Misschien is het net het controversiële gabberimago van Klein dat hem de kop kostte. We zullen het wellicht nooit weten: wel staat vast dat de hele mediaheisa hem geen windeieren legde en zijn populariteit enorm verhoogde wat ook in krantenartikels uitgebreid besproken werd ... Het volgende artikel illustreert dit. Leerlingen kunnen aansluitend zelf op zoek gaan naar persberichten die dit bevestigen.

Op Spotify is Europapa de meest beluisterde inzending van het jaar. De teller staat inmiddels op ruim 83 miljoen streams, die natuurlijk ook voor een aanzienlijk deel in Nederland zijn vergaard.
Ook in de officiële hitlijsten van Europa doet Joost Klein het goed. Hij behaalde de eerste plaats in de Baltische staten Estland, Letland en Litouwen, en staat bovenaan bij onze zuiderburen. Bovendien is Klein de hoogst genoteerde Songfestival-deelnemer in Zweden, Finland en Duitsland. Daar laat hij de uiteindelijke winnaar, Nemo uit Zwitserland, achter zich.
Het succes van Klein beperkt zich niet tot Europa. De zanger wordt ook in de Verenigde Staten, waar het Eurovisiesongfestival geen grote populariteit geniet, flink gedraaid. Billboard weet te melden dat Amerikaanse gebruikers goed waren voor ruim 7 procent van de 23 miljoen Spotify-streams. De laatste keer dat een Songfestivallied zo'n groot aandeel luisteraars in de VS behaalde, was toen de Italiaanse band Maneskin wereldwijd succesvol werd.
Uit: nu.nl, 24 mei 2024

Als leraar kan je er hier op wijzen dat het Songfestival niet alleen de popcultuur en de muziekwereld beïnvloedt, ook op andere domeinen heeft dit evenement impact. Welk domein geniet duidelijk mee van een succesvol optreden op dit festival?

Nieuw is dit niet, want sinds ABBA in 1974 het Eurovisiesongfestival won met Waterloo is deze groep het grootste exportproduct van Zweden na ... Volvo.

Via het Songfestival valt dus wel wat te winnen, maar de organisatie zelf kost natuurlijk handenvol geld en dat geld blijkt afkomstig van ons, de gewone belastingbetaler ... Het volgende artikel zal de leerlingen wellicht prikkelen en kan een aanleiding zijn voor een reflectiegesprek.
 
De volgende vragen kunnen hiervoor als leidraad gebruikt worden:

• Welke rol speelt de European Broadcasting Union (EBU) in de financiering van het Songfestival?
• Welke factoren bepalen de hoogte van de inschrijvingsgelden die omroepen aan de EBU moeten betalen?
• Wat zijn de voor- en nadelen van het organiseren van het Songfestival voor een land? Denk aan het sociaal-cultureel en economisch vlak?
• De tekst beschrijft de hoge kosten van het Eurovisiesongfestival. Denk na over andere evenementen of activiteiten waarvoor veel geld wordt uitgegeven. Wat vind je van de verdeling van deze kosten? Is het gerechtvaardigd dat sommige mensen of organisaties meer bijdragen dan anderen?
• De tekst stelt de vraag of het Songfestival in de toekomst nog wel betaalbaar zal blijven. Denk na over de toekomst van andere evenementen of activiteiten die je belangrijk vindt. Wat denk je dat er in de toekomst zal veranderen? Welke uitdagingen zullen er zijn?

Zoveel heeft Nederland betaald om dan níét te mogen deelnemen: de grote geldmachine achter het Songfestival

De diskwalificatie van Joost Klein (26) op het Eurovisiesongfestival
De diskwalificatie van Joost Klein (26) op het Eurovisiesongfestival zadelt Nederland niet alleen op met een nationaal trauma, maar ook met een flinke financiële kater. Toch zeker bij de publieke omroep. Hoeveel hebben zij (en wij) betaald voor hun deelname aan de liedjeswedstrijd? Wat kost het om het festival als gaststad te organiseren? En hoe zit dat met die Israëlische sponsor? Wij duiken in de cijfers, die bij de RTBF nog jarenlang in het rood stonden na de overwinning van Sandra Kim.

“United by Music” luidt de slogan van het Songfestival, maar voor dat muziekfeest moet er ook diep in de buidel getast worden. Om te mogen deelnemen aan de jaarlijkse hoogmis van kitsch, kledingwissels en windmachines betaalt elke omroep inschrijvingsgeld aan organisator EBU (European Broadcasting Union). Daarin zitten de uitzendrechten inbegrepen. De grootte van die bijdrage is verschillend en hangt af van het bruto binnenlands product en het aantal inwoners. Hoe rijker en drukker bevolkt, hoe meer geld er dus op tafel gelegd moet worden. De som van al die bijdrages bedroeg dit jaar zo’n 6,2 miljoen euro, aldus de Songfestival-organisatie. Met in totaal 37 deelnemers komt dat op een gemiddelde van zo’n 168.000 euro per land.

Hoeveel elke omroep individueel betaalt, is niet duidelijk. “Iedereen mag zelf kiezen of ze dat bekendmaken”, klinkt het bij de EBU. VRT en RTBF willen daar alvast niets over kwijt. “We communiceren nooit over bedragen”, aldus de woordvoerders. Andere landen toonden zich in het verleden transparanter. Ierland legde vorig jaar bijvoorbeeld 105.000 euro op tafel. Nederland betaalde volgens de commerciële zender RTL in 2022 250.000 euro. De bijdrages van VRT en RTBF liggen daar ergens tussen. Voor de Waalse publiek omroep valt het inschrijvingsgeld sowieso lager uit, omdat er minder mensen over de taalgrens wonen. ‘The Big Five’, zijnde Italië, Frankrijk, Spanje, Verenigd Koninkrijk en Duitsland, komen met de meeste poen over de brug. In 2023 bedroeg het inschrijvingsgeld voor Spanje bijvoorbeeld 348.000 euro. In ruil mogen die landen automatisch door naar de grote finale.

Naast het inschrijvingsgeld moeten de omroepen uiteraard investeren in hun act, van kledij en make-up tot decorstukken en verblijfkosten. Zo kwam de totale kost voor de Ierse omroep vorig jaar op 340.000 euro te liggen, een bedrag dat volgens Songfestivalkenners courant is voor veel landen. Spanje betaalde in 2022 680.000 euro, en ook Nederland schatte de totaalkosten toen op 500.000 euro. Ongeveer de helft daarvan werd betaald door de belastingbetaler. Het hoge kostenplaatje zorgt ervoor dat sommige landen het voor bekeken houden. Montenegro, Noord-Macedonië en Bulgarije namen voor het tweede jaar op rij niet deel omdat het inschrijvingsgeld voor de editie van 2024 alweer verhoogd werd, dit keer omwille van de inflatie. Andere landen tonen dan weer hun creatiefste kant. Zo had de omroep uit Moldavië in het verleden een contract met haar vertegenwoordigers: ze moesten zelf opdraaien voor alle kosten, en enkel als ze de top tien haalden, betaalde de omroep alles terug.

Hoeveel kost het om het Songfestival te organiseren?
Het Songfestival winnen is uiteraard een mooie eer, maar betekent tegelijk dat je het jaar nadien de wedstrijd moet organiseren. En ook dat kost aardig wat euro’s. “De organiserende omroep betaalt gemiddeld tussen de 10 à 20 miljoen euro”, aldus de EBU. Ook de stad waar het liedjesfeest wordt georganiseerd, draagt veelal een paar miljoen euro bij. In Mälmo ging een groot deel van dat budget naar veiligheidsmaatregelen, een gevolg van de vele protesten tegen de gecontesteerde deelname van Israël. Het duurste Songfestival ooit vond in 2012 plaats in Azerbeidzjan, met een hallucinant kostenplaatje van 60 miljoen euro. Voor het evenement werd destijds ook een volledig nieuwe arena gebouwd van nog eens 100 miljoen euro.

Is zo'n Songfestival organiseren rendabel?
Een grootse liedjeswedstrijd op poten zetten kost geld, maar levert ook mooie reclame op. Het Songfestival kluistert jaarlijks namelijk zo'n 200 miljoen kijkers aan de buis, al dan niet met puntenblaadje in de hand. Bovendien zakken honderdduizenden fans af naar het muziekfeest, en spenderen zij bijgevolg veel geld in hotels, restaurants en winkels. In Liverpool, dat het evenement organiseerde in 2022, lagen de inkomsten een pak hoger dan de uitgaven. “De economische boost werd er geschat op zo'n 63,8 miljoen euro”, vertelde Songfestival-expert Dean Vuletic in het Duitse ‘DW News’. Een groot verschil met het totale kostenplaatje van circa 11,6 miljoen euro. Toch staat niet elke omroep te springen om het evenement te organiseren. Het grootste deel van de kosten ligt namelijk wel degelijk bij hen (en bij de belastingbetaler). In 2019 moest de Israëlische nationale omroep bijvoorbeeld 16,5 miljoen euro lenen bij de staat om de rekening te doen kloppen.

Hoe zit het met sponsoring?
Tot slot haalt de EBU ook geld binnen via ticketverkoop, televoting, merchandising en sponsoring. Vooral dat laatste wordt steeds belangrijker, zeggen Songfestivalexperts. Sinds 2020 is Moroccanoil, een merk van haarverzorgingsproducten, de hoofdsponsor. Hoeveel ze exact bijdragen is niet bekend, maar het zou zeker om een “paar miljoen euro” gaan. “En dat geld is nodig om het Songfestival rendabel te houden”, klinkt het. Kwatongen beweren dan ook dat Israël niet geweerd werd uit de wedstrijd omwille van de financiële injectie van de hoofdsponsor, een - jawel - Israëlisch bedrijf.
Uit: Het Laatste Nieuws, 16 mei 2024

Moroccanoil is namelijk een Israëlisch bedrijf. Dit jaar lag de deelname van Israël zwaar onder vuur en dat de Israëlische zangeres, Eden Golan, toch mocht aantreden, toont dat er achter de schermen economische belangen spelen.

Zonet zagen we al dat Kleins uitsluiting zijn bekendheid in verschillende Europese landen en zelfs werelddelen deed stijgen. Niettemin brachten de beslissingen van de EBU (European Broadcasting Union of de organisatie achter het Songfestival) rond de Nederlandse en Israëlische inzendingen hen in een heel lastig parket.

In de media was de EBU kop van Jut wat ook in het volgende fragment duidelijk tot uiting komt.

De manier waarop de EBU zijn macht tijdens dit Songfestival heeft laten gelden, vertoont veel gelijkenissen met de politiek van Kim jong-un. Het publiek en de deelnemers moeten zwijgen. En als ze dat niet doen, worden ze de mond gesnoerd. Het begint al met het wegfilteren van het boegeroep van het publiek tijdens het optreden van Israël. Deze tactiek past de EBU al toe sinds 2015. Toen was dat nog om de kandidaat uit Rusland te 'beschermen', nadat het land de Krim was binnengevallen op Oekraïens grondgebied.

Sindsdien past de EBU altijd dezelfde truc toe om kritiek op deelnemers de kop in te drukken: het boegeroep wordt weggefilterd en er wordt een geluidsband met luid applaus afgespeeld. Hierdoor wordt dit jaar niet alleen de uitslag, maar ook de sfeer in het publiek op het tv-scherm op een misleidende manier weergegeven.
Uit: P-magazine, 13 mei 2024

Als leraar zou je kunnen vragen wat de EBU hier aangewreven wordt. De dictatoriale houding die volgens de media het Songfestival kenmerkt, strookt geenszins met het imago dat het evenement zelf bij het brede publiek wil overbrengen. Je zou ook kunnen nagaan of de leerlingen de waarden achter het Songfestival kennen. Een tip kan de volgende afbeelding zijn ...

Om te achterhalen of de leerlingen het imago correct ingeschat hebben, kan een volgend krantenartikel gelezen worden. Hier focust de journalist niet alleen op de waarden van het Songfestival, maar ook op de evolutie van het jaarlijkse evenement.

Via enkele vragen kan je de leerlingen de inhoud laten analyseren:

• Wat is het uitgangspunt van het Songfestival? (Feelgoodviering van Europese diversiteit)
• Diversiteit houdt niet alleen in dat hier jaarlijks de diverse Europese nationaliteiten samenkomen, maar het festival blijkt nog op een andere manier divers, welke? (Transgender, non-binair, LGBTQ)
• Is het festival zo een perfecte weerspiegeling van onze maatschappij? Verklaar je antwoord.
• Welke evolutie legde het Songfestival de afgelopen jaren af? (Van variétékermis naar een serieus festival waardoor artiesten mogen optreden op rockevenementen als Rock Werchter)
• Wat heeft deze evolutie in de hand gewerkt? (Sociale media, streamingdiensten, maar ook het televoten waardoor het publiek actiever betrokken werd)

Is het Songfestival aan herstel toe?

Winnaar Nemo vindt dat het Eurovisiesongfestival aan “herstel” toe is. Heel wat beslissingen van de organiserende EBU lagen onder vuur. Tegelijk kreeg de kijker een sterke show voorgeschoteld, waar non-binaire personen een groter podium kregen dan enig ander evenement hen zou kunnen bieden.
 
Met 68 edities bevat het Eurovisiesongfestival zo veel geschiedenis, dat we wel eens vergeten dat veel van zijn eigenschappen al lang bestaan. Dat het een “feelgoodviering van Europese diversiteit” is, zoals het persagentschap Reuters dat gisteren uitdrukte. En een protserige show, omdat kitsch een vlot stijlkenmerk is om de culturen van het bonte Europa te verbinden. Dat landen elkaar daarbij om historisch gegroeide redenen punten gunnen of miskennen, en dat vakjury’s ‘de betere songs’ verkiezen: het is nooit anders geweest.

Opvallend dus dat Nemo (24), de Zwitserse winnaar die met die/hun wenst aangesproken te worden, in een eerste reactie stelde dat het festival wel “wat herstel” kan gebruiken. Maar wat moet dan hersteld worden? De show is vandaag veel groter, digitaler, carnavalesker dan ooit en de muziek blijft muzikaal heel mainstream, maar in essentie is het een liedjeswedstrijd die ooit bedacht werd zodat Europese landen elkaar beter leren kennen.

Wellicht was Nemo wat gefrustreerd, omdat die als non-binaire persoon wel op een podium mocht staan zingen, maar na winst de activistische vlag niet mee op dat podium kon nemen. Ook dat is helemaal niet nieuw: het festival laat geen expliciete politieke of commerciële promotie toe tijdens de uitzending. Wilde de zanger nog eens protesteren tegen de Israëlische deelname? Maar die aanwezigheid is al sinds 1973, toen het land voor het eerst deelnam, een steen des aanstoots.

“Gay World Cup”
Maar een festival kan niet met zijn tijd meegaan zonder die tijd uit te drukken. Al vergeten we ook hier soms het verleden. Wie kent nog Dany Dauberson, die Frankrijk vertegenwoordigde in 1958? Ze was een lesbisch boegbeeld, vocht in de Tweede Wereldoorlog met het Amerikaanse leger en trotseerde schandalen. Ze was de eerste van veertien lesbiennes die zich tussen 1958 en 2024 aan een steeds groter Europees publiek toonden.
Zowat honderd artiesten die we vandaag lgbti noemen, passeerden in die periode de Eurorevue. Lange tijd was er één, soms geen, maar in 2016 kwamen ze ineens met acht aanzetten. In het voorbije decennium waren ze met 45.
Ook de genderkwestie speelt al een tijd. In 1998 was Dana International al de eerste trans vrouw. In 2016 waren er twee non-binaire deelnemers, uit Duitsland en Zwitserland. Inmiddels waren er al zeven non-binaire deelnemers.

Het songfestival is als een “gay World Cup”, zei iemand op de website Pinknews. Daar legde Alex Shah (18) uit Azerbeidzjan zaterdag uit dat het gebeuren “de enige verdraagzame en inclusieve televisie is die hij kon zien in het post-sovjettijdperk”, en dat het “zijn eerste en enige steun was sinds zijn jeugd”. Voor hem was het podium in Malmö een “symbool van verdraagzaamheid, vrede en vrijheid van spreken” en daar paste Israël voor hem niet in – hij boycotte dus het festival. Ook voor Nemo was het een plek om hun geloof in liefde en eenheid te bevestigen, met een vlag: “Maar ik denk dat er nog veel werk is”, zei die realistisch.

Nieuwe hiërarchie
Wat ook veranderd is, is het sérieux waarmee het festival behandeld wordt. Niet eens zo lang geleden was het bon ton om het festival als een variétékermis te zien, een jaarlijkse afspraak om ons te verkneuteren over de wansmaak die geëtaleerd werd: de gekke pakjes en dansjes, de malle songtitels als ‘Rim tim tagi dim’ en de prefabmuziekjes bevestigden vooral dat Europese popmuziek achterbleef bij Angelsaksische voorbeelden (die vaak goed scoorden). Echt goeie artiesten bleven er weg, want je kon er vooral je carrière verbranden.

Niet alleen hebben de jongste jaren academici zich gebogen over thema’s als het televoten, de politieke controverses, het emancipatorische effect en het belang van de taal, maar de spot lijkt verdwenen. Het festival is, met dank aan sociale media en streamingdiensten, een brug naar commercieel succes geworden. De populariteit van electropop en de neergang van rockmuziek hebben een nieuwe hiërarchie gecreëerd, waarin het nu kan dat Maneskin, de winnaar van het Songfestival in 2021, dit jaar top of the bill is op Rock Werchter. Dat was vroeger ondenkbaar.

En een serieus festival wordt vanzelfsprekend serieus gewogen. Daarom zijn de regels strenger geworden, maar die leiden dan weer tot storingen. De onduidelijke, haperende diskwalificatie van de Nederlandse deelnemer Joost Klein liet alle ruimte aan het publiek om via sociale media emoties op te bouwen, theorieën te formuleren en plannen te beramen. En de aanwezigheid van Israël stond velen tegen, die niet begrijpen dat je op het grootste tv-podium van het jaar niet mag opkomen voor mensenrechten in Gaza. Ook daar heeft Nemo hun punt: er is werk aan de winkel.

En voor Nemo Mettier, een rapper uit Biel die al enige tijd in Berlijn woont, is er nu ook werk aan de winkel. Het Songfestival kan voor hun een geweldige brug zijn. Al sinds hun dertiende is de artiest bezig met muziek, in allerlei vormen. Het winnende liedje ‘The code’ gaat over een nieuw besef van identiteit. “Het beschrijft de reis die ik begonnen ben toen ik besefte dat ik noch man noch vrouw ben. Mezelf vinden was een lang proces, en vaak moeilijk voor mij. Niets gaf me meer het gevoel van vrijheid toen het besef doordrong dat ik niet-binair was. Wanneer mensen nu ‘die/hun’ zeggen, voel ik me gezien en herkend als mens.” 
Uit: De Standaard, 13 mei 2024

Een direct voorbeeld van mediatisering binnen het Songfestival is de introductie van publiek stemmen via de telefoon en later sms. Dit begon in 1997 met telefonische stemmethoden en werd verplicht voor alle deelnemende landen in 2003. De invoering van sms-stemmen in 2002 markeerde een verdere stap in de directe mediatisering. Voorheen werden de stemmen vooral bepaald door jury's van muziekprofessionals, maar de technologische vooruitgang maakte directe publieke participatie mogelijk. Dit heeft niet alleen de manier waarop mensen betrokken raken bij het festival veranderd, maar ook de organisatie en uitvoering van het stemmen zelf beïnvloed.

Een ander voorbeeld is het gebruik van sociale media zoals X, Facebook en Instagram tijdens het Eurovisiesongfestival. Fans en kijkers kunnen tijdens de uitzending live commentaar geven, hun steun betuigen aan hun favoriete artiesten en deelnemen aan online polls en discussies. Hierdoor vergroot de interactie en betrokkenheid van het publiek en verandert de beleving van het festival. Artiesten en organisatoren kunnen direct communiceren met hun publiek, wat de dynamiek van het evenement beïnvloedt en een nieuwe laag van betrokkenheid en media-interactie toevoegt.
 
Geef je leerlingen hier eventueel de opdracht om via X, Facebook en Instagram reacties die gepost werden tijdens de uitzending te bekijken.
 
Technologische ontwikkelingen werkten deze mediatisering uiteraard in de hand. Meer zelfs, vijf mijlpalen hebben ervoor gezorgd dat het festival meer draagvlak kreeg bij het grote publiek. Op een lege tijdlijn zouden de leerlingen in kleine groepen de vijf mijlpalen, met name de uitvinding van elektronische muziek, high-definition televisie, kleurentelevisie, satelliettelevisie, internet en sociale media, kunnen plaatsen of ordenen. Lukte dit, dan kan je hen als leerkracht laten reflecteren over hoe deze ontwikkelingen het festival beïnvloed hebben.

In 2024 zorgde vooral de deelname van Israël voor een politieke rel. Maandenlang werd gesproken over een eventuele uitsluiting, maar uiteindelijk mocht de Israëlische Eden Golan toch aantreden op het festival en de Israëlische vlag dragen. Deze beslissing zette kwaad bloed, ook bij de redactie van de VRT wat voor een opmerkelijke actie zorgde.

Als leraar zou je de leerlingen kort kunnen laten speculeren: hoe zou de VRT haar ongenoegen over een deelname van Israël aan het Songfestival geuit hebben? Laat hen nadien reflecteren over het antwoord: was dit volgens hen stellig genoeg?

In de geschreven pers vloeide er ook heel wat inkt over de beslissing om Israël te laten aantreden en over de mogelijke gevolgen voor het liedjesfestival zelf.

Samen met de leerlingen kan het volgende bericht gelezen worden, waarna via gerichte vragen het artikel geanalyseerd kan worden: 

• Welke gebeurtenissen zorgden ervoor dat de deelname van Israël ter discussie kwam?
• Waarom was de uitsluiting van Rusland in 2022 definitief en kwam die er voor Israël niet?
• Hoe staat België tegenover de beslissing van de EBU?
• Hoe is deze gespannen politieke situatie zichtbaar op het Songfestival?

Waarom Israël ondanks alle controverse op het Songfestival aanwezig is?
Zelden was de aanwezigheid van een land op het Eurovisiesongfestival zo gecontesteerd als Israël dit jaar. Door de oorlog in Gaza vinden veel mensen dat het land geen plaats heeft op de liedjeswedstrijd en roepen ze op tot een boycot. Toch blijft de Israëlische kandidaat welkom van de EBU, de organisatie achter het Songfestival.

Waarom zit Israël überhaupt in het Songfestival?
Israël neemt sinds 1973 deel aan het Eurovisiesongfestival. Het won de wedstrijd al 4 keer. Dat het geen Europees land is, is geen bezwaar. De European Broadcasting Union (EBU) is geen politieke entiteit gelinkt aan de Europese Unie, maar een productiesamenwerking tussen openbare omroepen.

Om als omroep lid te kunnen zijn van de EBU, moet je – en nu wordt het een beetje technisch – binnen de European Broadcasting Area vallen, bepaald door de Internationale Telecommunicatie-unie. De begrenzingen daarvan zijn bepaald op basis van telegrafieverbindingen uit de 19e eeuw, en dus niet op basis van (Europese) staatsgrenzen.

Marokko valt er bijvoorbeeld ook onder én nam in 1980 zelfs deel aan het Eurovisiesongfestival.

Wat ging er vooraf de voorbije maanden?
7 oktober 2023: Israël wordt het slachtoffer van een bloedige terreuraanslag door de Palestijnse militante organisatie Hamas. Het conflict tussen Israël en de Palestijnen dateert al van 1948, toen de staat Israël werd opgericht en duizenden Palestijnen verdreven of gevlucht zijn. In 7 decennia zijn er verschillende oorlogen uitgevochten, ook in Gaza.

Israël antwoordt op de aanslag van 7 oktober met een offensief in de Gazastrook. Nu, 7 maanden later, zijn er al vele duizenden doden gevallen, daarbij veel kinderen en vrouwen en ook hulpverleners.
Bij het Internationaal Gerechtshof loopt een onderzoek naar mogelijke genocide door Israël op de Palestijnen, een rapport van de Verenigde Naties spreekt van een "anatomie van een genocide".

Waarom werd Rusland wél uitgesloten en Israël niet?
Voor het Songfestival wordt de parallel snel getrokken met de Russische inval in Oekraïne in 2022. Toen werd Rusland uitgesloten van de wedstrijd, Israël nu niet. Want het "Eurovisiesongfestival is een niet-politiek evenement", stelt de EBU. Dat was destijds na de Russische inval in Oekraïne ook de eerste reactie van de EBU. Maar al snel zag de organisatie zich toen toch genoodzaakt om Rusland uit te sluiten, kort daarop werden ook de Russische omroepen zelf uitgesloten.

Het verschil met nu? Toen kwam er snel openlijke druk van verschillende openbare omroepen, de leden van EBU. Er was onder de omroepen een "brede consensus" om Rusland te weren, klinkt het. Die consensus is er wat betreft Israël kennelijk niet, horen we. Met andere woorden: een uitsluiting zou niet gesteund zijn door alle EBU-leden en zou dus een deel van de organisatie (en misschien ook van de sponsors) kunnen bruuskeren.

Met de Russische openbare omroepen waren er daarnaast ook al een tijd problemen rond de naleving van de EBU-regels, wat met de Israëlische openbare omroep tot nader order niet het geval is, klinkt het. Bovendien had je met Rusland en Oekraïne twee Songfestivallanden, die samen op het podium zouden staan. Dat zou het verloop van het Songfestival zelf in het gedrang kunnen brengen.

Conclusie van de EBU: de situatie is niet dezelfde en Israël uitsluiten zou een politieke beslissing zijn, terwijl het Songfestival "niet-politiek" is. 

Gebeurt er dan niets?
De EBU zegt zelf niet blind te zijn voor de situatie. Ze kan ook moeilijk anders. "Wij begrijpen de zorgen en diepgewortelde opvattingen rond het huidige conflict in het Midden-Oosten. We kunnen niet anders dan ontroerd zijn door het diepe lijden van allen die betrokken zijn bij deze verschrikkelijke oorlog", stond te lezen in een eerder statement.

Achter de schermen zijn wel degelijk vragen gesteld door openbare omroepen. De Belgische kandidaat voor dit jaar werd geselecteerd door de RTBF, maar de VRT liet het volgende weten:
"Het Eurovisiesongfestival is een verbindende wedstrijd waar muziek, over landsgrenzen heen, gevierd wordt. Het Eurovisiesongfestival is, naast een muzikaal feest, ook een event dat veel van de waarden van de publieke omroep uitstraalt zoals diversiteit, inclusie en geloof in de jeugd. VRT ondersteunt dat verbindend verhaal. De deelname van Israël, gezien de actuele toestand in het Midden-Oosten, dreigt dit verhaal te ondermijnen en de herwonnen populariteit van het Eurovisiesongfestival te fnuiken. Die bezorgdheden heeft de publieke omroep overgemaakt aan de European Broadcasting Union (EBU)."

Daarnaast moest Israël ook de oorspronkelijke tekst van het ingezonden lied aanpassen van de EBU, omdat die te politiek was. Anders dreigde wel degelijk een uitsluiting voor dit jaar. 

Wat doet dat met het Songfestival?
Een gezonde situatie is dit niet voor het Eurovisiesongfestival, de grootste liedjeswedstrijd ter wereld. Een deel van het publiek en van de politieke en culturele wereld roept op tot een boycot.

In Malmö zijn de veiligheidsmaatregelen enorm, de politieaanwezigheid rond de arena is indrukwekkend. De Israëlische delegatie wordt sowieso elk jaar extra beschermd, maar zangeres Eden Golan zit dit jaar haast vast op haar hotelkamer. Woensdag was ze even in het perscentrum te zien, omringd door lijfwachten. Tijdens haar generale repetitie was boegeroep te horen in de arena.

In de straten van Malmö zijn ook grote protestacties gepland. Er hangen Palestijnse vlaggen, boodschappen die Palestina ondersteunen zijn erg zichtbaar. Zo’n boodschap was trouwens ook te zien tijdens de openingsact van de eerste halve finale, toen zanger Eric Saade met een Palestijns sjaaltje verscheen op het podium.

En misschien wel de meest pijnlijke protestactie: posters die het hebben over "Genocide Song Contest". De complexe buitenwereld dringt de wereld van het Songfestival binnen, hoe "niet-politiek" het evenement ook moge zijn.

Uit: VRT Nieuws, 9 mei 2024

De inmenging van politiek in de culturele wereld is hier duidelijk zichtbaar. Het lijkt er zo op dat stakeholders de media-aandacht die grote evenementen krijgen, gebruiken en misbruiken om hun boodschap kenbaar te maken bij het grote publiek.

Vlaanderen kende dit jaar ook een passend voorbeeld hiervan. Zo werd het Vlaams openingsfeest van het Europese Voorzitterschap in januari ernstig verstoord wat Jan Jambon voor de camera van VTM ertoe deed besluiten dat het evenement misbruikt werd.

Laat leerlingen een videofragment of artikel over deze gebeurtenis lezen waarna ze zelf mogen achterhalen waarom Jambon dit concludeerde.

Inspiratie nodig? https://www.hln.be/video/productie/openingsfeest-in-mechelen-onderbroken-door-protest-420077 of https://www.humo.be/tv/en-ineens-stond-laura-tesoro-daar-in-mechelen-met-een-palestijnse-vlag-te-zwaaien~b3fd908e/

De reactie van Laura Tesoro die ook met een Palestijnse vlag zwaaide, zullen de leerlingen beslist opgemerkt hebben. Als leraar zou je kunnen vragen wat ze hiermee duidelijk wilde maken. Meer duiding geeft ze zelf in een post op Instagram.

Haar reactie hield uiteraard wel enkele gevaren in: wat zou Tesoro aangewreven kunnen worden?

Wie alvast aan den lijve mocht ondervinden dat bepaalde acties en posts op sociale media wrede reacties kunnen uitlokken, is Käärijä. Wie? Käärijä, een Finse artiest, die in 2023 de tweede plaats haalde met zijn opmerkelijke song 'Cha Cha Cha'. Hij zakte in 2024 voor een pauze-act af naar Malmö, waar hij achter de coulissen op het ritme van 'Cha Cha Cha' danste met de Israëlische Golan terwijl ze duidelijk plezier maakten.

Leerlingen kunnen in deze fase zelf op zoek gaan naar mogelijke negatieve reacties op berichten van eventueel bekende personen.