Het leerplandoel “Een oplossing ontwerpen voor een probleem of uitdaging door wetenschappen, technologie of wiskunde geïntegreerd aan te wenden” komt zowel in de 1ste, 2de als 3de graad aan bod. In dit inspirerend voorbeeld vind je een situatieschets waarin we het doel hebben uitgewerkt.
Het voorbeeld bouwt verder op de algemene tekst over dit leerplandoel. Deze verheldert de volgende elementen:
Het is zinvol om met je collega’s in overleg te gaan over de wijze waarop leerinhouden van Wiskunde, Techniek en Natuurwetenschappen aan bod zijn gekomen en hoe samenwerking tussen de vakken kan verlopen.
Om vanuit dit voorbeeld met LPD 3 aan de slag te gaan, wordt er verondersteld dat leerlingen in de loop van het schooljaar onderstaande leerinhouden verworven hebben:
Voor deze uitdagingen doen leerlingen beroep op eerder verworven kennis uit de tweede graad:
Je ontwerpt een sportdag voor 80 kinderen van het vijfde en zesde leerjaar uit de gemeentelijke basisschool. De sportdag start om 9 uur en eindigt om 15.30 uur. Er is een middagpauze van een uurtje voorzien. Leerlingen brengen zelf hun lunchpakket mee. Twee leerlingen hebben een beperking. Eén kind zit in een rolstoel, een ander kind is slechthorend (technologie).
Je plant inclusieve bewegingsactiviteiten, zorgt voor groepsindeling, doorschuifsysteem (wiskunde en technologie), materiaallijst. Je kan beroep doen op 8 begeleiders.
Je kan gebruik maken van een sporthal en een buitenterrein. De sporthal bestaat uit 3 zaaldelen. Een zaaldeel heeft de grootte van een volleybalveld met 2 extra meter rondom. Je mag gebruik maken van de beschikbare accommodatie (toestellen, materialen …) Voor het gebruik van de sporthal betaal je per zaaldeel 10€ per uur (wiskunde). De hal heeft een slechte akoestiek (natuurwetenschappen).
De school draagt gezondheid hoog in het vaandel en vraagt je om bij de organisatie en de keuze voor bewegingsactiviteiten aandacht te hebben voor geluidspreventie en veiligheid. Ze vragen je ook om een gezond tussendoortje voor de kinderen te voorzien. Bij de keuze voor materialen heb je oog voor duurzaamheid (natuurwetenschappen).
Je hebt een budget van € 400 (huur sporthal en kostprijs tussendoortje inbegrepen). Je maakt een begroting waarbij je uitgaat van een aanwezigheid van 90% (wiskunde).
Afhankelijk van de beginsituatie en de doelgroep kan je de opdracht complexer maken, bv.
Je kan leerlingen bronnen aanreiken of je laat hen vanuit de samenhang met andere leerplandoelen zelf op onderzoek gaan om antwoorden op de vragen te vinden (observaties, gesprek met doelgroep, geluidsmeting, opzoeken of aanreiken van bronnen zoals Sportsnacks, plan en materialenlijst van de sporthal en buitenterrein, filmmateriaal over de doelgroep, bronnen over inclusief sporten (G-sport), informatie over materialen, gezonde tussendoortjes (etikettering …).
De volgende leerplandoelen komen nadrukkelijk aan bod. Ze staan centraal bij de didactische evaluatie van de opdracht.
De volgende leerplandoelen beschrijven kennis en vaardigheden die relevant kunnen zijn om de ontwerpopdracht uit te voeren. Een gerichte selectie uit deze doelen kan geheel of gedeeltelijk, vooraf of gelijktijdig aan bod komen bij de realisatie van de opdracht in de klaspraktijk.
Het is belangrijk dat de probleemstelling aansluiting kan vinden bij de beginsituatie van de leerlingen. Als leraar zal je dus moeten inschatten wat de beginsituatie van de leerlingen is en bepaalde leerplandoelen nog eens moeten toelichten zodat je tot een kwaliteitsvol ontwerp komt.
In functie van het Gemeenschappelijk funderend leerplan:
In functie van het aanwenden van wiskunde:
In functie van het aanwenden van wetenschappen, technologie en de verdere integratie in het specifieke deel 3de graad beweging en sport:
De kans is groot dat leerlingen snel en oplossingsgericht aan de slag gaan. Dat is niet verkeerd, maar kan ertoe leiden dat bepaalde oplossingen onvoldoende toereikend of zelfs helemaal niet passend zijn. Je stimuleert leerlingen om gegevens te verzamelen via observatie of gerichte vraagstelling. Je kan hen zelf op zoek laten gaan naar info of je kan hen bepaalde bronnen aanreiken. Volgende vragen kunnen inspireren:
Je laat leerlingen in groepjes brainstormen over de aanpak voor het komen tot de organisatie (planning en aanbod) van de sportdag rekening houdend met de criteria.
Oplossen via het integreren van wiskunde, wetenschappen of technologie
Uitgaande van de geformuleerde probleemstelling kan wiskunde en ICT in de oplossing worden geïntegreerd.
In deze casus integreer je elementen van wetenschappen (geluid en gezondheid).
In deze casus integreer je elementen van wiskunde: berekenen van budget, groepsindeling en verdeling van activiteiten over de beschikbare infrastructuur, duur van activiteiten aanpassen aan de planning.
In deze casus integreer je elementen van technologie: hoe kan je activiteiten aanpassen of hulpmiddelen inzetten voor de kinderen met een beperking? Kan je bewegingsactiviteiten uitwerken met gerecycleerde materialen in functie van het ontwerpen van materialen?
Je kan verschillende werkvormen hanteren door leerlingen individueel dan wel in groepjes te laten reflecteren over de gestelde vragen. De groepen kunnen vertrekken vanuit dezelfde startopdracht, maar tijdens het proces verschillende antwoorden of contexten aangeboden krijgen. Op die wijze kan je, rekening houdend met de groepssamenstelling, diversifiëren en een aantal leerlingen gaan uitdagen. Je kan leerlingen in groepjes criteria voor de verschillende uitdagingen laten bepalen en deze vervolgens klassikaal samenbrengen. Vanuit deze casus zou je leerlingen in groepjes kunnen laten brainstormen over de aanpak voor het komen tot de organisatie (planning en aanbod) van de sportdag rekening houdend met de criteria. Vervolgens ontwerpen ze een sportdag waarbij ze oplossingen zoeken voor de verschillende uitdagingen.
Je kan opvolgen op welke wijze de leerlingen de verschillende stappen door het proces inventariseren of illustreren via een portfolio, een fotomontage, een andere vorm van visualisatie … Je kan de leerlingen hun uitwerking laten voorstellen aan een leraar van de basisschool of aan een personeelslid van de sportdienst van stad of gemeente: houdt de uitgewerkte sportdag rekening met de verschillende uitdagingen? Hebben ze suggesties om de uitwerking kwaliteitsvoller te maken?
