Domeinoverschrijdend
Domeingebonden
Dubbele finaliteit
LPD 16+: De leerlingen verklaren mogelijke verschillen tussen twee historische bronnen over hetzelfde onderwerp. LPD K3: De leerlingen verklaren mogelijke verschillen tussen twee historische bronnen over hetzelfde onderwerp. /
Uit vakdidactisch onderzoek blijkt dat leerlingen vaak heel naïef-objectief naar het verleden kijken. Wanneer twee bronnen elkaar tegenspreken, denken ze dat er één juist moet zijn en de andere fout. Nochtans kan het perfect zijn dat de twee bronnen, elk vanuit een bepaalde standplaatsgebondenheid, tot een andere inschatting komen maar beide plausibel zijn. De meeste historische situaties zijn immers heel complex en zijn niet eenduidig te reconstrueren.
Leerlingen kunnen zelf verwoorden waarom twee historische bronnen over hetzelfde onderwerp elkaar tegenspreken.
Leerlingen zullen echter spontaan focussen op de eerste verklaring, terwijl de tweede verklaring veel vaker in het spel is.
Je kan met leerlingen ook gelijkenissen trachten te verklaren tussen bronnen, en dat bijvoorbeeld koppelen aan vragen naar representativiteit. Er kan op worden gewezen dat ook interpretaties van gelijkenissen verschillend kunnen zijn.
Je kan dit aanbrengen met een voorbeeld uit de eigen leefwereld: bijvoorbeeld de klassieke ruzies tussen kinderen waarbij het nooit echt duidelijk is wie nu begonnen is omdat het moeilijk is om een beginpunt te definiëren.
Enkele historische voorbeelden:
Je kan de leerlingen twee verschillende bronnen geven over dezelfde gebeurtenis:
Bron 1: De Venetiaanse chirurg en ooggetuige Nicole Barbaro in zijn dagboek over de val van Constantinopel in 1453
De Turken kwamen met duizenden tegelijk op de muren af. We sloegen de eerste troepen met stenen dood, maar ze bleven komen. De derde troep kwam zelfs op de muren af als leeuwen! ‘Genade, genade!’, riepen de mensen. ‘God, stuur hulp vanuit de hemel naar het Rijk van Constantijn, zodat geen heidens volk over ons zal regeren!’ ( ... ) Bij zonsopgang vielen de Turken de stad binnen in de buurt San Romano. Daar waren de stadsmuren met de grond gelijk gemaakt door hun kanonnen. Voor hun invasie was er nog een felle strijd tussen de Turken en de christenen, van wie er zo velen stierven, dat je zeker twintig wagens met lijken zou kunnen vullen. Dan volgde een tweede invasie waarbij de Turken alle inwoners die ze te pakken kregen, bewerkten met hun kromzwaard: vrouwen en mannen, oud en jong en van gelijk welke rang of stand. Die slachting duurde van zonsopgang, toen de Turken de stad innamen, tot de middag, en iedereen die ze vonden regen ze woedend aan hun kromzwaard.
Naar: Nicolo Barbaro, Dagboek van de val van Constantinopel, 1453.
Bron 2: Sa’d ed-Din, Osmaans historicus over de verovering van Constantinopel, 16de eeuw.
Dat uitgestrekte land en die sterke, imposante stad … werden van een nest van dwalingen veranderd in de zetel van eer en glorie. Door de bewonderenswaardige inspanningen van de gelovige sultan werd de kwaadaardige galm van de klokken der schaamteloze ongelovigen vervangen door de islamitische oproep tot het gebed. De kerken die binnen de stad lagen, werden ontdaan van hun verachtelijke godsbeelden en gezuiverd van hun vuile, onzuivere beeldenverering … En de lichtstralen van de dageraad van het ware geloof verjoegen de lugubere duisternis van verdrukking, want het machtswoord van de fortuinlijke sultan was oppermachtig in het bestuur van het nieuwe rijksdeel.
Je kan werken met startzinnen zoals: Het verschil in voorstelling tussen beide bronnen valt te verklaren vanuit (auteur/functie/doelpubliek/…)
