In het hedendaagse onderwijslandschap wordt technologie steeds meer een onmisbare partner in de klas. Kunstmatige intelligentie (AI) heeft de kracht om leerkrachten bij te staan in tal van taken, van het voorbereiden van lessen tot het ondersteunen van leerlingen bij complexere vraagstukken. Een van de meest geavanceerde en toegankelijke AI-tools zijn de chatbots zoals ChatGPT, Bing Copilot, Claude of Perplexity,… Dit zijn modellen die tekst kunnen genereren en complexe concepten kunnen uitleggen op maat.
Biologie-chemie - 3de graad - D-finaliteit
Biotechnologische en chemische wetenschappen B+S - 3de graad - D-finaliteit
Biologie - 3de graad - D-finaliteit
Biologie - 2de graad - D-finaliteit
Biotechnologische en chemische STEM-wetenschappen B+S - 3de graad - D-finaliteit
Biologie-chemie - 2de graad - D-finaliteit
Natuurwetenschappen - 3de graad - D/A-finaliteit
Natuurwetenschappen - 2de graad - D/A-finaliteit
Natuurwetenschappen B+S’ - 3de graad - D/A-finaliteit
Natuurwetenschappen B+S' - 2de graad - D/A-finaliteit
Voor leraren wetenschappen bieden deze tools een schat aan mogelijkheden: van het creëren van boeiende lesinhouden tot het geven van duidelijke antwoorden op lastige wetenschappelijke vragen. Deze tools kunnen fungeren als een 'copiloot' in het klaslokaal, die je ondersteunen in het lesgeven, zonder de controle over te nemen. In deze tekst nemen we je mee door de basis van hoe je dergelijke tools op een slimme manier kunt inzetten in je lessen en introduceren we het concept van prompt engineering — de kunst van het stellen van de juiste vragen om nuttige en relevante antwoorden te krijgen van AI.
Hoewel de term misschien nieuw klinkt, is prompting in feite niets meer dan het geven van instructies aan een AI zoals ChatGPT, zodat deze weet welke output je verwacht. Een prompt is simpelweg de vraag of opdracht die je ingeeft in de chatbot. Hoe duidelijker en preciezer deze opdracht is, hoe beter en relevanter het antwoord dat je terugkrijgt.
Prompt engineering is de vaardigheid waarbij je leert hoe je deze vragen of opdrachten zo efficiënt mogelijk formuleert. Je wil namelijk dat de AI precies begrijpt wat je nodig hebt. Net zoals bij het stellen van vragen aan leerlingen in de klas, geldt ook hier dat een goed geformuleerde vraag leidt tot een beter antwoord.
Een voorbeeldje:
Dit kan leiden tot een algemeen antwoord dat te simpel of te complex is, afhankelijk van de doelgroep.
Dit geeft ChatGPT duidelijkere instructies over wat je precies wilt: een beknopte, eenvoudig te begrijpen uitleg die past bij een bepaalde leeftijdsgroep.
Met behulp van prompting kun je de AI niet alleen inhoudelijk sturen, maar ook de toon en stijl van het antwoord aanpassen aan jouw lessen. Zo kun je vragen om formele uitleg voor toetsvoorbereiding, of om speelsere taal wanneer je een interactieve groepsactiviteit voorbereidt.
Prompt engineering lijkt misschien een detail, maar het is in feite cruciaal om het volledige potentieel van Chatbots te benutten. Net zoals je bij wetenschapslessen zorgt voor duidelijke en gestructureerde opdrachten, zo zorg je ook bij het gebruik van AI voor heldere en goed afgebakende vragen. Op die manier krijg je de antwoorden die precies aansluiten bij je lesdoelen en kun je ChatGPT optimaal inzetten als een waardevolle hulpbron in de klas. Om prompting onder de knie te krijgen kan je gebruik maken van onderstaand model.
Lut De Jaegher is een onderwijsprofessional en expert op het gebied van digitale technologieën en educatieve tools. Ze is vooral bekend om haar werk met prompt engineering, waarbij ze leerkrachten en onderwijsinstellingen begeleidt in het effectief inzetten van AI en andere digitale hulpmiddelen in de klas. Haar model voor prompt engineering, zoals geïllustreerd in de visual, is ontworpen om eenvoudig te gebruiken en direct toepasbaar te zijn in diverse onderwijscontexten.
De kernboodschap van het gebruik van AI is dat AI niet als vervanging van de leerkracht moet worden gezien, maar als een hulpmiddel dat, wanneer goed toegepast, leerkrachten kan helpen hun werk efficiënter te doen en hun lessen te verrijken.
Laten we de verschillende elementen van prompt engineering eens onder de loep nemen.
De rol die je de chatbot toewijst, bepaalt in welke hoedanigheid de AI antwoord geeft. Door de chatbot een specifieke rol te laten aannemen, zoals een expert, een leraar of een leerling, kun je de toon, het detailniveau en de stijl van de antwoorden sturen. Dit is belangrijk omdat het helpt om de antwoorden relevant te maken voor je doelgroep.
Bij het definiëren van de rol moet je nadenken over wat je van de chatbot verwacht in termen van inhoudelijke expertise en communicatiestijl. Als je bijvoorbeeld wilt dat de chatbot fungeert als een biologiedocent die een moeilijk concept op een toegankelijke manier uitlegt, moet je dat expliciet aangeven in de prompt.
Door een duidelijke rol te definiëren, zorg je ervoor dat de chatbot antwoorden geeft die zowel didactisch als inhoudelijk kloppen, en die passen bij de kennis en het niveau van de leerlingen die je voor je hebt. De rol helpt de AI zich aan te passen aan de situatie, of het nu gaat om uitleg, discussie, of het geven van voorbeelden.
*Prompt*
“Je bent een leraar fysica in het secundair onderwijs in Vlaanderen, voor leerlingen van 4e jaar. Je wil een les geven van 50 minuten, waarin je de vrije val wil behandelen (aan het aardoppervlak). Dit is een toepassing van de ééndimensionale beweging. Ontwerp een lesmodel om dit ontwerp op een boeiende manier te behandelen voor een groep van 20 leerlingen”
Het doel of de taak die je meegeeft, bepaalt wat voor soort output je wilt ontvangen. Dit kan variëren van een uitleg tot een samenvatting, een oefening, of zelfs een complexe vergelijking. Door een duidelijk doel of een specifieke taak in je prompt op te nemen, geef je richting aan het antwoord van de chatbot en zorg je ervoor dat het resultaat aansluit bij je lesdoelen.
Dit doel kan gaan over
*Prompt*
"Je behandelt in de les van vandaag het thema duurzaamheid en je taak is om een groep van 15-jarige leerlingen uit de D-finaliteit met het leerplan II-NatS-d uit te leggen waarom hernieuwbare energiebronnen belangrijk zijn voor het behoud van de aarde. Leg dit uit in eenvoudige taal en gebruik een concreet voorbeeld van zonne-energie gelinkt aan het gebruik van van thuisbatterijen. Stel hiervoor een 5-stappenplan op en geeft dit weer onder de vorm van een powerpoint van 10 dia’s."
Bij het definiëren van context geef je extra details die de AI helpen om het bredere plaatje te kunnen zien. Dit kan variëren van de leeftijd van de leerlingen tot het specifieke onderwerp dat wordt behandeld in de les, of de voorkennis die de leerlingen al hebben. Een goed gedefinieerde context helpt om het antwoord nauwkeurig en toepasselijk te maken, waardoor je kunt voorkomen dat een te algemene of onbruikbare uitleg wordt gegeven.
*Prompt*
“Als leraar chemie in de 3de graad wens ik een hoofdstuk te schrijven over Nanomaterialen. Ik gebruik hiervoor het leerplan van Katholiek Onderwijs Vlaanderen D-finaliteit met het leerplan III-NatS-d zodat je de context kent waarin deze lessen zullen kaderen. Je kunt het hier bijgevoegd terugvinden op de de volgende website: https://pro.katholiekonderwijs.vlaanderen.
Gebruik ook de wenken die bij de doelstelling over dit thema zijn meegegeven alsook de uitgeschreven visie die in de pedagogisch-didactische duiding die is opgenomen. Dit is het minimumdoel: LPD 15C De leerlingen leggen structuur en toepassingsmogelijkheden van nanomaterialen uit. “
Door in je prompt te vermelden voor wie de uitleg is bedoeld, worden de toon, de moeilijkheidsgraad, de voorbeelden afgestemd en relevanter voor je doelgroep. Je schrijft voor/naar deze DOELGROEP. Daarom kun je onderstaande zaken mee opnemen in je prompt.
Parameters in prompt engineering zijn specifieke eisen of beperkingen die je aan het antwoord van de chatbot meegeeft. Deze parameters kunnen de lengte van het antwoord zijn, de stijl, het gebruik van specifieke terminologie of het aantal voorbeelden.
Enkele voorbeelden van parameters zijn:
De toon van het antwoord kan variëren afhankelijk van de situatie. In sommige gevallen wil je een formele en serieuze toon, bijvoorbeeld voor toetsmateriaal, terwijl in andere gevallen een speelse of informele toon geschikter kan zijn, zoals bij groepsactiviteiten. Het aanpassen van de toon kan de betrokkenheid van de leerlingen verhogen.
Soms zijn er extra specificaties nodig om het antwoord compleet te maken. Dit kunnen verzoeken zijn zoals het gebruik van visuele hulpmiddelen, tabellen, of het geven van extra voorbeelden. Deze extra's kunnen het antwoord verder versterken.
*Prompt*
"Maak een overzichtelijke tabel waarin de verschillen tussen anorganische en organische moleculen worden weergegeven.Geef de restultaten weer in een word-formaat"
Ten slotte kan het interessant zijn om follow up vragen/fine tuning/few shots (=extra vragen om nieuwe antwoorden te generene) toe te passen op je verkregen chat. De chatbot onthoudt vragen en antwoorden zolang je in dezelfde chat blijft. Opvolgingsvragen kunnen zijn :
Hopelijk kan deze visual je inspiratie geven om gerichter met de chatbots aan de slag te gaan.
Veel succes ermee !!!
