Verbinden van één of meerdere leerplandoel(en) met de onderzoekscompetentie
De onderzoekscompetentie moet worden gerealiseerd in samenhang met inhouden gerelateerd aan specifieke minimumdoelen van de studierichting. Bekijk in overzicht via welke leerplannen de onderzoekscompetentie kan worden gerealiseerd.
Heel wat leraren Gezondheidszorg, Opvoeding en begeleiding en (Toegepaste) sociale en gedragswetenschappen maken gebruik van de ‘dashboards’ (het overzicht van leerplandoelen op één pagina). Op deze dashboards is het doel over de onderzoekscompetentie met het symbool van de lamp geaccentueerd. De doelen of rubrieken waar dit symbool (de lamp) in het dashboard terugkomt, zijn leerplandoelen die gerelateerd zijn aan de specifieke minimumdoelen in de studierichting. Zorg dat je zeker één van deze leerplandoelen kan verbinden aan de onderzoekscyclus van de leerlingen.
De dashboarden vind je terug op de tegel basisinformatie bij de leerplanpagina’s.
Contacteer je pedagogisch begeleider wanneer je twijfelt of het onderzoeksopzet koppelt aan leerplandoelen die met de OC in verbinding gebracht kunnen worden.
De focus van de onderzoekscompetentie ligt op de ontwikkeling van een onderzoekende houding door middel van het doorlopen van een onderzoekscyclus. Die onderzoekende houding wordt concreet in kritisch willen zijn, willen begrijpen, nauwkeurigheid, objectief waarnemen, planmatig werken. Het stringent doorlopen van een gefaseerd onderzoeksproces en het behalen van onderzoeksresultaten is geen doel op zich.
Het uitvoeren van een activiteit met kinderen of ouderen, het ontwerpen van een toolbox tegen eenzaamheid, het ontwikkelen van een preventiecampagne … kan bijvoorbeeld een meerwaarde zijn in het verlengde van het onderzoek van leerlingen, maar is niet het doel op zich.
De onderzoekscompetentie moet worden gerealiseerd met die inhouden van het leerplan die gerelateerd zijn aan specifieke minimumdoelen. Echter, in het leerplan worden geen stagedoelen vastgelegd.
Toch kan je een koppeling maken tussen de onderzoekscompetentie en de stage. Je kunt bijvoorbeeld de stage beschouwen als een inspiratiebron voor het bepalen van een focus of als bron voor informatieverwerving. Je kunt de leerlingen op stage dus gegevens laten verzamelen in functie van een onderzoek.
Overweeg in team of leerlingen op stage voldoende tijd hebben om in te zetten op de onderzoekscompetentie.
De eerste fase van de onderzoekscyclus is de fase van de focusbepaling. Belangrijk is dat leerlingen gemotiveerd worden tot het doorlopen van een cyclus. Deze motivatie kan je versterken door leerlingen toe te laten kleine of grotere keuzes te maken in het bepalen van hun onderzoek. Tijdens de bijeenkomst met leraren hoorden we enkele ideeën om dit te doen.
Je kunt een spreker uitnodigen, een getuigenis laten zien/horen (bijvoorbeeld een podcast, een reportage …), een bezoek aan een instelling (bv. gemeente, woon- en zorgcentrum, wellness, kinderdagverblijf …) organiseren … Je kunt leerlingen experimenten laten uitvoeren, observeren, een activiteit begeleiden, een behandeling laten uitvoeren …
Vanuit deze beleving kunnen leerlingen brainstormen over wat hen getriggerd heeft: waarover zou je nog meer willen weten, waarover was je verbaasd, wat wist je nog niet …? Deze brainstorm versterkt de intrinsieke motivatie van de leerling om een focus te bepalen en een onderzoeksvraag op te stellen.
De leerlingen krijgen een aantal thema’s/onderwerpen die aansluiten bij leerplandoelen die verbonden kunnen worden aan de onderzoekscompetentie. De leerlingen kiezen een thema en motiveren hun keuze om met dit thema verder aan de slag te gaan.
Je kunt in je leermateriaal schrijfkaders voorzien die op bepaalde momenten (bv. bij inhouden, theorieën, modellen … die bij leerplandoelen aan bod komen die in connectie staan met de onderzoekscompetentie) peilen naar de interesse om er een onderzoek over te doen. Ben je nieuwsgierig naar meer? Wat zou je verder kunnen bestuderen over bijvoorbeeld mediatisering, stabiliteit van gehechtheid, de impact van een behandeling op de emotionele ontwikkeling …?
Je kunt focusbepaling starten vanuit het bestuderen van krantenkoppen. De nieuwsberichten kunnen in groepjes verdeeld en besproken worden. Welk(e) onderwerp, probleem, uitdaging … zou je graag verder verkennen in een onderzoek?
Je kunt in een bespreking van, reflectie over … de stage schrijfkaders voorzien die peilen naar de interesse om er een onderzoek over te doen. Ben je nieuwsgierig naar meer?
Deze ideeën kunnen later herinnerd worden om de leerling te laten kiezen waarover een onderzoek zou kunnen gebeuren.
Het kan dat een probleem, uitdaging, vraag … je klas bereikt.
Bijvoorbeeld:
Leerlingen verkennen deze uitdaging verder (zoeken literatuur op, doen een observatie, gaan in gesprek met …) om vanuit deze bijkomende informatie hun focus te bepalen en een onderzoeksvraag op te stellen.
