Niet elke klassikale gesprekssituatie valt onder mondelinge interactie. Zo voldoet een onderwijsleergesprek niet: hoewel er sprake is van onvoorbereid en interactief spreken, ontbreekt de doelgerichtheid vanuit het perspectief van de leerling.
 
Voorbeelden van goede praktijken:

• Leerlingen wisselen gegevens uit aan het begin van het schooljaar (gsm-nummer of Snapchat-account).
• Leerlingen bestellen eten in een restaurant of kopen iets in een winkel.
• Leerlingen voeren een kort gesprek in de auto en beantwoorden vragen van hun ouders over hun dag.
• Leerlingen discussiëren over een klasverbindende activiteit: ze beslissen samen over budget, bestemming, data en vervoersmiddel.
• Leerlingen praten over Netflix-series en geven elkaar aanbevelingen.
• Leerlingen bereiden een fictieve uitwisseling voor. Elke groep krijgt een andere bestemming: warm of koud, verblijf in gastgezin, hotel of jeugdherberg. Ze reizen met Ryanair en mogen enkel handbagage meenemen (prioriteit + 2 stuks).

Net zoals bij andere doelgerichte opdrachten gaat er een heel proces vooraf aan de uiteindelijke mondelinge interactie. Leerlingen krijgen bouwstenen en strategieën aangereikt om een gesprek te kunnen voeren. Het is daarom belangrijk om niet enkel het eindproduct te beoordelen, maar ook tijdens het proces na te gaan of de bouwstenen voldoende beheerst worden en of leerlingen genoeg oefenkansen krijgen. Dat kan met mini-opdrachten of door een variant van de eindtaak te gebruiken.

Tijdens het oefenen speelt procesevaluatie een centrale rol:

• Hoe ver staan de leerlingen?
• Wat kunnen ze al met de aangeboden bouwstenen?
• Waar moeten ze nog op oefenen?

Wanneer je als leraar de evaluatiecriteria van bij het begin deelt, kunnen leerlingen zich daaraan spiegelen. Zelfevaluatie en peerevaluatie zijn daarbij krachtige instrumenten, die het proces ondersteunen zonder dat dit veel extra werk oplevert voor de leraar. Tijdens deze oefenmomenten kan jij als leerkracht rondlopen, observaties noteren en later klassikale feedback geven.

Mondelinge interactie begeleiden in een grote klas vraagt een doordachte aanpak .

Eerst en vooral moeten leerlingen zich veilig voelen om te spreken. Dat lukt alleen als fouten maken mag en de nadruk ligt op het leerproces (procesevaluatie), niet meteen op het perfecte eindresultaat (productevaluatie).

Zoals eerder aangegeven zijn peer- en zelfevaluatie tijdens het proces een krachtige tools om de betrokkenheid van de leerling te verhogen zonder dat de last te hoog wordt voor de leraar.

Een voorbeeld van haalbare procesevaluatie is dat je tijdens de opdracht rondloopt, observeert  en sterke en minder geslaagde momenten/zinnen/taalhandelingen noteert. Die bespreek je nadien klassikaal. Deze vorm van klassikale feed-up helpt leerlingen om inzicht te krijgen in wat werkt en wat niet, zonder dat ze zich persoonlijk geviseerd voelen.

Zelf – en peer-evaluatie versterkt dat leerproces. Met een duidelijke rubric (met een beperkt aantal criteria) kunnen leerlingen elkaar beoordelen en bijsturen. Je laat leerlingen zichzelf en/of hun gesprekspartner evalueren: hoe vlot verliep het gesprek, kon elke spreker uitdrukken wat hij/zij wilde, werd het doel bereikt? Of je kan een observator aanduiden die niet meepraat, maar het gesprek volgt en feedback geeft. Bijvoorbeeld in een groepsgesprek waarbij leerlingen afspraken maken voor een uitstap naar een pretpark dat weekend. Eén leerling observeert, de anderen overleggen: waar spreken ze af, hoe geraken ze er, wie regelt de tickets? De observator vinkt af of het doel bereikt is (concrete afspraken) of ze daarbij correcte en specifieke woordenschat hanteren, de juiste beleefdheidsconventies gebruiken, kunnen reageren op elkaar en het gesprek gaande houden en correct kunnen afsluiten.

Bij productevaluatie neem je als leraar best zelf het gesprek in handen. Jij weet wat de minimumvereisten zijn, kan het gesprek sturen en zorgt voor voldoende input. Zo krijg je een eerlijk beeld van wat de leerling echt kan.

Heb je op school geen mogelijkheid voor een evaluatiemoment waar je 1 op 1 met de leerling kan babbelen? Dan kan je die ruimte creëren via binnenklasdifferentiatie. Terwijl één groep aan de slag gaat met digitale oefeningen of een luister- en leesopdracht, richt je een eiland in waar jij mondelinge interactie begeleidt en evalueert. Zo werk je efficiënt en geef je leerlingen de kans om in kleine groepjes of individueel hun gespreksvaardigheid te tonen.

Let bij het samenstellen van duo’s of groepjes op het niveau van de leerlingen. Een sterke leerling die samenwerkt met een taalzwakke partner kan zijn niveau niet tonen. Omgekeerd kan een zwakkere leerling overweldigd worden door het taalgebruik van een sterke gesprekspartner. Zet sterke leerlingen samen, of laat moedertaalsprekers coachen. Zo benut je hun talent en help je anderen vooruit.

Een goede doelgerichte communicatieve opdracht kan je koppelen aan aan meerdere leerplandoelen. Als je de bijhorende leerplandoelen in je achterhoofd houdt, kom je snel tot een mooie reeks succescriteria. Je merkt dat er snel een hele resem aan criteria ontstaan. Het is niet nodig om telkens alles te bespreken. Kies vooraf een selectie waarop je de focus legt en communiceer die duidelijk aan de leerlingen. Andere criteria kan je later opnemen, zodat je beeldvorming over de leerling doorheen het jaar heen evenwichtig blijft.

Heb jij al een rubric uitgewerkt en wil je daar feedback op? Neem gerust contact op met je pedagogisch begeleider.