Inspirerend voorbeeld bij het leerplandoel “Een oplossing ontwerpen voor een probleem of uitdaging door wetenschappen, technologie of wiskunde geïntegreerd aan te wenden” in de studierichting Schilderen en decoratie.

Het leerplandoel Een oplossing ontwerpen voor een probleem of uitdaging door wetenschappen, technologie of wiskunde geïntegreerd aan te wenden komt zowel in de 1ste, 2de als 3de graad aan bod. In dit inspirerend voorbeeld vind je een situatieschets waarin we het doel hebben uitgewerkt.

Het voorbeeld bouwt verder op de algemene tekst over dit leerplandoel. Deze verheldert de volgende elementen:

  • De beginsituatie over de studierichtingen heen;

  • De eigenheid van het ontwerpproces;

  • Keuze van een probleem of uitdaging;

  • Geïntegreerd aanwenden van wiskunde, wetenschappen of technologie;

  • Algemene suggesties voor een didactische aanpak.

Het is zinvol om met je collega’s in overleg te gaan over de wijze waarop leerinhouden van Wiskunde en Natuurwetenschappen aan bod zijn gekomen en hoe samenwerking tussen de vakken kan verlopen.

Opdracht en probleemstelling

sla link op in klembord

Kopieer

Situatieschets

sla link op in klembord

Kopieer

De individuele oefenruimte van de leerlingen zal een thematisch nieuwe verfraaiing ondergaan met schilder- en behangwerken. De muren van de individuele oefenruimte zijn niet vlak, vertonen barsten en andere beschadigingen zoals spijker- en pluggaten, zijn nog voorzien van oud behang en niet passend schilderwerk. Twee muren moeten voorbereid worden voor schilderwerken en twee muren voor behangwerken

Mogelijke problemen of uitdagingen

sla link op in klembord

Kopieer

  • Technische uitdaging:
    • Technieken uitvoeren om wanden uit te vlakken volgens aanvaardbare toleranties;
    • Muren egaal met rol schilderen;
    • Muren strak, nauwkeurig zonder naden en luchtbellen behangen.

  • Wetenschappelijke uitdaging:
    • Kennis verwerven over productsamenstelling, combinaties, verwerkbaarheid en toe te passen veiligheidsinstructies.
    • Bewaren productresten;
    • Restproducten en afval sorteren volgens milieuvoorschriften.

  • Wiskunde:
    • Het correct opmeten met digitale meetinstrumenten van de individuele oefenruimte;
    • Omreken van individuele hoeveelheden naar hoeveelheden voor de gehele klasgroep groep;
    • Kostprijsberekening van materialen.

Informatie en opzoekingsbronnen

sla link op in klembord

Kopieer

  • Leren raadplegen van publicaties (Buildwize …) voor de professionele afwerksector.

  • Lezen en interpreteren van productbeschrijvingen en etiketten.

Leerplandoelen

sla link op in klembord

Kopieer

Centrale leerplandoelen

sla link op in klembord

Kopieer

De volgende leerplandoelen komen nadrukkelijk aan bod. Ze staan centraal bij de didactische evaluatie van de opdracht.

  • II-ScDe-a LPD 2: De leerlingen ontwerpen een oplossing voor een probleem door wetenschappen, technologie of wiskunde geïntegreerd aan te wenden.

Flankerende leerplandoelen

sla link op in klembord

Kopieer

Een gerichte selectie uit deze doelen kan geheel of gedeeltelijk, vooraf of gelijktijdig aan bod komen bij de realisatie van de opdracht in de klaspraktijk.

Het is belangrijk dat de probleemstelling aansluiting kan vinden bij de beginsituatie van de leerlingen. Om de nadruk op het ontwerpen te leggen vertrek je van een zekere voorkennis en vaardigheden. Als leraar zal je dus moeten inschatten wat de beginsituatie van de leerlingen is en bepaalde leerplandoelen nog eens moeten toelichten zodat je tot een kwaliteitsvol ontwerp komt.

In functie van het aanwenden van wetenschappen:

sla link op in klembord

Kopieer

  • II-Mavo-a LPD 14: De leerlingen brengen informatie uit product- of materiaallabels in verband met bewust gebruik op vlak van gezondheid en leefmilieu.
  • II-Mavo-a LPD 15: De leerlingen werken op een veilige en duurzame manier met chemische stoffen.

In functie van het aanwenden van wiskunde:

sla link op in klembord

Kopieer

  • II-Wis-a LPD 1: De leerlingen lossen vanuit betekenisvolle contexten problemen op door wiskundige concepten en vaardigheden in te zetten.
  • II-Wis-a LPD 2: De leerlingen voeren met functioneel gebruik van ICT eenvoudige berekeningen uit met gehele getallen, kommagetallen, breuken, procenten en verhoudingen in betekenisvolle contexten.
  • II-Wis-a LPD 5: De leerlingen interpreteren grafieken, tabellen, diagrammen en (woord)formules in betekenisvolle contexten.

In functie van verdere integratie van technologie en het specifieke van de studierichting:

sla link op in klembord

Kopieer

  • II-ScDe-a LPD 1: De leerlingen werken in teamverband.
  • II-ScDe-a LPD 4: De leerlingen onderzoeken de aard van de ondergrond.
  • II-ScDe-a LPD 5: De leerlingen leggen het verband tussen eigenschappen van ondergronden, producten en afwerking.
  • II-ScDe-a LPD 10: De leerlingen bepalen de uit te voeren werken en de optimale werkvolgorde en maken een werkvoorbereiding voor het eigen project.
  • II-ScDe-a LPD 11: De leerlingen optimaliseren meetgegevens en materialen, berekenen materiaalhoeveelheden en stellen de meetstaat op.
  • II-ScDe-a LPD 15: De leerlingen werken op een veilige en duurzame manier met materialen, stoffen en technische systemen en gebruiken persoonlijke en collectieve beschermingsmiddelen.
  • II-ScDe-a LPD 20: De leerlingen gebruiken de gereedschappen en hulpmiddelen voor een huisschilder op een efficiënte manier.
  • II-ScDe-a LPD 22: De leerlingen maken plamuren, lijmen en afwerkingsproducten gebruiksklaar.
  • II-ScDe-a LPD 23: De leerlingen bereiden oppervlakken voor in functie van beschermen en verfraaien.
  • II-ScDe-a LPD 27: De leerlingen bereiden oppervlakken voor in functie van de te plaatsen wandbekleding.
  • II-ScDe-a LPD 31: De leerlingen voeren kwaliteitscontroles uit op basis van meetbare evaluatiecriteria.

Een oplossing ontwerpen

sla link op in klembord

Kopieer

De situatie verkennen

sla link op in klembord

Kopieer

De kans is groot dat leerlingen snel en oplossingsgericht aan de slag gaan. Dat is niet verkeerd, maar kan ertoe leiden dat bepaalde oplossingen onvoldoende toereikend of zelfs helemaal niet passend zijn. Je stimuleert de leerlingen om gegevens te verzamelen via observatie of gerichte vraagstelling. Daarbij kan je volgende vragen opwerpen:

  • Welke fijnheid en toleranties zijn er te hanteren voor:
    • Behangwerken;
    • Schilderwerken.
  • Welke materialen/producten zijn er te gebruiken voor het uitvlakken rekening houdend met:
    • Gebruiksklare of zelf te mengen producten;
    • Kwaliteit van de producten;
    • Kostprijs;
    • Aanbrengmethode/technieken.

Welke doel heb je voor ogen?

sla link op in klembord

Kopieer

  • Vlakke muren met een afwerkingsgraad klaar voor:
    • schilderwerken
    • behangwerken

Oplossen via het integreren van wiskunde, wetenschappen of technologie

sla link op in klembord

Kopieer

Uitgaande van de geformuleerde probleemstelling kan wiskunde, wetenschappen of technologie in de oplossing worden geïntegreerd.

Mogelijke aanknopingspunten voor wetenschappen:

sla link op in klembord

Kopieer

  • Oud behang is moeilijk te verwijderen.
     Kunnen de leerlingen achterhalen wat he probleem is? 

  • Het behang blijft niet kleven.
     Kunnen de leerlingen achterhalen op basis van productfiches wat de achterliggende redenen zijn? 

  • Het verfresultaat is niet egaal.
     Kunnen de leerlingen op basis van parate kennis en productfiches achterhalen wat de redenen zijn? 
     De leerlingen kunnen experimenteren. 

Mogelijke aanknopingspunten voor wiskunde:

sla link op in klembord

Kopieer

  • Berekenen van individuele oppervlaktes en omrekenen naar hoeveelheid op klasniveau;
  • Hoeveel rollen behangpapier is er nodig rekening houdend met de afmetingen en design van het voorhanden zijnde behangpapier;
  • Bij uitbreiding of klasdifferentiatie kan je ook aandacht besteden aan soepele vloerbekleding en aan de afwerking van het plafond.

Mogelijke aanknopingspunten voor techniek/technologie en het specifieke van de studierichting

sla link op in klembord

Kopieer

  • De verfrol rolt de verf niet egaal open;
  • Er zijn veel druipers;
  • Luchtbellen in behangpapier;
  • Voegen tussen behangpapier komen open te staan na droogperiode.

Begeleiding van het ontwerpproces

sla link op in klembord

Kopieer

Je kan verschillende werkvormen hanteren door leerlingen individueel dan wel in groepjes te laten reflecteren over de gestelde vragen. De groepen kunnen vertrekken vanuit dezelfde basiscasus, maar extra uitdagingen aangeboden krijgen (zie 2.2). Op die wijze kan je, rekening houdend met de groepssamenstelling, diversifiëren en een aantal leerlingen gaan uitdagen.

We schetsen hieronder een mogelijk lesverloop en handvatten om het ontwerpproces te begeleiden.

  • Stap 1: je legt de focus op de activiteit “de leerlingen ontwerpen”.
  • Stap 2: je legt de focus op “de leerlingen bedenken en creëren een oplossing voor een probleem”
    • Om nieuwe mogelijkheden te ontdekken, originaliteit te stimuleren en zoveel mogelijk ideeën te bekomen kan je inzetten op het creatieve, het verkennende, brede invalshoeken en oplossingen (divergerend denken). Dit stimuleert de creativiteit, het kritisch denken en het probleemoplossend vermogen.
    • Om tot een juiste of haalbare oplossing of conclusie te komen kan je inzetten op het samenbrengen van ideeën, het selecteren en verfijnen van het beste of bruikbare oplossing (convergerend denken). Dit stimuleert het analyserend vermogen, en het vermogen om conclusies of besluitvorming te formuleren.
  • Kennis
     De leerling heeft kennis nodig om verder te kunnen? 
    • Je kan samen met de leraar wiskunde inzetten op het berekenen van oppervlaktes, volumes en materiaalhoeveelheden; 
    • Je kan de leerlingen wetenschappelijke informatie aanreiken of informeren waar de informatie te raadplegen is zoals eigen leerlingenbibliotheek, apps van fabrikanten, leveranciers, Buildwize …; 
    • Je kan de leerlingen leren hoe gericht opzoekwerk te verrichten; 
    • ...

Evaluatie

sla link op in klembord

Kopieer

  • De leerling denkt creatief bij het ontwerpen van een oplossing:
    • Genereert ideeën;
    • Selecteert in functie van een geschikte oplossing;
    • Ontwikkelt en brengt ideeën tot uitvoering;
  • De leerling verwerkt input van anderen (leerlingen, leraren, experten …) in zijn ontwerp
  • Het ontwerp is een oplossing in de samenhang van alle criteria in de situatieschets
  • Het ontwerp is uitvoerbaar
  • Bouwt een argumentatie op in functie van gemaakte keuzes

Daarnaast kan je een aantal criteria bij de flankerende leerplandoelen opnemen (zonder deze de bovenhand te laten innemen):

  • Een stappenplan opstellen;
  • Een berekening uitvoeren met ICT;
  • Vochtigheidsgraad in muren meten;
  • Viscositeit van plamuren controleren;
  • Ruimtelijk inzicht op basis van een grondplan en realisatie (verhoudingen hoogte, lengte, breedte, m² en m³);
  • Verhoudingen L/m²;

Je kan de evaluatie nog krachtiger maken door de leerlingen te betrekken bij het bepalen van de criteria en in de loop van het proces deze criteria te laten omschrijven en verfijnen.

×
Kijkt als...
Niveau
Regio
Kan ik je helpen?