Realiseren van leerinhouden biologie in één graaduur (II-Bio-d, II-BiCh-d)

Het realiseren van het leerplan biologie in één graaduur vraagt een specifieke benadering. Door af te stappen van de chronologische behandeling van leerplandoelen en ze eerder te integreren en thematisch te combineren, kan je ruimte creëren om de inhouden voldoende diepgaand te verwerven voor de doelgroep. De wenken bij de leerplandoelen bieden suggesties en keuzes om het leerplandoel te realiseren. We reiken je inspiratie aan voor een mogelijke aanpak.

Thema 1: Van prikkel naar effect

sla link op in klembord

Kopieer

Je kan starten met LPD 1B:

  • focus op de systematische samenhang tussen receptor, conductor en effector;
  • zoom in op het systeem en het model ervan. Een systeem is een groep van elementen of onderdelen die met elkaar in verband staan en daarom een samenhangend geheel vormen;
  • breng voorbeelden aan van zowel planten als dieren.

Maak vervolgens de stap naar LPD 3B in combinatie met LPD 1S en LPD 2S:

  • vertrek vanuit het terugkerend patroon van prikkelontvangst- en verwerking;
  • bespreek één zintuig grondig (gericht op prikkelontvangst) en behandel de andere zintuigen vanuit gelijkenissen en verschillen bij het mechanisme van opvangen en verwerken van prikkels;
  • verken de verwerking van een prikkel door de plant (bv. fotoreceptor, mechanoreceptor);
  • behandel dit doel eventueel in samenhang met voeren van onderzoek en veilig en duurzaam omgaan met stoffen en organismen (LPD 1S en LPD 2S).

Behandel nadien LPD 4B:

  • vertrek vanuit de bouw van een neuron en zoom uit naar het perifeer en centraal zenuwstelsel (STEM-concept: structuur en functie);
  • leg principes van impulsgeleiding en impulsoverdracht uit op een eenvoudige en schematische manier (model) ;
  • illustreer aan de hand van een model het onderscheid tussen een gewilde beweging en een reflex.

Leg aansluitend de link naar LPD 5B en LPD 6B als effect van de prikkel:

  • vertrek vanuit beweging en de noodzakelijke samenwerking tussen spieren, beenderen en gewrichten (STEM-concept: structuur en functie). Besteed aandacht aan de antagonistische samenwerking van spieren;
  • zoom in op de macroscopische en microscopische bouw van dwarsgestreepte en gladde spieren;
  • behandel klierwerking als alternatieve reactie op de prikkel;
  • zoom in op de bouw van exo- en endocriene klieren (afvoerbuis) vanuit betekenisvolle voorbeelden.

Thema 2: Homeostase

sla link op in klembord

Kopieer

Je kan starten met LPD 2B:

  • vertrek vanuit een voorbeeld (bv. thermostatische regeling in woonkamer) om een feedbacksysteem te introduceren. Maak een onderscheid tussen negatieve en positieve terugkoppeling (STEM-concept: oorzaak en gevolg, terugkoppeling);
  • leg de link met feedbacksystemen in organismen in betekenisvolle voorbeelden. De samenhangende elementen van een systeem beïnvloeden elkaar en hebben interne terugkoppelingsmechanismen.

Behandel vervolgens LPD 7B in combinatie met LPD 9B:

  • neem de hormonale regeling van het voortplantingsstelsel als voorbeeld om de coördinerende rol van het endocrien stelsel toe te lichten;
  • bouw verder op de bouw van het voortplantingsstelsel vanuit de eerste graad (I-Nat-a, LPD 23, 24) vanuit functionele gelijkenis (bv. eierstok en teelbal, eileider en zaadleider) tussen man en vrouw;
  • zoom in op het hormonaal regelsysteem zowel vanuit de hypofyse als vanuit de gonaden aan de hand van modellen (bv. grafieken, schema’s, animaties) voor man en vrouw;
  • vestig de aandacht op kenmerkende elementen van het voortplantingssysteem bij man of vrouw: periodieke cyclus van eicelvorming, baarmoederslijmvlies, lichaamstemperatuur, vorming zaadcellen;
  • leg de link met puberteit, menopauze, penopauze en met de beïnvloeding van geslachtshormonen op primaire en secundaire geslachtskenmerken;
  • bouw vanuit de eerste graad verder (I-Nat-a LPD 23) op het correcte gebruik van voorbehoedsmiddelen en het onderscheid tussen hormonale en niet-hormonale middelen.

Je kan vervolgens LPD 8B behandelen:

  • zoom in op een aantal kenmerkende hormonen (bv. auxine, etheen) en leg de relatie met de behoeften van de plant (bv. wortelvorming, groei van bloemen en fruit, rijping van fruit, bladval);
  • werk vanuit modellen (STEM-concept: terugkoppeling, stabiliteit en verandering).

Thema 3: Ecologie

sla link op in klembord

Kopieer

Je kan starten met LPD 12B:

  • verken ecosystemen en zoom in op mogelijke interacties tussen biotische en abiotische factoren vanuit voorbeelden. Bouw daarbij verder op de inhouden van de eerste graad zoals relaties tussen organismen en rol van biotische en abiotische factoren in een biotoop (I-Nat-a LPD 7);
  • beperk tot de biologische cyclus bij zowel energie- als materiestromen.

Je kan vervolgens LPD 11B, LPD 10B en LPD 3S combineren:

  • start met mogelijke interacties tussen zowel organismen van dezelfde soort als van verschillende soorten;
  • verken elementen die het evenwicht bij interactie tussen organismen kunnen verstoren vanuit voorbeelden;
  • illustreer vervolgens de heterogene en diverse groep van virussen, bacteriën en schimmels zowel wat betreft hun positieve en negatieve rol in de natuur als hun plaats van voorkomen;
  • zoom in op het microbioom van de mens. Verken hygiëne- en preventiemaatregelen om ziekte te voorkomen. Behandel mogelijkheden en beperkingen bij behandeling van een infectie (bv. antibiotica, antimycotica). Je kan dat combineren met LPD 3S (wisselwerking STEM en maatschappij).

×
Kijkt als...
Niveau
Regio