De leerplannen voorzien in elke graad de verplichting om een excursie in te richten. Je vindt het woord ‘excursie’ niet terug in het leerplan, we spreken over ‘inzetten van terreintechnieken’.

Concreet staat in het leerplan 1^ste graad:

      De leerlingen zetten terreintechnieken functioneel in.

In de leerplannen 2^de en 3^de graad:

De leerlingen zetten terreintechnieken en geografische hulpbronnen met inbegrip van GIS-viewers functioneel in.

Waarom ‘terreintechnieken’ en niet ‘excursie’?

In het verleden werden excursies vaak uitsluitend ingevuld als kijkexcursies (field teaching). Vanuit de nieuwe minimumdoelen wordt meer participatie van de leerling verwacht waardoor een gemengde vorm van field teaching en field work ontstaat.

Bron: Vakdidactiek aardrijkskunde : leraar worden en zijn, An Steegen e.a.

Bij de onderzoekscompetenties kunnen de leerlingen de stap naar field research zetten.

Leerlijn terreintechnieken

De inzet van terreintechnieken vormt een leerlijn over de 3 graden, wat betekent dat je als vakgroep goede afspraken moet maken met betrekking tot

• • de aard van de terreintechnieken
  • de moeilijkheidsgraad van de terreintechnieken
  • de locatie van het veldwerk.

Inzetten van terreintechnieken is een generiek doel en moet bijgevolg herhaaldelijk aangewend worden.

De didactische organisatie bij excursies

Heel belangrijk is de wijze waarop de excursie wordt voorbereid en uitgewerkt. In onderstaande tabel worden drie fasen onderscheiden waarvan veldwerk (op het terrein) de middelste is. Deze drie fasen zijn noodzakelijk om leerlingen een zinvol leerproces te laten doorlopen.

Bron: Vakdidactiek handboek aardrijkskunde, G. Berg e.a.

Bron: Vakdidactiek aardrijkskunde : leraar worden en zijn, An Steegen e.a.

Timing en locatie van de excursies

De excursies vinden logischerwijze plaats in hetzelfde jaar waarin het gekoppelde thema aan bod komt.

Al naargelang de visie op de excursie kan deze het vertrekpunt, observatie, toepassing... van een thema zijn. Dit zal het tijdstip van de excursie in het jaar mee bepalen.
De aanpak van de excursie kan desgevallend wel verschillend zijn. Let wel op dat het geen louter kijkexcursie wordt.

Er is vrijheid van locatie voor de excursies, maar hou wel rekening met volgende suggesties:

• • In de 1^ste graad worden voldoende inoefenmomenten voorzie waarbij best gestart wordt op of in de buurt van de school. Vervolgens kan de eigen omgeving of verder verkend worden.
  • Let wel op dat wanneer elke graad in de eigen leefomgeving blijft, de leerling geen déjà-vu gevoel krijgt. Duidelijke afspraken binnen de vakgroep zijn hier noodzakelijk.
  • Als de excursie in de 3^de graad gekoppeld wordt aan het leerplandoel waarbij de inrichting van een gebied geëvalueerd wordt op basis van principes van duurzame ontwikkeling (D/A: LPD 14, D: LPD 17, D’: LPD 26), dan moet de excursie wel plaats vinden in het Vlaams of Brussels Hoofdstedelijk Gewest.