Leerplandoel in de kijker: schriftelijke interactie

De nieuwe generatie leerplannen moderne (vreemde) talen hebben een nieuwe vaardigheid toegevoegd: schriftelijke interactie. Dat dit ingegeven werd door maatschappelijke ontwikkelingen in het algemeen en de opkomst van o.a. sociale media in het bijzonder is meer dan duidelijk. Het schriftelijk in interactie gaan sluit trouwens heel erg aan bij de leefwereld van onze leerlingen, zeker in eerder informele settings. Toch zijn de situaties waarin formeel aan schriftelijke interactie wordt gedaan ook authentiek. Inzetten op deze vaardigheid is dus inherent aan goed hedendaags talenonderwijs.

Wat is het verschil met schriftelijke vaardigheid?

sla link op in klembord

Kopieer

Schriftelijke interactie en schrijfvaardigheid lijken op elkaar, maar er is een belangrijk verschil.
 

  • Schriftelijke interactie verwijst naar het uitwisselen van geschreven berichten in een communicatieve situatie. Denk aan chats , forumdiscussies … Hierbij ligt de nadruk op interactie en wederzijdse communicatie. 
  • Schrijfvaardigheid draait om het produceren van een goed gestructureerde en samenhangende tekst, zoals een opstel, verslag of artikel, een e-mail…
Bij schriftelijke interactie communiceert men 'over en weer' en zonder voorbereidingstijd. Zoals bij mondelinge interactie zal het daar dus gaan om 'spontaan' en 'vlot' relevante reacties te schrijven en/of het 'gesprek' gaande te houden.

Hoe kan je schriftelijke interactie in de klas realiseren?

sla link op in klembord

Kopieer

Er bestaan verschillende opties om schriftelijke interactie in te oefenen en te evalueren. Wij lijsten hieronder graag een reeks mogelijkheden uit gekoppeld aan een lessugestie.
Uiteraard is deze lijst niet exhaustief en bestaan er andere manieren om hieraan te werken. We geven bij het gebruik van AI en chatbots als aandachtspunt mee om steeds na te gaan of de oefening aan een aantal veiligheidsvoorwaarden voldoet en ook het schooleigen ICT-beleid respecteert.

Schriftelijke interactie met behulp van ChatGPT

sla link op in klembord

Kopieer

Uit recente gegevens blijkt dat bijna alle leerlingen reeds gebruikt gemaakt hebben van ChatGPT. We kunnen het dan beter omarmen en gebruiken in onze les. 

De moeilijkheid om ChatGPT op een correcte manier als chatpartner te gebruiken schuilt in de prompt. Als de prompt niet duidelijk genoeg opgesteld is, zou het kunnen dat ChatGPT helemaal alleen een dialoog opstelt of een veel te complexe taal gebruikt. Daarom raden we aan om de prompt zelf te schrijven en aan de leerlingen mee te geven. 

Een aantal aandachtspunten hierbij: 

  • Geef aan wie je bent (je bent iemand die taalvaardigheid wil inoefenen)
  • Zorg voor een duidelijke output (je wilt dat ChatGPT in gesprek gaat met jou)
  • Geef een duidelijke context (een gesprek tussen 2 vrienden, één van hen is kwaad omdat de andere 2 uur te laat kwam opdagen op een feestje, ChatGPT moet de ontgoochelde vriend spelen)
  • Geef extra informatie over moeilijheid, denk hierbij aan de minimumvereisten en tekstkenmerken uit het leerplan (hier vragen we aan ChatGPT om een eenvoudige taal te gebruiken, ERK niveau A2+)
  • Geef de juiste doeltaal mee (Frans)
  • Extra: je kan vragen aan ChatGPT om na afloop van de chat feedback te geven over hoe het gesprek verlopen is (hebben we niet opgenomen in ons voorbeeld)
Als je prompt goed opgesteld is, geef hem mee aan de leerlingen en vraag hen om deze letterlijk te gebruiken om in gesprek te gaan met ChatGPT. Hieronder zien jullie een voorbeeld van zo een gesprek. Dit werd gevoerd aan de hand van volgende promt: 
Ik wil graag mijn schriftelijke interactie trainen. Ik wil volgende situatie oefenen: we hebben ruzie gemaakt omdat ik zonder te verwittigen 2 uur te laat was op een feestje waar we samen zouden toekomen. Ik probeer het met jou bij te leggen. We communiceren via chat. Jij speelt de rol van de ontgoochelde vriend. Ik ben de vriend die te laat was. Ik hou de discussie graag op een vrij eenvoudig taalbeheersingniveau (ERK A2+), gelieve dit niveau in jouw antwoorden te respecteren. De doeltaal is het Frans. 

Hier staat ingevoegde content uit een social media netwerk dat cookies wil schrijven of uitlezen. Je hebt hiervoor geen toestemming gegeven.Klik hier om dit alsnog toe te laten.

Schriftelijke interactie met behulp van een online discussieforum

sla link op in klembord

Kopieer

Online discussieplatformen zoals Discord en Reddit zijn in opmars, ook bij onze jongeren. Het kan dus ook interessant zijn om dit medium veilig na te bootsen om schriftelijke interactie te oefenen. We werkten een voorbeeld uit waarin jongeren rond een stelling in discussie gaan. 
 

  • Kies een stelling zoals: smartphones should be banned in class, social media should be prohibited under the age of 16, school should start later in the morning”.
  • Leerlingen posten een eerste reactie met hun mening.
  • Vervolgens moeten ze een minimaal aantal reacties posten op berichten van anderen. Ze moeten vragen stellen, argumenten weerleggen of instemmen met uitleg.
  • Je kan hen uitdagen door het aantal tekens per reactie te beperken zoals bijvoorbeeld op Instagram en X. 
  • Bespreek hoe goed argumenten werden onderbouwd.
  • Analyseer of reacties respectvol en inhoudelijk sterk waren.
  • Je kan hiervoor bv. het forum gebruiken in Smartschool.

Schriftelijke interactie met behulp van een chatrollenspel

sla link op in klembord

Kopieer

Je kan kiezen voor een formele of informele communicatie: een klantenservice, een sollicitatiegesprek, een ruzie oplossen via chat. Je kan daarvoor bv. in Padlet de ‘Chat Wall’ gebruiken, de chatfunctie van MS Teams, websites zoals “Chatzy”...
In deze video willen we een voorbeeld meegeven van hoe je een online chatomgeving ter beschikking kan stellen van de leerlingen.

Hier staat ingevoegde content uit een social media netwerk dat cookies wil schrijven of uitlezen. Je hebt hiervoor geen toestemming gegeven.Klik hier om dit alsnog toe te laten.

Volgend voorbeeld van schriftelijke interactie werd door de leerlingen uit de derde graad D/A uitgevoerd in Chatzy.  Het doel was dat de leerling in groepjes met elkaar moeten overleggen om tot een concrete actie te komen om zo geld in te zamelen voor de organisatie van hun 100-dagen. Ze moesten de voorstellen van de anderen beoordelen en tot een besluit komen.

Schriftelijke interactie aan de hand van een e-mailketting

sla link op in klembord

Kopieer

Wat complexer, maar ook een mogelijkheid, is om de interne communicatiekanalen van de school (mail) te gebruiken om aan schriftelijke interactie te doen. We raden aan om hiervoor duo's te vormen. Hieronder vinden jullie een concreet voorbeeld van hoe zo'n opdracht eruit kan zien. 
 

  • Maak duo's. Zij vormen een projectteam dat een excursie moet plannen. Je kan er doelen van identiteit en diversiteit aan koppelen.
  • Ze communiceren alleen via e-mail en moeten besluiten nemen over datum, locatie, vervoer … Ze houden daarbij rekening met bijvoorbeeld de kostprijs, de toegankelijkheid voor rolstoelgebruikers, de didactische meerwaarde…
  • Elke leerling moet minimaal twee keer reageren en voortbouwen op de eerdere berichten.
  • Ze moeten op elkaars mails reageren en argumenten ontwikkelen.

Schriftelijke interactie aan de hand van briefjes

sla link op in klembord

Kopieer

Schriftelijke interactie hoeft niet altijd door de technologie ondersteund te worden. Pen en papier kunnen de zaak ook klaren, zoals ook deze oefening aantoont: 
 
Je bent verliefd! Een vriend/vriendin heeft je op school net uitgenodigd voor een avondje uit (bepalen welke activiteit) volgende zaterdag. Je wil hierover graag babbelen (Zou je ingaan op het voorstel? Hoe lang wacht je met antwoorden? Wat trek je aan?) met een vriend(in)in je klas en schrijft briefjes naar elkaar.

Schriftelijke interactie aan de hand van een chatbot

sla link op in klembord

Kopieer

Er bestaan heel wat chatbots waarmee je in discussie kan gaan. Sommige zijn heel functioneel (zoals Billie van bol.com) maar anderen zijn meer gericht op ontspanning (character.ai) of kennisverwerving (hello history). Voor de oudere leerlingen zou je dergelijke chatbots kunnen inzetten om aan schriftelijke interactie te doen.
Vooraleer je je leerlingen met dergelijke bots laat babbelen, geef je best wat uitleg. Dergelijke chatbots kunnen vaak hallucineren. Het zijn geen echte mensen. Je moet dus waken op je privacy en geen persoonlijke gegevens delen en je checkt beter twee keer na of de informatie die ze geven correct zijn. Daarnaast moet je oog hebben voor de profielen waarmee je in gesprek gaat. Sommige profielen zijn nogal aangebrand. Je selecteert best als leerkracht een lijst profielen waarmee de leerlingen in gesprek kunnen gaan.
Volgende opdracht heeft als doel om met een beroemd personage in gesprek te gaan (via character.ai). 
 
NEW PUBLICATION ALERT! "Foodie"
 
This year we would like to publish a book about the food habits and corresponding peculiarities of famous people. It will give us a glimpse into cultural traditions and personal preferences. Moreover, it might offer us an insight in the habits of the rich and famous. For the brave among us, maybe you will find some inspiration for a family reunion or dinner party!
 
You are one of the reporters and will have to write a text about a person of your choice.
 
To prepare you chat with him/her using character.ai. you can use the mindmap underneath. Decide upon the questions you will ask. To enhance the quality of your interview and the final text for the book, formulate different kind of questions; QWQ, open questions, inversion… Dig deep and do not hesitate to add items. A scoop would be nice! This is a conversation: so naturally you react on what is said.
 
Do not forget to save your written conversation (select all, copy and paste in Word document OR take screenshots).
 
Afterwards look for pictures to illustrate. You could create an overall picture by using e.g. Bing Image Creator

Evaluatie: enkele suggesties

sla link op in klembord

Kopieer

Organiseer je schriftelijke interactie dus in een gecontroleerde omgeving of laat hen screenshots nemen. Zo kan je het resultaat borgen bij summatieve evaluatie.
 
Geef als leraar feedback op het proces en/of het product.
 
Schenk aandacht aan breed evalueren. Evaluatie hoeft niet met een quotering (rubric) te zijn, het kan ook door mondelinge feedback, schriftelijke feedback, peerevaluatie, zelfevaluatie, checklist …
 
Welke criteria nemen we dan mee?

  • Aandacht voor doelgerichtheid
  • Spelling/taal ondergeschikt
  • Interactie beoordelen (niet naast elkaar praten)
  • Inhoudelijke relevantie (doelgerichtheid)
  • Register en beleefdheidsconventies
  • De minimumvereisten voor schriftelijk interactie (zie leerplan) kunnen inspiratie bieden. 
  • ...

×
Kijkt als...
Niveau
Regio