Om tot leren te komen heb je ook als professional een veilig en positief leerklimaat nodig. Als lerende stel je je namelijk kwetsbaar op. Psychologische veiligheid ervaren houdt in dat je durft vragen stellen, dat kritische reflectie toegelaten is, dat je eigen opvattingen en argumenten kan binnen brengen omdat je weet dat ze respectvol beluisterd worden en welkom zijn, dat je durft vertellen over jouw behoeften gevoelens en beleving, dat je jouw praktijk durft tonen en delen enzovoort.

Ook binnen jouw team kunnen onderlinge machtsverschillen tussen teamleden ervoor zorgen dat de psychologische vrijheid van een aantal mensen in het gedrang komt. Ze voelen zich niet langer vrij om hun mening te delen, durven hun mening niet te geven, houden ideeën voor zichzelf … Dit kan betekenen dat daardoor bepaalde perspectieven niet langer in het vizier komen. Met aangepaste werkvormen en goedgekozen en uitgewerkte acties kun je de impact van die machtsverschillen verkleinen en ervoor zorgen dat toch iedereen aan bod komt in een gezamenlijke dialoog.

Bij professionalisering zijn vele mensen betrokken binnen, maar vaak ook buiten het internaat. Door te zorgen voor regelmatig contact met en tussen alle betrokkenen en door daarbij gebruik te maken van verschillende media die bij de betrokkenen bekend zijn, kan je iedereen bereiken. Verzorg vergaderingen en overleg en sta open voor feedback. Maak het ook mo gelijk om ‘onder water’ te kijken en in de gesprekken binnen te brengen wat jou en je collega’s bezighoudt, welke jouw en hun opvattingen, waarden en normen zijn. Vermijd om (te) weinig met elkaar te communiceren, blijf niet oppervlakkig, overleg efficiënt, geloof in professioneel discours en sta open voor delen. Het komt allemaal jouw professionalisering ten goede.

Je staat als onderwijsprofessional voor de uitdaging om jouw professionalisering af te stemmen op de dagelijkse werkroutines en de internaatopdracht. Zeker voor de professionalisering binnen de werktijd zal er een en ander dienen georganiseerd te worden. Door middel van de juiste structuren, goede systemen, scenario’s, vertrouwde en nieuwe routines en door een gerichte inzet van mensen, tijd en middelen kan dit efficiënt verlopen. Dat zorgt er mee voor dat de energie van de betrokken mensen in jouw internaat in de richting van de gedeelde droom stroomt. Daarbij kan je streven naar een ‘slimme flexibiliteit’ die goed het midden houdt tussen ‘voldoende planning’, zonder dat de planning aanvoelt als een korset, en ‘voldoende ruimte voor flexibiliteit’ zonder dat er chaos ontstaat.

Gunstige leervoorwaarden creëren houdt ook in dat je rekening houdt met eventuele barrières die de context, de droom, het welbevinden of het leren van individuele teamleden of het teamspel kunnen verstoren en daardoor ook het leer- of veranderingsproces. Die obstakels kunnen verscheiden zijn: de beperkte competentie van teamleden, het ontbreken van middelen, organisatorische en infrastructurele beperkingen, relationele storingen in de groep … Deze barrières (h)erkennen is één, ze een plaats geven of er constructief mee omgaan is twee. Sowieso moeten storingen voorrang hebben. Door ze aan te pakken en niet voor je uit te schuiven, creëer je duurzame basisvoorwaarden. Je zal zelf ook al ervaren hebben dat er ook individuele en persoonsgebonden barrières in het geding kunnen zijn: verkeerde aannames, koppige percepties, specifieke persoonskenmerken, individuele geschiedenissen van mensen …

Tegenover de barrières staan de ‘opportuniteiten’, de kansen die zich in de context van jouw internaat aanbieden. Vaak zien buitenstaanders mogelijkheden die je als interne betrokkene niet meer ziet. Jij kan proberen om, geholpen door zo een externe, frisse blik van bijvoorbeeld een pedagogisch begeleider, buiten de eigen aannames en denkpatronen te treden. Zo kan je anders kijken naar processen en problemen die zich aandienen. Informeer ook naar het professionaliseringsaanbod binnen en buiten het internaat, binnen en buiten onze organisatie. Benut de kansen in binnen- en buitenland om je te ontwikkelen en te leren. Vaak is er meer mogelijk dan je denkt.

Durf nieuwe paden te betreden en vernieuwing te introduceren op jouw internaat. Goede internaatwerking zit vaak op dat punt waar we onze routines verbreken en nieuwe dingen uitproberen. Een efficiënte manier om grenzen te verleggen en vernieuwing te introduceren is om doorheen deze grenzen te breken. Er bestaan tal van internationale (en gesubsidieerde) professionaliseringsinitiatieven. Via internationale projectwerking kan je in contact komen met recente onderzoeksresultaten, je kan jobshadowen bij (inter)nationale collega’s en samen met hen ervaringen uitwisselen. Maar als je al eens zou beginnen bij je eigen collega’s van het internaat??!