Marijke Covens, pedagogisch begeleider biologie/natuurwetenschappen Katholiek Onderwijs Vlaanderen regio Mechelen-Brussel.
Doelstellingen rond een wetenschappelijke denkwijze krijgen in het nieuwe leerplan veel meer aandacht. Tijdens deze werkwinkel zetten we in op het stellen van goede onderzoeksvragen en hypotheses die aan de criteria uit het leerplan voldoen. Je krijgt tijdens deze werkwinkel ook didactiek mee om een leerlijn in de eerste graad te ontwikkelen zodat de leerlingen op het einde van het tweede jaar kunnen voldoen aan leerplandoel 1 en 2 (van de leerplannen algemene vorming “Natuurwetenschappen" en "Natuur en ruimte"). Deze doelen komen ook aan bod in de basisopties.
Deze werkwinkel kon je ook al volgen op de voorscholing rond de nieuwe leerplannen "Natuurwetenschappen" (a-stroom) en 'Natuur en ruimte' (b-stroom) (Gent: 8/5 – Mechelen 22/5 – Torhout 15/9).
Vak:
Dominique Hoorelbeke, pedagogisch begeleider biologie/natuurwetenschappen Katholiek Onderwijs Vlaanderen regio West-Vlaanderen
Veel meer dan vroeger ligt in de nieuwe leerplannen de nadruk op een onderzoekende aanpak.
Via onze lesdidactiek moeten we bewust de wetenschappelijke vaardigheden op het juiste beheersingsniveau aanleren en evalueren. We hebben zelf de keuze om bewuste combinaties te maken tussen procedurele en conceptuele doelen.
Maar hoe pakken we dat nu best aan en hoe evalueren we die procedurele doelstellingen dan? In deze werkwinkel vertrekken we vanuit een voorbeeld en proberen we daar duidelijkheid in te brengen.
Vak:
Peter Willems, pedagogisch begeleider chemie Katholiek Onderwijs Vlaanderen regio West-Vlaanderen
Werk je met chemische producten tijdens je lessen natuurwetenschappen, of leerlingenexperimenten bij de basisopties "Moderne Talen – wetenschappen" of in complementaire STEM-uren?
Er is een brochure ontwikkeld in samenspraak met inspectie om ervoor te zorgen dat we als leerkracht of leerling op een veilige en verantwoorde manier met chemicaliën kunnen omgaan in onze lessen. Welke producten mogen al dan niet gebruikt worden? Wat met het afval? Wat verstaan we onder een risicoanalyse?
In deze werkwinkel proberen we op tal van vragen een antwoord te bieden gebruik makend van dit document.
Vak:
Nele Rotty, titularis vakdidactiek chemie W en T - EduMa KUL en Peter Willems, pedagogisch begeleider chemie Katholiek Onderwijs Vlaanderen regio West-Vlaanderen
In deze werkwinkel kun je via een carrouselsysteem een reeks eenvoudige experimenten leren kennen om met eenvoudig materiaal en veilige stoffen aan het werk te gaan met je leerlingen. We onderzoeken stof- en voorwerpeigenschappen (leerplan basisoptie "Moderne Talen – wetenschappen: Wetenschappen", LPD 17). De werkwinkel sluit ook aan bij LPD 13 (leerplan basisoptie Sport, A-stroom): "onderzoeken van de aanwezigheid van stoffen in voeding en sportdranken", en bij LPD 26 (leerplan basisoptie STEM-wetenschappen/technieken): onderzoek van stoffen.
Vak:
Sandra Dhooge, docent en vakgroepvoorzitter biologie en natuurwetenschappen Arteveldehogeschool Gent en leraar College O.-L.-V.-ten-Doorn te Eeklo
In deze werkwinkel bekijken we de basistechnieken om met leerlingen eenvoudige preparaten te maken en ze te kleuren. We besteden eveneens aandacht aan het didactische aspect. We bieden je een duidelijk stappenplan om hen met de microscoop te leren werken, en geven tips om hen preparaten te laten interpreteren en tekenen.
Hoe organiseer je op een efficiënte wijze een microscopiepracticum, wat is haalbaar met leerlingen en hoe evalueer je de praktische vaardigheden die horen bij een microscopiepracticum?
We bekijken concrete voorbeelden van microscopie van plantendelen, haren en textielvezels (leerplan basisoptie "Moderne Talen – wetenschappen: Wetenschappen", LPD 9). De werkwinkel sluit ook aan bij LPD 14 (leerplan basisoptie Sport, a-stroom): "been- en spierweefsel onderzoeken", en bij LPD 26 (leerplan basisoptie STEM-wetenschappen/technieken): onderzoek van stoffen.
Vak:
Els D'heer, leerkracht Pius X te Zele en Bart Vandenberghe, vakbegeleider biologie, chemie, natuuwetenschappen Katholiek Onderwijs Vlaanderen regio Oost-Vlaanderen
Het is belangrijk om leerlingen uit te dagen om out of the box te denken. We geven jullie inspiratie en concrete tips om biologisch onderzoek uit te voeren rond de levensomstandigheden van gisten of rond kiem- en groeifactoren bij planten.
Het is de bedoeling dat leerlingen hierbij zelf een onderzoeksplan bedenken en de opgestelde hypothese onderzoeken en eventueel bijsturen. Zo ervaren leerlingen wat wetenschappelijk onderzoek is.
Als leraar treed je hierbij op als coach die het proces niet te sterk stuurt naar een gewenste conclusie. Het onderzoeksproces is belangrijker dan de inhouden.
De werkwinkel sluit ook aan bij leerplandoelstelling 25 (levenswetenschappen) van het leerplan voor de basisoptie STEM-wetenschappen/technieken.
Vak:
Dirk Devlieger en Erwin Vanbelle, beiden leraren Klein Seminarie te Roeselare
Dit leerplan vervangt het leerplan Wetenschappelijk Werk uit de huidige basisoptie Moderne Wetenschappen. Enkele leerplandoelen zijn nieuw of minder bekend.
We onderzoeken de werking van een batterij (LPD5) met behulp van een 'fruitbatterij'. Er is ook aandacht voor het schakelen van batterijen in toestellen uit het dagelijks leven. We bekijken de praktische betekenis van de mAh, de eenheid van de ladingscapaciteit van een batterij. Ook is er eventjes aandacht voor recyclage van batterijen.
Om de soorten hefbomen (LPD13) te begrijpen wordt de grootheid (kracht)moment via een experiment ingevoerd. Hierbij komt ook LPD7 (omgekeerd evenredig verband) aan bod. Op basis van de momentenwet kunnen we de werking van de 3 soorten hefbomen verklaren en dit gebeurt aan de hand van concrete voorbeelden.
We onderzoeken ten slotte additieve en subtractieve kleurmenging (LPD15) in de digitale en niet-digitale wereld. Ook het onderzoek van de kleur van ondoorschijnende en doorschijnende voorwerpen (LPD16) onder invloed van gekleurd licht komt aan bod.
Vak:
Marlies De Ketelaere, leraar Sint-Jozefinsituut te Tielt en Peter Durnez
De wereld van de micro-organismen is voor veel leerkrachten, die niet echt thuis zijn in biologie, een minder gekende wereld. Toch worden we omringd door ontelbare hoeveelheden micro-organismen die ons dagelijks leven beïnvloeden. In deze werkwinkel nemen we jullie mee in de fascinerende wereld van de micro-organismen. Je krijgt eerst een korte inleiding om je kennis bij te schaven over micro-organismen zelf. Daarna bieden we praktisch materiaal aan voor het realiseren van LPD20: micro-organismen en voeding en LPD21: micro-organismen in ons dagelijks leven. Hiermee kan je zelf aan de slag om je lessen uit te werken.
Vak:
Evelyne Vanoutrive, leraar Lyceum Ieper en College Ieper
De wetenschappelijke onderzoeksmethode krijgt in het nieuwe leerplan SPORT (A-stroom) veel aandacht. Tijdens deze werkwinkel worden de verschillende stappen in deze onderzoeksmethode eerst theoretisch toegelicht en hoe deze in elk experiment aan bod komt. Ook het aspect veiligheid en labomateriaal komt kort aan bod.
Vier leerplandoelstellingen uit de basisoptie sport (LPD 13-15-16-17) worden dan als voorbeeld praktisch uitgewerkt. Enkele illustraties die als lesintro bij deze lpd kunnen gebruikt worden, komen hierbij ook aan bod, alsook handige links waar nog extra lesmateriaal te vinden is.
Vak:
Christel Balck, lid van de stuurgroep fysica
In deze werkwinkel word je ingeleid in de STEM3D-methodiek. Via Dialoog leer je om leerlingen naast het Doen ook aan te zetten tot Denken.
De vragen die in deze werkgroep aan bod komen zijn:
We reiken handvaten aan in de vorm van werkvormen en voorbeeldvragen die inzetbaar zijn in elke wetenschaps- en STEM-les.
Vak:
