Het staat iedere auteur, uitvoerende kunstenaar en producent vrij om zijn rechten individueel uit te oefenen. Hij kan zich ook verenigen met andere auteurs, uitvoerende kunstenaars of producenten tot een zogenaamde collectieve beheersvennootschap. Een collectieve beheersvennootschap int de vergoedingen om gebruik te maken van haar repertoire en bezorgt de geïnde vergoedingen onder haar leden.
Sabam, Reprobel en SEMU zijn voorbeelden van beheersvennootschappen. Door zich aan te sluiten bij een beheersvennootschap moeten auteurs niet meer zelf instaan voor de controle op het gebruik van hun werk en het innen van de vergoedingen. Als gebruiker heb je alleen contact met de beheersvennootschap: je vraagt de toestemming en je betaalt de rechten rechtstreeks aan haar.
Als school betaal je jaarlijks een vergoeding aan Reprobel. Reprobel is als beheersvennootschap belast met de inning van de vergoeding voor het recht om kopieën te maken van een auteursrechtelijk beschermd materiaal "ter illustratie bij onderwijs". Daarna verdeelt Reprobel de geïnde vergoedingen onder de rechthebbenden: de auteurs, uitgevers, uitvoerende kunstenaars en producenten.
Wanneer je auteursrechtelijk beschermd materiaal gebruikt en dat gebruik valt onder de onderwijsuitzondering van de reproductie ter illustratie bij onderwijs of van het delen voor onderwijs op een online beveiligd platform, hoef je geen toestemming te vragen aan de auteur of rechthebbende. Voor dat gebruik ben je wél een vergoeding verschuldigd aan de auteur of rechthebbende.
Aangezien iedere school voor haar lessen gebruik maakt van fotokopieën en prints of digitale kopieën ter beschikking stelt via een online schoolplatform, is ieder schoolbestuur verplicht om deze vergoeding te betalen.
Opgelet: deze vergoeding geldt niet voor het kopiëren van bladmuziek of liedjesteksten! Daarvoor moet je een aparte vergoeding aan SEMU betalen.
De grootte van de vergoeding is wettelijk vastgelegd in het Koninklijk Besluit van 31 juli 2017. Dit koninklijk besluit bepaalt de inningsmodaliteiten en tarieven die gelden vanaf 1 januari 2017.
Je betaalt een forfaitair bedrag per leerling, afhankelijk van het onderwijsniveau. Op 1 januari van ieder jaar worden deze bedragen geïndexeerd volgens de gezondheidsindex van de maand september van het vorige jaar:
Die vergoeding is verschuldigd op jaarbasis voor een zogenaamde referentieperiode. Zo’n referentieperiode komt overeen met een kalenderjaar.
Om de vergoeding te bepalen voor een bepaalde referentieperiode, kijk je naar de geverifieerde leerlingenaantallen van het schooljaar dat in het voorafgaande kalenderjaar eindigde. Voor het aangifteformulier dat je van Reprobel ontvangt in 2020, kijk je bijvoorbeeld naar de leerlingenaantallen van het schooljaar 2018-2019 (met teldatum 1 februari 2019).
Reprobel bezorgt de school telkens vóór 1 maart van de referentieperiode een aangifteformulier. De school bezorgt dan uiterlijk 31 maart het ingevulde aangifteformulier terug aan Reprobel, die vervolgens twee maanden heeft om de factuur op te maken en te versturen.
Unisono is een platform dat werd opgericht door de beheersvennootschappen Sabam, PlayRight en SIMIM. Dat platform fungeert als een uniek loket waar je snel en eenvoudig zowel de auteursrechtelijke als de billijke vergoeding kunt regelen. Door de betaling van één factuur vergoed je in een keer alle betrokken auteurs, componisten, uitgevers, uitvoerende kunstenaars en producenten.
Geregeld maak je als school gebruik van werken van muziek, literatuur, dans, theater, film ... die auteursrechtelijk beschermd zijn. Tenzij dat gebruik onder een wettelijke uitzondering valt, ben je verplicht om een vergoeding te betalen aan Unisono.
De vergoeding aan Unisono valt uiteen in twee delen.
Deze dubbele vergoeding wordt gezamenlijk geïnd door Unisono. Unisono stort de geïnde vergoeding voor de auteursrechten aan Sabam, die dat op haar beurt overmaakt aan de auteurs, componisten en uitgevers. Daarnaast stort Unisono de geïnde billijke vergoeding door aan PlayRight en SIMIM, die de vergoeding verdelen en overmaken aan de uitvoerende kunstenaars en de producenten.
Je bent niet altijd verplicht om een dubbele vergoeding te betalen aan Unisono.
Ten eerste hoef je helemaal geen vergoeding te betalen als het gebruik dat je maakt onder een wettelijke uitzondering valt. Denk hierbij aan een theatervoorstelling voor je leerlingen of aan het afspelen van een filmfragment in het kader van een les.
Voor activiteiten in de ontspanningssfeer, waaraan derden deelnemen of waarvoor je een toegangsprijs vraagt, moet je wel een gewone dubbele vergoeding betalen aan Unisono. Zo ben je een dubbele vergoeding verschuldigd wanneer je bijvoorbeeld (opgenomen) muziek afspeelt tijdens je opendeurdag of wanneer je een filmvoorstelling organiseert waarop ook sympathisanten worden uitgenodigd.
In sommige gevallen hoef je geen dubbele vergoeding te betalen, maar volstaat het om alleen de billijke vergoeding te betalen of alleen de auteursrechten te vergoeden:
Normaal gezien moet je dus een dubbele vergoeding betalen aan Unisono: één vergoeding voor de auteursrechten en één vergoeding voor de naburige rechten. Per vergoeding kun je steeds kiezen om een forfaitaire vergoeding te betalen dan wel om een aangifte te doen per activiteit.
Ten eerste kun je ervoor kiezen om de auteursrechtenvergoeding te betalen per activiteit. Hiertoe moet je op voorhand een online aangifte doen via Unisono. Het bedrag dat je moet betalen, zal afhangen van het soort activiteit dat je wil organiseren:
Daarnaast kun je voor de vergoeding van de auteursrechten ook kiezen voor een forfaitair jaarcontract. Je betaalt dan een forfaitair bedrag per leerling, afhankelijk van het onderwijsniveau. Daardoor verkrijg je het recht om gedurende een jaar mechanische achtergrond– en voorgrondmuziek, levende muziek, lezingen, filmvoorstellingen en toneelopvoeringen te brengen binnen de school. Ook de activiteiten die een ouderraad, oudervereniging, leerlingenraad of oud-leerlingenvereniging organiseren zijn gedekt.
soort onderwijs bedragen per school en per schooljaar uitsluitend gebruik op occasionele basis gebruik op regelmatige en occasionele basis basisonderwijs € 0,71 per leerling met een minimum bedrag van € 88,25 en een maximum bedrag van € 295,64 € 0,94 per leerling met een minimum bedrag van € 118,04 en een maximum bedrag van € 393,82 secundair onderwijs € 1,06 per leerling met een minimum bedrag van € 177,61 en een maximum bedrag van € 1181,46 € 1,42 per leerling met een minimum bedrag van € 236,07 en een maximum bedrag van € 1575,28 deeltijds kunstonderwijs € 0,36 per leerling met een minimum bedrag van € 88,62 en een maximum bedrag van € 945,25 € 0,71 per leerling met een minimum bedrag van € 118,16 en een maximum bedrag van € 1181,55 volwassenenonderwijs € 0,11 per cursist met een minimum bedrag van € 17,65 en een maximum bedrag van € 118,04 € 0,14 per cursist met een minimum bedrag van € 23,17 en een maximum bedrag van € 157,75
Ieder jaar worden deze bedragen geïndexeerd op de jaarlijkse vervaldag conform de consumptieprijsindex.
Om de vergoeding te bepalen voor een referentieperiode kijk je naar de geverifieerde leerlingenaantallen van het schooljaar dat in het voorafgaande kalenderjaar eindigde. Voor de referentieperiode 2023 kijk je bijvoorbeeld naar de leerlingenaantallen van het schooljaar 2021-2022 (met teldatum 1 februari 2022).
Je doet er dus goed aan om te onderzoeken of het interessanter is om te kiezen voor een forfaitair jaarcontract of voor een vergoeding per activiteit. Daarvoor moet je berekenen hoe groot de totale vergoeding is die je jaarlijks moet betalen aan Sabam voor al je vergoedingsplichtige activiteiten. Als dat bedrag groter is dan het forfaitaire tarief, dan stap je best over naar de formule van het forfaitaire jaarcontract.
Ten eerste kun je ervoor kiezen om de billijke vergoeding voor de naburige rechten te betalen per activiteit. Hiertoe moet je op voorhand een online aangifte doen via Unisono. Het bedrag dat je moet betalen, hangt af van de oppervlakte van de georganiseerde activiteit. Voor binnenactiviteiten en activiteiten in open lucht gelden andere tarieven. Ieder jaar worden die tarieven geïndexeerd op de jaarlijkse vervaldag conform de consumptieprijsindex.
Daarnaast kun je voor de billijke vergoeding voor de naburige rechten ook kiezen voor een specifieke jaarlicentie voor één of meerdere zalen. Voor muziekgebruik in polyvalente zalen kan je kiezen voor tarief 11. Vanaf vijf à zes evenementen per jaar is zo'n jaarlicentie al voordeliger dan aparte aangiftes te doen per evenement. Scholen die tijdens de speeltijd muziek willen afspelen op de speelplaats (uitgezonderd speciale evenementen) kunnen gebruik maken van voor tarief 10. Aarzel niet om contact op te nemen als je dit overweegt.
Zodra je gebruik maakt van kopieën van bladmuziek of liedjesteksten moet je als school een vergoeding betalen aan SEMU. Als beheersvennootschap beheert SEMU de rechten op bladmuziek en liedjesteksten. Ontvangen vergoedingen verdeelt SEMU onder haar leden: componisten, tekstschrijvers en muziekuitgevers.
Als school kun je gebruik maken van kopieën van bladmuziek of liedjesteksten. Om die kopieën te mogen maken heb je echter wel de voorafgaande toestemming nodig van de componist of de muziekuitgever. Die toestemming verkrijg je door een licentieovereenkomst af te sluiten met SEMU.
Omdat niet iedere school voor haar lessen gebruik maakt van kopieën van bladmuziek of liedjesteksten, is niet ieder schoolbestuur verplicht om die vergoeding te betalen.
Wanneer je een licentieovereenkomst afsluit met SEMU, betaal je een forfaitair bedrag per leerling, afhankelijk van het onderwijsniveau.
Leerlingen in het kleuteronderwijs zijn geen doelgroep van de licentieovereenkomst, omdat kleuters nog geen bladmuziek of liedjesteksten kunnen lezen. Toch komt het vaak voor dat je ook in je kleuterschool liedjes of bladmuziek kopieert. Een voorbeeld hiervan is het maken van een bundel met liedjes voor ouders. Dat kan je ondervangen met deze licentie.
In het lager onderwijs betaal je een forfaitair bedrag per regelmatige leerling van de instelling. Je kunt wel bepaalde leerjaren uitsluiten, als je voor dat geheel leerjaar geen kopieën van bladmuziek of liedjesteksten gebruikt. Voor het verkrijgen van deze vrijstelling van vergoeding leg je een verklaring op eer af. Het is niet mogelijk een gedeelte (bijvoorbeeld één of meerdere klassen) van één leerjaar vrij te stellen.
In het secundair onderwijs betaal je een bedrag per leerling die in het curriculum muzikale opvoeding en/of artistieke vorming waar bij muziek aan bod komt, krijgt. Je telt dus enkel de leerlingen mee die artistieke vorming krijgen als muziek ook effectief een onderdeel is van het curriculum.
De bedragen worden jaarlijks geïndexeerd op basis van de gezondheidsindex. De meest recente tarieven vind je terug op de website van SEMU.
Om de vergoeding te bepalen voor een referentieperiode kijk je naar de geverifieerde leerlingenaantallen van het schooljaar dat in het voorafgaande kalenderjaar eindigde. Voor de referentieperiode 2023 kijk je bijvoorbeeld naar de leerlingenaantallen van het schooljaar 2021-2022 (met als teldatum 1 februari 2022).
SEMU bezorgt de school telkens vóór 15 juni (meestal in maart) van de referentieperiode aan de onderwijsinstelling een aangifteformulier. De school bezorgt dan uiterlijk 31 augustus het ingevulde aangifteformulier terug aan SEMU, die een factuur opmaakt en verstuurt. Die factuur moet je betalen binnen de 30 dagen.
In plaats van deze jaarlijkse betaling kan je er ook voor kiezen om de vergoeding driejaarlijks te betalen. In dat geval rekent SEMU een korting aan van 15%.
Om op school bladmuziek en liedjesteksten te kunnen gebruiken kun je ervoor hebben gekozen om een licentieovereenkomst af te sluiten met de beheersvennootschap SEMU. Die licentieovereenkomst wordt automatisch verlengd na ieder schooljaar of na drie schooljaren als je driejaarlijks je vergoeding betaalt.
Die opzegging moet gebeuren per aangetekende brief voor 31 december. Vergeet dus niet om je opzegbrief tijdig te versturen als je geen gebruik maakt van bladmuziek en/of liedjesteksten.
Het is toegelaten om zonder toestemming van de rechthebbende teksten, foto's, muziek of films te kopiëren voor privédoeleinden. Ter compensatie van die privé- of thuiskopieën voorziet de wet een verplichte vergoeding die eenmalig wordt doorgerekend bij de aankoop van blanco gegevensdragers en apparaten.
De tarieven van de Auvibel-bijdrage zijn vastgelegd bij koninklijk besluit van 1 februari 2022. Deze forfaitaire vergoeding zit automatisch verrekend in de aankoopprijs van bepaalde blanco gegevensdragers of apparaten en bedraagt:
Deze bedragen zijn allemaal exclusief (21%) btw.
Omdat de Auvibelvergoeding in principe privé- of thuiskopieën vergoedt, komen professionele gebruikers in principe in aanmerking voor een vrijstelling als zij gegevensdragers en apparaten uitsluitend aanwenden voor professioneel gebruik.
Bovendien moet je die gegevensdragers en apparaten hebben aangekocht bij een vrijgestelde leverancier, die zelf een vrijstellingsovereenkomst heeft afgesloten met Auvibel. Aan die vrijgestelde leverancier bezorg je een verklaring op eer dat de gegevensdragers en apparaten uitsluitend aangewend zullen worden voor professioneel gebruik.
Momenteel is het nog onduidelijk of laptops die een school ter beschikking aan haar leerlingen vrijgesteld kunnen worden van de Auvibel-thuiskopievergoeding. We zijn hierover in overleg met Auvibel.
