Historisch denken begint als je vragen stelt over het verleden, over de band tussen het verleden, het heden en de toekomst, en/of over het statuut van historische kennis. Die historische vragen kunnen op macrogeschiedenis gericht zijn, zoals vragen die peilen naar grote lijnen uit het verleden en naar (dis)continuïteit tussen verleden en heden, maar kunnen ook voortvloeien uit een proces van persoonlijke en sociale betekenisgeving aan het verleden.

Voorbeelden zijn: Wat maakte van de Verlichting een ommekeer in het Europa van de 18de eeuw? Welke factoren droegen doorheen de tijd bij tot de sociale ongelijkheid tussen man en vrouw, in westerse en niet-westerse beschavingen? Op welke manier beïnvloedde de Eerste Wereldoorlog de beeldende kunsten in West-Europa? Wat zijn mogelijke effecten van de Koude Oorlog op de Europese economie? Waarom is de Chinese Communistische Partij sinds 1949 onafgebroken aan de macht kunnen blijven?

Een historische vraag stellen vormt dus de start van een proces waarbij die vraag enerzijds in een breder historisch oriëntatiekader wordt geplaatst, en anderzijds nagedacht wordt over de historische bronnen die tot een antwoord op de vraag kunnen leiden. Leerlingen leren zo oog te hebben voor de eigenheid van geschiedenis en wat geschiedenis inhoudelijk onderscheidt van andere wetenschappen. 

Er wordt een duidelijk onderscheid gemaakt in de doelen tussen formuleren (D' en D) en identificeren (D en D/A). 

Formuleren: een onderzoekbare historische vraag formuleren is complexer; de leerling moet in staat zijn om een correcte historische vraag te formuleren bij bepaalde bronnen, periodes, ... 

Identificeren: Hier moet de leerling de historische vraag enkel identificeren. Hij/zij moet met andere woorden weten aan welke criteria deze vraag moet voldoen en deze dan kunnen herkennen in een historische vraag. Daarnaast kan je leerlingen ook laten aangeven van welke soort historische vragen de gegeven vraag een voorbeeld is.

Bemerk dat LPD1 van de domeinoverschrijdende doorstroomfinaliteit als keuzedoel opgenomen wordt in het leerplan van de domeingebonden finaliteit. Hier kun je als leraar dus differentiëren. Een sterke klas kun je uitdagen om zelf een onderzoekbare historische vraag te formuleren.

Heel graag verwijzen we hier naar het boek Tijdlijn. Een reis door de geschiedenis van Peter Goes. Je kunt leerlingen een plaat tonen en vragen om bij een onderdeel naar keuze een historische vraag te formuleren.

Je kunt leerlingen ook verschillende foto’s tonen van dezelfde plaats, steeds op verschillende momenten gemaakt. Hiermee stellen leerlingen dan zelf historische vragen of identificeren ze historische vragen die ze krijgen.

Van welke soort historische vragen zijn dit voorbeelden:

• Wat zeggen deze foto's ons over de geschiedenis van Berlijn?
• Waarom werd de Brandenburger Tor opnieuw opgebouwd na de Tweede Wereldoorlog?

Je kunt leerlingen ook een set vragen voorleggen en hen vragen om de historische vragen erin te identificeren.

Vervolgens kun je vragen om de vragen die getypeerd werden als niet-historisch om te vormen tot onderzoekbare historische vragen.