LPD 33 (specifiek): inspiratie agogische vaardigheden in functie van het bieden van educatieve ondersteuning

LPD 33 verwacht dat leerlingen agogische vaardigheden hanteren in functie van het bevorderen van zelfredzaamheid, empowerment en welbevinden en in functie van de fysieke, emotionele en educatieve ondersteuning van volwassenen. Hierna focussen we op het inzetten van agogische vaardigheden in functie van het bieden van educatieve ondersteuning; dit betekent dat we ingaan op een bepaalde inhoud uit dit leerplandoel.
Het leerplandoel geeft een team de ruimte om zelf keuzes te maken in het bepalen van de agogische vaardigheden die men zal inoefenen in functie van deze educatieve ondersteuning.

1. Goed om weten ...

sla link op in klembord

Kopieer

Bij het inspirerend materiaal op de leerplanpagina van Basiszorg en ondersteuning vind je, eveneens horend bij dit LPD 33, een andere webpagina met inspirerende agogische vaardigheden die

  • zeker haalbaar zijn in de 3de graad 
  • inzetbaar zijn voor zowel het bevorderen van het welbevinden, het empoweren als het bieden van educatieve ondersteuning.  
In wat volgt inspireren we met enkele lesideeën om in de klas te werken aan het hanteren van agogische vaardigheden in functie van het bieden van educatieve ondersteuning. Deze lesideeën bundelden we ook in een inspiratiefiche die je onderaan de webpagina kan downloaden. Volgende lesideeën (en de inspiratiefiche die de lesideeën bundelt) is gebaseerd op het geven van 'Lessen met effect', waarbij we enkele effectieve didactische principes respecteren. Achtergrondinformatie over 'Lessen met effect' vind je hier.
 
De lesideeën zien we binnen een lessenreeks waaraan, naast LPD 33, ook andere leerplandoelen gekoppeld kunnen worden. Bronnen worden op het einde van de webpagina vermeld.
 
LessenreeksInzoomen op het agogisch handelen i.f.v. het bieden van educatieve ondersteuning
EinddoelLln leren in hun agogisch handelen ook educatieve ondersteuning bieden
Mogelijke koppeling met leerplandoelen
  • LPD 1 (belevingsgericht handelen)
  • LPD 3 (observeren, signaleren en rapporteren)
    Om in te zetten op educatieve ondersteuning zal een leerling goed moeten observeren en bewust op zoek gaan naar informatie over het functioneren, veranderingen in ontwikkeling, wensen en behoeften, mogelijkheden en beperkingen.
  • LPD 5 (sociale en communicatieve vaardigheden hanteren i.f.v. continuïteit van zorg en ondersteuning)
    Om educatief te ondersteunen, moet je bewust sociale en communicatieve vaardigheden inzetten zoals actief luisteren, feedback geven, doorvragen, ...
  • LPD 28 (wensen en behoeften, beperkingen en mogelijkheden in kaart brengen)
    Een goed inzicht in mogelijkheden en beperkingen maar ook wensen en behoeften, is nodig om de passende educatieve ondersteuning te kunnen bieden.
  • ...

2. Inspiratie voor de beginfase van een les

sla link op in klembord

Kopieer

2.1 (idee 1) Begripsomschrijving m.b.v. Gezond Leven

sla link op in klembord

Kopieer

Laat leerlingen surfen naar Gezond Leven. Ze lezen de begripsomschrijving over 'educatie'. Laat leerlingen in groepjes een mindmap maken waarbij ze de begripsomschrijving samenvatten.

2.2 (idee 2) Vanuit concrete voorbeelden naar eigen educatieve vondsten

sla link op in klembord

Kopieer

Toon enkele concrete voorbeelden van educatie:

Bespreek deze voorbeelden:
  • hebben de lln dit, of iets gelijkaardigs, al gezien? Waar? Wat?
  • hoe hebben de leerlingen educatie gezien of gehoord in het videofragment?
  • waarom is dit een voorbeeld van educatie? Probeer lln in hun verduidelijking te stimuleren om terug te koppelen naar de begripsomschrijving van educatie uit Gezond Leven (idee 1).

2.3 (idee 3) Ga op ontdekking!

sla link op in klembord

Kopieer

Laat leerlingen zelf voorbeelden van educatie vinden in de samenleving:

  • bijvoorbeeld: op sites van woonzorgcentra
  • bijvoorbeeld: op sites van ziekenhuizen
  • bijvoorbeeld: op wandel in de gemeente
  • bijvoorbeeld: op school
  • bijvoorbeeld: tijdens een bezoek, observatie, stage, ...
  • ...

2.4 (idee 4) Beleef educatieve mogelijkheden

sla link op in klembord

Kopieer

Stimuleer mogelijke educatieve activiteiten die in een zorgcontext aan bod kunnen komen.
 

  • Voorbeeld 1: in een WZC werkt men rond valpreventie. Beleef een dergelijke educatieve activiteit met de leerlingen
    • Zit met met een groepje lln aan tafel
      • 1 leerling van dit groepje is zorgverlener die deze activiteit educatief ondersteunt. Deze leerling neemt vooraf eerst wat info door over het onderwerp. Straks gaat het over 'goede schoenen'. Deze bron zou de leerling snel wat informatie kunnen geven die gebruikt kan worden bij de educatieve ondersteuning.
      • De andere leerlingen zijn zorgvragers
    • Leg foto's van schoenen op tafel en vorm 2 categorieën (goed / beter niet)
    • Elke ll neemt een foto van een schoen en legt deze in één van de 2 categorieën. 
      • Eerst komt de ll zelf aan het woord (waarom leg je deze foto in die categorie)
      • Andere lln mogen daarna aanvullen
      • De ll die de rol van zorgverlener opneemt, vult verder aan en oefent op die manier in het inzetten van agogische vaardigheden om educatieve ondersteuning te bieden.
 
  • Voorbeeld 2: simuleer de Raad der Wijzen zoals in het filmpje uit de Zevende Dag (Veilige Have) kort getoond werd
    • Fragment uit idee 2
    • Zit met een groepje lln aan tafel
      • 1 ll van dit groepje is zorgverlener die deze activiteit educatief ondersteunt. Deze leerling neemt vooraf eerst wat info door over het onderwerp. 
      • De andere leerlingen zijn zorgvragers
    • Elke ll krijgt een groen en een rood kaartje (akkoord / niet akkoord) 
    • Beslis welk onderwerp aan bod komt (bijvoorbeeld intimiteit, goed schoeisel, comfortabele kledij, ...) en geef de leerlingen vervolgens stellingen zodat de zorgverlener het gesprek kan leiden en de zorgvragers een standpunt kunnen innemen.
    • De ll die de rol van zorgverlener opneemt, vult verder aan en oefent op die manier in het inzetten van agogische vaardigheden om educatieve ondersteuning te bieden. 
    • Tip: de methodiek van de Vlaamse Ouderenraad kan ook gebruikt worden (in plaats van het werken met kaartjes) - 

3. Inspiratie voor de middenfase van een les

sla link op in klembord

Kopieer

3.1 Valkuilen in educatieve ondersteuning

sla link op in klembord

Kopieer

3.1.1 (idee 1) Concrete voorbeelden ophalen

sla link op in klembord

Kopieer

Laat leerlingen een videofragment bekijken waarbij een cliënt aan het woord komt over de valkuilen in educatieve ondersteuning.
 
Laat de leerlingen in kaart brengen waarmee de cliënt verveeld zit.

  • Geven van goedbedoelde, maar ongevraagde adviezen. Ook al hebben zorgverleners de beste bedoelingen, zulke adviezen hebben geen effect. Het is beter als de cliënt zelf tot inzicht kome en oplossingen aandraagt.
  • Algemene educatie geven die niet aansluit bij de behoeften, of vertellen wat mensen al weten (dat bijvoorbeeld roken slecht is en bewegen goed). Bespreek liever welke concrete mogelijkheden er zijn en verwijs naar betrouwbare informatie.
  • Ervan uitgaan dat informatie in een keer wordt begrepen of dit niet navragen. Denken dat educatie voldoende is voor de cliënt om tot gedragsverandering te komen. Of denken dat informatie genoeg is om tot actie over te gaan: "ik heb hem toch uitgelegd wat de gevaren zijn, maar toch doet hij er niets mee".
Wat zouden de leerlingen nog kunnen bedenken over valkuilen in het geven van educatieve ondersteuning?

3.2 Agogische vaardigheden bij het educatief ondersteunen

sla link op in klembord

Kopieer

Hierna inspireren we met mogelijke agogische vaardigheden die leerlingen kunnen hanteren in het bieden van educatieve ondersteuning. Je hebt als leraar de keuze bij het bepalen op welke agogische vaardigheden je inzet. Ook de onepager met algemene agogische vaardigheden bij LPD 33, kan inspiratie bieden.

3.2.1 Observeren

sla link op in klembord

Kopieer

Door het observeren, krijgen we een objectiever beeld over het functioneren, het gedrag, de emoties, communicatie, wensen en behoeften, ... van onze zorgvragers. Heel belangrijk, omdat we op die manier kunnen vermijden om net teveel of te weinig educatie te bieden.

3.2.2 Actief luisteren

sla link op in klembord

Kopieer

Actief luisteren is een luistervaardigheid waarmee we als zorgverleners de kans verhogen dat we echt horen wat de zorgvrager zegt; ook met non-verbale signalen zoals lichaamstaal en stemtoon. Het laat toe om goed te luisteren naar de behoeften en wensen van de cliënten.
Wanneer je actief luistert, herken je veel sneller waarover nog educatieve ondersteuning nodig is. Verbale en non-verbale signalen van de zorgvrager geven je bijvoorbeeld informatie over hoe goed de educatie begrepen werd.

3.2.3 Open vragen stellen

sla link op in klembord

Kopieer

Bij het stellen van open vragen, gebruiken we vragen die beginnen met wat, hoe, waarom of waarom niet, ... Dez evragen stimuleren zorgvragers tot nadenken. Het stimuleert de cliënten om mee te denken en geeft een gevoel van controle en betrokkenheid bij beslissingen.

3.2.3.1 (idee 1) Focus op terugvragen

sla link op in klembord

Kopieer

Je kan met leerlingen brainstormen over hulpzinnen in de terugvraagmethode:

  • laat lln in groepjes de poster over de terugvraagmethode doornemen
  • Welke andere zinnen kunnen de lln nog bedenken om terug te vragen?
  • Leg een lijst aan met deze inspiraties
    • Straks ben ik er niet meer. Wil je dan vertellen aan mijn collega dat ik dit al heb gezegd (uitgelegd) aan jou? Wat zal je vertellen?
    • Heb ik dat nu goed uitgelegd aan jou? Wil je het nog eens vertellen?
    • Show me-methode bij handelingen. Hierbij doe je het eerst voor, daarna laat je het de cliënt nadoen. Veel cliënten kunnen het wel goed uitleggen, zodat het lijkt alsof ze het begrijpen, maar doenhet in praktijk nog niet goed.
    • ...

3.2.3.2 (idee 2) Focus op 'drie goede vragen methode'

sla link op in klembord

Kopieer

Om samen met cliënten te kunnen beslissen, kan de tool '3 goede vragen stellen' een hulp zijn. Het vetrekt vanuit deze gedachten:

  • Wat zijn mijn mogelijkheden?
  • Wat zijn de voordelen en nadelen van die mogelijkheden?
  • Wat betekent dat in mijn situatie?
De educatieve ondersteuning die je biedt, kan al op voorhand rekening houden met deze vragen. Oefen met leerlingen in het vooraf verzamelen van input op die vragen om ze in een gesprek te gebruiken, indien nodig.

3.2.4 Empathie en geduld

sla link op in klembord

Kopieer

Empathie betekent dat je je inleeft in de gevoelens en de situatie (bijvoorbeeld het tempo) van de cliënt zonder te oordelen. Dit zorgt voor een veilige en ondersteunende omgeving en laat de cliënt zich begrepen voelen. Het geeft de zorgvrager ruimte om op eigen tempo dingen te leren en fouten te maken.

3.2.5 Motiverende gespreksvoering

sla link op in klembord

Kopieer

Een motiverende gespreksvoering is het hanteren van een gespreksstijl die zorgvragers aanmoedigt in bijvoorbeeld het tot beweging komen, zaken aan te pakken, veranderen, ... Het verhoogt de motivatie van de cliënt om zelfstandig taken uit te voeren.

3.2.6 (idee 3) inoefenen van agogische vaardigheden om educatief te ondersteunen

sla link op in klembord

Kopieer

  • Verdeel lln in groepjes
  • Geef elk groepje een korte casus
  • De groepjes gaan stapsgewijs te werk
    • Stap 1: lees de casus
    • Stap 2: straks breng je de casus voor de klas. De rest van de klas observeert jullie scène om te achterhalen op welke manier bepaalde agogische vaardigheden gebruikt werden. Denk dus goed na over hoe je de agogische vaardigheden zichtbaar kan maken (wat zeg je, wat doe je ...) waaruit blijkt dat je bijvoorbeeld observeerde, actief luisterde, ...
  • Het kan ook een meerwaarde zijn om een groepje te splitsen in twee deelgroepen
    • Deelgroep 1 doet de oefening zoals hierboven beschreven
    • Deelgroep 2 denkt voor dezelfde oefening na hoe foutieve toepassingen van agogische vaardigheden getoond zouden kunnen worden en brengt dit naar voor.

  •  Bespreek
    • Welke agogische vaardigheden merkt de klas op? Hoe?
    • Welke educatieve ondersteuning werd geboden?

  • Mogelijke casussen:
Casus 1                  
Je merkt dat een oudere bewoner vaak klaagt over vermoeidheid en weinig energie heeft.
Eventuele tip die je geeft om in deze casus educatief te ondersteunen.
Je begint een gesprek over het belang van een evenwichtige voeding en voldoende rust. "Ik heb gemerkt dat je je vaak moe voelt. Gaan we eens kijken naar wat je eet en hoeveel je slaapt?"
Casus 2
Een bewoner vertelt dat hij moeite heeft met het bijhouden van zijn medicatie.
Eventuele tip die je geeft om in deze casus educatief te ondersteunen. 
Je luistert aandachtig en stelt vragen zoals: "Kan je me vertellen welke medicijnen je nu neemt en wanneer je deze moet innemen?" Vervolgens kan je tips geven over het gebruik van een medicijndoosje of herinneringsapps. "Ik hoor dat het lastig is om alles bij te houden, misschien kan een medicijndoosje met vakjes voor elke dag helpen? Ik zal er eens eentje halen, zodat je ziet wat het is."
Casus 3
Een bewoner voelt zich angstig over het krijgen van griep en twijfelt over de griepprik.
Eventuele tip die je geeft om in deze casus educatief te ondersteunen. 
Je toont begrip doo rte zeggen: "Ik begrijp dat je zich zorgen maakt over de griepprik. Wil je dat ik meer info geef over die prik en waarom het belangrijk kan zijn?" Je neemt de tijd om de zorgen van de bewoner te bespreken en hem gerust te stellen.
Casus 4Een bewoner wil graag meer bewegen, maar weet niet goed hoe te beginnen.
Eventuele tip die je geeft om in deze casus educatief te ondersteunen. 
Je kan vragen: "Wat voor soort beweging vind je leuk om te doen?" Vervolgens kan je samen een plan maken. 
Casus 5
Een cliënt in de thuiszorg vertelt over zijn interesse in het koken.
Eventuele tip die je geeft om in deze casus educatief te ondersteunen. 
Je kan vragen stellen als: "Wat zijn je favoriete gerechten om te maken? Heb je ooit al geprobeerd om gezonde varianten van je favoriete recepten te maken?" Vervolgens kan je tips geven over gezond koken. Zin om samen eens een gezond recept uit te proberen?
Casus 6
Een cliënt in de thuiszorg voelt zich gefrustreerd omdat hij moeite heeft met het gebruik van nieuwe technologie, zoals cashless betalen.
Eventuele tip die je geeft om in deze casus educatief te ondersteunen. 
Je kan begrip tonen door te zeggen: "Ik begrijp dat het lastig kan zijn om nieuwe dingen te leren gebruiken. Wil je dat we het stap voor stap doen?" Je neemt de tijd om geduldig uit te leggen en te oefenen.

4. Inspiratie voor de eindfase van een les

sla link op in klembord

Kopieer

4.1 (idee 1) Alle info en tips in 1 oogopslag, aanvullen en gebruiken

sla link op in klembord

Kopieer

Laat leerlingen tips om educatieve ondersteuning te bieden (welke agogische vaardigheden zet ik in, op welke valkuilen let ik, ...) verzamelen en in een schema brengen (bv een poster, een mindmap, een flyer, ...).
Deze informatie vullen ze aan met:

  • tips uit een interview met een zorgverlener
    • welke educatieve ondersteuning moet je vooral bieden?
    • hoe doe je dat?
    • welke tips heb je voor mij?
    • ...
  • tips uit een interview met een leerling uit het zesde jaar basiszorg en ondersteuning, het zevende jaar VZ/KZ, ...
    • welke educatieve ondersteuning heb je al kunnen bieden?
    • waarom denk je dat dit goed gelopen is?
    • heb je tips voor mij?
    • ...
De leerlingen spelen situaties na die aangehaald werden door de geïnterviewde waarbij ze zelf agogische vaardigheden inzetten, volgens de noden van de cliënt, om educatief te ondersteunen.

5. Bronnen

sla link op in klembord

Kopieer

6. Inspiratiefiche

sla link op in klembord

Kopieer

Wil je liever deze informatie in pdf nalezen of bijhouden? Hierna werd een download toegevoegd.

×
Kijkt als...
Niveau
Regio