school te versterken. Ga op een veilige manier in gesprek over de resultaten.
Gebruik daarbij bij voorkeur meer databronnen dan enkel de resultaten van de Vlaamse Toetsen: de resultaten van de Vlaamse toetsen zijn maar één van de vele bronnen. Ook de data uit je datawijzer, je interne resultaten, je tevredenheids- en welbevindenbevragingen, zijn belangrijke en complementaire databronnen. Voor het basisonderwijs zijn de IDP-resultaten een extra bron.
Het ontstaan van scholenrankings komt het onderwijs niet ten goede, daarom vallen de resultaten onder het beroepsgeheim. Maak de resultaten van je school niet extern bekend, zelfs wanneer je er eigenlijk best wel trots op bent, want dat maakt het eens zo makkelijk voor externen om toch een ranking op te maken…
