Bij veranderingen of tegenvallende resultaten loert externe attributie om de hoek: het zijn de leerlingen de ouders, gebrek aan middelen. Met de cirkels van betrokkenheid schuif je naar interne attributie en actiemogelijkheden.
Deze oefening kadert binnen het zoeken van hypothesen die een aanleiding kunnen zijn om acties te formuleren.
Deze oefening maakt gebruik van de cirkels van betrokkenheid van Covey, Steven. De buitenste cirkel omvat zaken waarop we ons betrokken voelen, en waarop onze acties gericht zijn, maar waar we heel weinig vat op hebben. Bijvoorbeeld: de thuissituatie van leerlingen, de kansarmoede in de buurt, beperkingen waar je mee te maken krijgt... Dit wordt ook wel de interessesfeer genoemd.
De middelste cirkel, de cirkel van invloed kan je wel trachten te beïnvloeden. Bijvoorbeeld: je gaat met je collega het gesprek aan om de schoolafspraken te volgen, je kan ouders aanspreken over de afwezigheid van leerlingen....
De binnenste cirkel is de cirkel van verantwoordelijkheid. Dit gaat over zaken die tot jouw verantwoordelijkheid vallen en die je onder controle hebt. Bijvoorbeeld: je volgt zelf de schoolafspraken, je verandert je werkvorm in de klas, je gaat in gesprek met iemand...
Teken de cirkels op een groot blad.
Laat deelnemers op post-its allerlei factoren benoemen die de resultaten (van IDP toetsen, Vlaamse toetsen,...) kunnen verklaren.
Plak deze post-its op deze cirkels. Zorg dat er voldoende aandacht is voor de cirkel van verantwoordelijkheid en invloed.
Een variant op de cirkels afkomstig uit de context van veranderingsmanagment zijn de invloedsferen. Hierin gebruik je dezelfde cirkels, maar denk je strategisch na over hoe en op wie je invloed kunt uitoefenen. Dit wordt vaak gebruikt in stakeholdermanagement.
Bij deze oefening zal je vooral concrete mensen of groepen in de cirkels plaatsen. Dit geeft zicht op beïnvloedingslijnen. Wie heeft formele of informele invloed? Welke relaties moeten we versterken? Waar zit onverwachte invloed?
In de werkvorm 'ontwikkel een theory of change' vind je hier een concretere invulling van.
