Het was niet de eerste keer dat dit thema ter sprake kwam in de Onderwijscommissie (cf. 7 januari 2021, 1 april 2021 en 7 oktober 2021), maar nu was het in de vorm van een hoorzitting met de belangrijkste, meest direct betrokken architecten plus twee interessante sprekers vanuit een buitenstaanderperspectief. Er was al een hele weg van een complex proces afgelegd, -- de bespreking maakte wel duidelijk dat er gelijk ook nog heel wat weg af te leggen bleef --, en nu pas werd het Vlaams Parlement explicieter betrokken, wat overigens leidde tot enige wrevel bij enkele onderwijscommissarissen over de gevolgde aanpak (cf. infra).

Presentaties en vragenronde namen alles tezamen vier uur en drie kwartier in beslag. Het was dus niet zo eenvoudig om dat rijke, diverse geheel goed te vatten in één beperkte commentaartekst. Zoals altijd, zal het mijn persoonlijke, dus selectieve, commentaartekst zijn, waarin ik wel pretendeer enkele cruciale elementen aan bod te laten komen c.q. in herinnering te brengen. Ik schreef er namelijk al weleens eerder opmerkingen over neer.

De sprekers waren: Claire Shewbridge (projectleider Strategic Education Governance project, Directorate for Education and Skills, OESO), Rianne Janssen (promotor-coördinator Steunpunt Toetsontwikkeling en Peilingen), Bieke De Fraine (projectleider Vlaamse Toetsen, afdeling strategische beleidsondersteuning, Departement Onderwijs en Vorming), Jeroen Backs (afdelingshoofd strategische beleidsondersteuning, Departement Onderwijs en Vorming), Johan van Braak (promotor-coördinator Steunpunt Centrale Toetsen) en Hans Teegelbeckers (directeur VOS/ABB).

Door technische problemen kan ik de presentatie van Rianne Janssen over zeven lessen i.v.m. haar ervaringen met de zgn. peilingen, die nuttig zijn voor de toekomstige Vlaamse Toetsen, nu niet bezorgen, maar geen nood. Wellicht zal ook die presentatie later wel beschikbaar zijn met het formele parlementaire verslag. Hier verwijs ik overigens al graag naar prof. Janssens eerdere presentatie over peilingen (Commissie voor Onderwijs, 20 februari 2020), waarvan ze een aantal zaken terecht opnieuw gebruikte. Ook haar presentatie in het kader van het Leuvense Metaforum op 4 mei 2021 blijft in dezen erg relevant. Ik vind het een erg boeiende en enthousiaste spreker over een complex onderwerp dan nog. Hieronder wijs ik kort en selectief op enkele zaken die me in het gesprek opvielen, waarbij ook ik trouwens een en ander kan recycleren van wat ik ooit eerder schreef want inderdaad al die elementen van toen kwamen nu terug.

Eén. Bij diverse interveniënten bestond er duidelijk wrevel over de politieke gang van zaken in dit belangrijke onderwijsbeleidsdossier. De persuitnodiging drie dagen vóór deze hoorzitting vond Loes Vandromme wat vreemd. Er was al een gunningsprocedure voor een digitaal toetsplatform hangende en er was nog niet eens een decreet (cf. ook een nieuw Vlor-advies). Hannelore Goeman wees op de plaats en rol in dezen van het Vlaams Parlement. Johan Danen sprak van de kar voor het paard spannen. Hun algemene, politieke gevoel was daarmee alvast duidelijk.

Twee. Over het belang van het draagvlak in het onderwijsveld, waarover het bij eerdere gelegenheden al vaak ging en nu een centraal topic was in de presentatie van Claire Shewbridge van de OESO. Enerzijds hoorde ik bij diverse actoren opnieuw het vermijden van rankings (N.B. Het toekomstige decreet zou die verbieden.), wat heel goed mogelijk zou zijn door het eigenaarschap van de toetsdata bij de scholen te laten, wat ik van de sprekers dan weer niet hoorde. Maar anderzijds hoorde ik ook twijfels over de noodzaak zelf van de geplande toetsen en of het niet beter was om meer in te zetten op inhoudelijk onderzoek naar oorzaken van kwaliteitsverlies zodat meer aandacht kon gaan naar mogelijke remedies (cf. ook infra).

Drie. De discussie over de prioriteit, wat het perspectief van de geplande toetsen betrof: het verantwoordingsperspectief of het ontwikkelingsperspectief? Hoezeer prof. van Braak van het nieuwe Steunpunt zich ook uitsloofde om de twee perspectieven náást elkaar te plaatsen en zelfs het ontwikkelingsperspectief nog een ietsje meer te accentueren, vroeg ik me af of minister Weyts dat ook zo zou zien…

Vier. Prof. Rianne Janssen sprak over de resultaten van de bestaande peilingen als slechts symptomen (dus: geen diagnose, laat staan, een therapie). Zulke zaken zouden bijkomend onderzoek vergen, en niet alleen bij scholen. Nóg interessanter vond ik haar grote voorzichtigheid, op grond van haar eigen ervaringen, in wat toch ook een van de grote doelen was van de geplande toetsen in het Regeerakkoord en de beleidsnota: leerwinst van individuele leerlingen meten en dus… de noodzaak van een gemeenschappelijke meetschaal. Meer dan eens zei ze dat het zeker niet zeker was of zulks mogelijk zou zijn. Je zult dan ook, beste lezer, mijn grote verbazing begrijpen, toen ik Koen Daniëls in zijn even grote euforie over zo’n leerwinstmeting met een dito bocht rond die stelling van Janssen zag gaan… Het was dus blijkbaar toch nog niet zo gek wat ik op 7 januari 2021 en 1 april 2021 precies over dat punt geschreven had en het kwam nu van een direct betrokken experte zelf…

Vijf. Het algemene plaatje van de verschillende posities, zoals ik dat op 7 oktober 2021 geschreven had, kon ik nu hernemen, maar dan aangevuld met de posities van de sprekers: Shewbridge, De Fraine/Backs, van Braak aan de kant van Koen Daniëls; Janssen met toch bepaalde, duidelijke reserves en zeker Teegelbeckers, wiens slides boekdelen spraken, zeker die over tijd en geld (cf. supra), hadden veel meer oog voor de kritieken van CD&V, Vooruit en Groen; Vlaams Belang zat ergens tussenin.

Zes. Wat die laatste partij betrof, vond ik de verwijzing van Roosmarijn Beckers naar de paper van prof. Erwin Ooghe (KU Leuven), inzake het zgn. teaching to the rating, hier meer dan vermeldenswaard. Ik kan de iets meer dan gemiddeld geïnteresseerde lezer de lectuur van dat stuk echt aanbevelen. Prof. Ooghe had ook gesproken op het bovenvermelde event van Metaforum.

Zeven. Eens te meer bleek, hoe de geplande toetsen er finaal ook zouden uitzien, dat datageletterdheid in de scholen cruciaal zou worden. De pedagogische begeleidingsdiensten, toch zeker volgens sommigen, zouden daarin een belangrijke rol (moeten gaan) spelen.

Acht. Maar… #waarwasjean-jacques intussen? Ook zijn afwezigheid herinnerde mij aan 7 oktober 2021…

Je kunt de video van de hoorzitting [vanaf 12:00] bekijken op de website van het Vlaams Parlement.

Reageren op dit commentaar kan bij Wilfried Van Rompaey wilfried.vanrompaey@katholiekonderwijs.vlaanderen.