Samenwerking draait om de interacties van teamleden onderling. Het weerspiegelt de cultuur van de school. In de ideale wereld is dat een professionele schoolcultuur waarbij de richting van de school duidelijk is en waar de neuzen van de teamleden in dezelfde richting staan. De interacties zijn effectief en functioneel.
Een goede samenwerking, we willen het allemaal maar in de praktijk is het niet altijd evident. Organisaties, waaronder scholen, zijn geen machines. Niet elk gedrag dat bij de cultuur van de school hoort is effectief of functioneel. Soms vindt gedrag plaats dat schade veroorzaakt of niet acceptabel is. Het is van belang dat teamleden zich bewust worden van het gedrag dat de schoolcultuur vormt.
Teams die goed samenwerken, die...
Een succesvolle samenwerking vereist professioneel gedrag van alle teamleden.
Professioneel gedrag voldoet aan drie criteria:
Professioneel gedrag gaat niet enkel over het lesgeven en de interactie tussen leraren en leerlingen, maar zeker ook over de omgangsvormen van volwassen met elkaar in de school. Het gaat over hoe teamleden binnen de school communiceren, problemen oplossen, omgaan met conflicten, mekaar feedback geven….
Elk teamlid is verantwoordelijk voor het klimaat in de school. Je hoeft niet de baas te zijn om een leider te kunnen zijn in een team! Ieder teamlid draagt bij en is verantwoordelijk voor een goede samenwerking. Teamleden kunnen mekaar niet dwingen om anders te denken of doen, maar kunnen wel invloed uitoefenen op mekaar. Teamleden die oprecht nieuwsgierig zijn naar collega’s dragen bij aan een klimaat van veiligheid en vertrouwen.
Groepsdynamica speelt een rol in elke groep, dus ook in elk schoolteam. De belangrijkste manier om in te spelen op bedreigende groepsdynamische processen is preventief, door het optimaliseren van een goede samenwerking.
In scholen met een professionele schoolcultuur zorgt het leiderschap ervoor dat de balans tussen steunen en sturen aansluit bij wat de organisatie nodig heeft om zich verder te ontwikkelen. Het is de taak van de leider om in samenspraak met zijn team een visie te ontwikkelen, deze vaak en duidelijk aan het team te communiceren en de weg te wijzen op een zodanige manier dat de personeelsleden zeggen: ‘ja, graag.’
Samenwerken in teams wil niet zeggen dat iedereen alles samen moet beslissen. Het uitgangspunt van een professionele schoolcultuur is: als mensen zijn we gelijkwaardig, als professionals niet. Besluiten worden best genomen door een groep mensen die deskundig zijn op het gebied waarover het besluit gaat. Draagvlak en transparantie zijn belangrijke aspecten. Teamleden worden gevraagd wat ze nodig hebben om mee te gaan met het besluit.
In de literatuur wordt een onderscheid gemaakt tussen strategische en operationele participatie.
