Een katholieke dialoogschool is een inclusieve school die garant staat voor kwaliteitsvol onderwijs voor elke leerling. We gaan voor genereus ambitieus onderwijs, ook voor leerlingen die meer ondersteuning nodig hebben. Dat is het werk van mensen met uiteenlopende achtergronden, allen met een groot engagement.
We laten maandelijks iemand aan het woord die vanuit deze visie werk maakt van inclusief onderwijs. Deze maand verkennen we de samenwerking tussen het Sint-Lodewijkscollege in Brugge en Alehoppa vzw.
“Excuses dat mijn bureau nog niet op orde staat.” Anne Dierickx zegt het met de glimlach. Samen met Stijn Verhulst vormt ze het directieteam van de basisschool Sint-Lodewijkscollege (Spoorwegstraat) in Brugge. We staan in hun lichtrijke bureau in de nieuwbouw van hun school. De school oogt speels en fris. Maar ik ben niet gekomen om over hun verbouwingen te spreken. Of toch niet helemaal. Ik ben nieuwsgierig naar hun verhaal over hoe ze een school zonder drempels voor andersmobiele kinderen willen zijn. En wat een verhaal! Een relaas van kleine stapjes, samenwerken, positieve blik en ‘gewoon doen’. Of anders gezegd: hoe een school aan ieder kind, wat zijn of haar eigenheid ook is, zoveel mogelijk kansen geeft.
Gunter Ceuppens stapt het bureau van Anne en Stijn binnen. Hij heeft zonet in de druiligere regen zijn zoon en dochter afgezet aan de schoolpoort. Zijn jongste dochter, Olivia, heeft de spierziekte SMA. Door die spierziekte zal ze waarschijnlijk nooit zelfstandig kunnen stappen en heeft ze een rolstoel nodig. Van hem en zijn vrouw kwam de vraag of Olivia, net als haar broer, hier school kon lopen.
Gunter en zijn vrouw willen niets liever dan dat Olivia kan spelen, ravotten en haar dromen najagen, net als andere kinderen. Ze zijn van mening dat een fysieke beperking hebben geen beperking mag creëren. Maar dat is niet vanzelfsprekend in een wereld vol drempels, zowel fysieke als mentale. Olivia is niet alleen, dat beseften ze snel. Zoveel kinderen en gezinnen maken hetzelfde door. Daarom richtten ze Alehoppa op. Een vzw die hulp en ondersteuning biedt voor een perfecte participatie van andersmobiele kinderen.
“Na de inschrijvingsvraag van Olivia hebben we meteen en open gecommuniceerd met ons team”, steekt Anne van wal. “Je kan als beleidsteam veel denken en willen, maar uiteindelijk moet je team erachter staan.” ”Uiteraard waren er bezorgdheden”, vult Stijn aan. ‘Het gebouw was oud en niet aangepast aan rolstoelen. Als kleutertje is Olivia gemakkelijk te heffen, maar wat als ze ouder en zwaarder wordt? Hoe kan ze haar klas betreden? Hoe overwinnen we de trappen? Wat met uitstappen?” Stijn vertelt hoe ze inzagen dat hun schoolgebouw nood had aan meer toegankelijkheid.
Ondanks de terechte bezorgdheden trok het schoolteam de kaart van hun visie. Hun motto ‘groeien en bloeien’ werd opnieuw zichtbaar in woord en daad. “Dit vraagt een openheid van ieders kant, een positieve blik. We maakten als school bewust deze keuze”, vervolgt Anne. “Mogelijks zijn er scholen die deze keuze niet zullen maken. Scholen die meteen zeggen dat dit niet haalbaar of redelijk is. Wij geloven in onze visie en investeren daarom ook sterk in ons team om hiervoor te gaan.”
Er is een hele goede en hechte samenwerking met de ouders en andere partners. Bezorgdheden en drempels werden openlijk besproken. Een andersmobiele leerling vraagt bijvoorbeeld meer tijd en energie van de kleuterjuf. De ondersteuner van Dominiek Savio Instituut maakte het verschil door heel sterk met de juf en de school te zoeken naar haalbare oplossingen. Dit bracht rust in de klas.
Het toiletbezoek was ook een moeilijkheid. Olivia kon niet zelfstandig naar het toilet en werd steeds geholpen door iemand van het onderwijzend personeel. De gekende steunen voor gehandicaptentoiletten boden geen soelaas, want ze zijn niet aangepast voor kinderen. De ouders begrepen deze bezorgdheid. De vzw Alehoppa ging op zoek naar oplossingen en samenwerking met een ergotherapeut maakten ze een prototype van een toiletbankje, met materiaal van IKEA, die het ook voor kinderen mogelijk maakt in een rolstoeltje autonoom naar het toilet te gaan. Na wat oefenen met een ergotherapeut kon Olivia volledig zelf naar het toilet. Wat een verschil! En Olivia is niet alleen, ook andere andersmobiele kinderen gebruiken nu reeds zo’n hulpmiddel via Alehoppa. Een belangrijk stap in hun weg naar zelfstandigheid.
Door de informele contacten met de ouders en de vzw groeiden heel wat aanpassingen organisch. Het team werd geïnformeerd over de spierziekte van Oliva. Er kwamen verlaagde kapstokken. Net zoals alle kinderen van het eerste leerjaar heeft Olivia een ‘meter’ van het zesde leerjaar die haar waar nodig ook een helpend handje toesteekt. De doorgangen in de klas werden aangepast. Er werden aanloopdrempels aangelegd.
Verjaardagsfeestje? De kinderen leren de ouders dat een rolstoel heel normaal is
Heel mooi om te zien is hoe kinderen geen problemen maken van de rolstoel van Olivia. “In het begin bij uitnodiging op verjaardagsfeestjes kregen we bezorgde vragen van ouders”, vertelt Gunter. “Hoe moeten we het aanpakken? Hoe kan ze van de stoel naar de rolstoel? Hoe zal ze geduwd worden? De ouders zeiden ons na het feest dat ze bijna niets hebben moeten doen. De vriendinnen hielpen Olivia duwen als een automatisme, en af en toe een handje toesteken bij het in en uit de rolstoel komen. Het was echt mooi om te zien. De anderen kinderen zijn opgegroeid met de rolstoel van Oliva. Voor hen zijn de vier extra wielen in de klas heel normaal.”
Hoewel er op vlak van fysieke aanpassingen er heel wat gerealiseerd werd in de school van Oliva, moet het wel nog (financieel) haalbaar blijven voor de school. De school zocht naar heel wat kleine aanpassingen, maar het schoolgebouw is wat het is. Olivia kon initieel niet met haar klasgenootjes naar het volgende verdiep
Ondertussen kende de school een enorme groei in leerlingenaantal. Er werden plannen gesmeed rond uitbreiding en verbouwing van de school. “Meteen kwam de klik om de school zo toegankelijk mogelijk te maken”, vertelt Stijn. Toch windt de school er geen doekjes om. Het was technisch gezien een zoektocht. Het gedachtenproces was geen evidentie. Liften, grotere draaihoeken, een automatisch opende deur, brede gangen … Het zijn dure aangelegenheden. Er werd veel afgestemd met de architect en Alehoppa. “Het was voortdurend keuzes maken. Het installeren van de lift was een heuse investering, maar rendeert niet enkel voor mensen in een rolstoel. Ook het poetspersoneel en teamleden die veel materialen naar de klas willen brengen, maken gretig gebruik van de lift”, voegt Anne eraan toe.
Gelukkig kreeg de school veel steun van de vzw Alehoppa die uitzonderlijk ook financieel bijgedragen heeft aan de lift. Dit was tevens ook een van de redenen waarom Alehoppa werd opgericht. De vzw, actief in heel Vlaanderen, geeft niet enkel raad bij toegankelijkheid, maar ondersteunt ook scholen waar het kan in het voorzien van informatie, contacten, hulpmiddelen ...
Zo voorziet de vzw Alehoppa ondertussen ook sportpakketten aan een veertigtal scholen waardoor leerlingen met een fysieke beperking ook kunnen deelnemen aan de turnlessen. Zo hoeven andersmobiele leerlingen niet altijd aan de kant te zitten en enkel de score bij te houden of de reservebal vast te houden. Alehoppa zocht samen met experten en ervaringsdeskundigen naar sportmateriaal dat deze kinderen ook de kans geeft om volop mee te sporten met hun klasgenoten.
”Er komen vragen uit scholen. We denken mee na over het overwinnen van de drempels die de leerlingen ervaren. Tot waar we kunnen. De mirakeloplossing is er niet altijd. Een oud gebouw blijft een oud gebouw”, vertelt Gunter. “Er zijn gespecialiseerde hulpmiddelen voor deze kinderen, maar de wachttermijnen zijn lang. We proberen voor ouders die wachttijd te overbruggen door bijvoorbeeld aangepaste stoelen en tafels, looprekjes, een evacuatie-rolstoel … aan te bieden.”
Wat zijn de dromen van deze ouder en de school? “Het lijkt cru, maar ik wil niets liever dan dat onze vzw overbodig wordt”, zegt Gunter. “We doen dit supergraag, maar toegankelijkheid zou een vanzelfsprekendheid moeten zijn in onze samenleving. We roepen met onze vzw de Vlaamse overheid en de lokale besturen op om bij elke nieuwbouw of verbouwing van (school)gebouwen toegankelijkheid volledig op te nemen als doelstelling. Het moet echt een totaalpakket worden. Soms heb je een heel toegankelijk gebouw, maar geraak je er niet met een rolstoel. Deze reflectie zou gangbaarder moeten zijn.”
”Als school zijn we enorm tevreden over de samenwerking”, zegt Anne. “Het was een wederzijds leerproces. We hebben de bril van toegankelijkheid opgezet door de ouders van Olivia. Ook voor de school en de andere kinderen is dit enorm verrijkend. Het is een perfecte match!”
Meer weten:
