Krachtlijn Geëngageerd en verantwoordelijk: een voorbeeld om te werken rond inclusie

In dit voorbeeld van een schoolbreed project staat inclusie centraal. Het project is uitgewerkt voor leerlingen van de derde graad. Bij de uitwerking van het project ligt de focus op leerplandoelen 7, 8 en 10.

Situeren

sla link op in klembord

Kopieer

  • In het Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaartinstituut Brugge werken leerlingen van de derde graad aan een project over inclusie. Dit voorbeeld wil tonen dat bestaande projecten aangepast kunnen worden zodat GFL-doelen worden gerealiseerd. Volgende reflectievragen vormden hiervoor de leidraad:
    • Welke leerplandoelen uit het GFL zetten we in de focus bij het aanpassen van het project?
    • Bieden bepaalde leerplandoelen inspiratie om het project extra te stofferen?
    • Welk leereffect willen we bij de leerlingen bereiken? Hoe proberen we dit vast te stellen?

  • In dit schoolbreed project staat inclusie, zowel in de bredere samenleving als binnen het onderwijs en in de eigen schoolcontext, centraal.
    Het project biedt een waardevolle kans om met leerlingen in dialoog te gaan over de uitdagingen en mogelijkheden van inclusie in de samenleving.
  • De samenwerking met een regionale organisatie voor mensen met een beperking biedt de kans om opgedane inzichten te vertalen naar een concreet en creatief initiatief.
  • Het project vormt een uitgelezen gelegenheid om stil te staan bij het pedagogisch project van de school. Het biedt een meerwaarde om na te denken over hoe de eigen schoolcontext inclusiever kan worden vormgegeven. Welke uitdagingen en kansen doen zich voor binnen de eigen school? Aan de hand van stellingen en tests wordt de toegankelijkheid van de school kritisch onderzocht.

Suggestie: je kan ook verwijzen naar concrete waarden of pijlers opgenomen in het pedagogisch project van de school. Cf. de wegwijzer 'Gastvrijheid' van het vormingsconcept.

Doelen

sla link op in klembord

Kopieer

Bij de uitwerking van de workshop/les/project ligt de focus op volgende leerplandoelen: 

  • leerplandoel 7: De leerlingen verwoorden hun eigen standpunt over maatschappelijke thema's vanuit aangereikte informatie.
  • leerplandoel 8: De leerlingen dialogeren geïnformeerd en beargumenteerd over maatschappelijke thema's.
  • leerplandoel 10: De leerlingen generen creatieve ideeën om een probleem op te lossen en bespreken de uitvoerbaarheid ervan aan de hand van criteria.

Suggestie: het project/workshop/... biedt een uitgelezen kans om ook in te gaan op de krachtlijn Uniek en verbonden (zie verder).

Concretiseren: thema inclusie

sla link op in klembord

Kopieer

Inspirerende bronnen

sla link op in klembord

Kopieer

VAPH – Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap 
🔗 www.vaph.be 

  • overheidsinstantie die ondersteuning regelt voor mensen met een handicap 
  • info over rechten, hulpmiddelen, inclusieve ondersteuning 
  • interessante rubrieken: “Leven met een handicap”, “Inclusief onderwijs”, “Persoonlijke verhalen” 

GRIP vzw – Gelijke Rechten voor Ieder Persoon met een handicap 
🔗 www.gripvzw.be 

  • strijd voor inclusie en gelijke rechten, met focus op mensenrechten 
  • publicaties, opiniestukken en sterke ervaringsverhalen 
  • thema’s: toegankelijkheid, inclusief onderwijs, discriminatiebestrijding 

Inclusie Vlaanderen vzw 
🔗 www.inclusievlaanderen.be 

  • werkt met mensen met een verstandelijke beperking en hun netwerk 
  • biedt brochures, ervaringsmateriaal en begeleiding op maat 
  • interessant voor casussen of getuigenissen  

Unia – Interfederaal Gelijkekansencentrum 
🔗 www.unia.be 

  • waakt over gelijke kansen en strijdt tegen discriminatie (incl. handicap) 
  • publiceert statistieken, educatief materiaal en rapporten 
  • interessant voor maatschappelijke dialoog en juridische context 

Klasse / KlasCement (onderwijsspecifiek) 
🔗 www.klasse.be 
🔗 www.klascement.net 

  • artikels, filmpjes en lesmateriaal over inclusie in de klas 
  • zoek op: “inclusief onderwijs”, “handicap”, “empowerment” 
  • vaak kant-en-klare tools en verhalen uit de praktijk 

Stap 1: verkennen van thema inclusie

sla link op in klembord

Kopieer

Bij deze stap staan leerplandoelen 7 en 8 centraal: 

  • leerplandoel 7: De leerlingen verwoorden hun eigen standpunt over maatschappelijke thema's vanuit aangereikte informatie.
  • leerplandoel 8: De leerlingen dialogeren geïnformeerd en beargumenteerd over maatschappelijke thema's.

Toelichting

sla link op in klembord

Kopieer

Bij deze doelstelling is het belangrijk om aandacht te besteden aan het innemen van een eigen standpunt vanuit aangereikte informatie. De informatie kunnen leerlingen halen uit website van het internet, podcasts, inleefparcours, gesprekken met organisaties …

Je kan leerlingen ondersteunen door hen bepaalde strategieën aan te reiken (cfr. ook vakspecifieke doelen) zoals actief luisteren, zich inleven, respectvol en duidelijk uitkomen voor hun mening, een eigen mening onderbouwen. 

Hieronder enkele werkvormen als voorbeeld uitgewerkt.

Voorbeelden van werkvormen

sla link op in klembord

Kopieer

Inleefactiviteiten

sla link op in klembord

Kopieer

  • Simulaties: wandeling door de school met een rolstoel, taken uitvoeren met een visuele beperking, gehoorbeperking enz.
  • Reflectievragen: wat voelde je? Wat was moeilijk? Wat viel op? 
  • Suggestie: je kan ook gebruik maken van een bestaand inleefparcoures/pakketten. Bijvoorbeeld Inleefparcours 'Doetertoe'.

Reflectiegroepjes rond het thema inclusie

sla link op in klembord

Kopieer

  • Leerlingen gaan in kleine groepjes in dialoog: Wat betekent inclusie? Hoe inclusief is onze school/samenleving?
  • Suggestie: je kan gebruik maken van de podcast 'ouders voor inclusie vertelt' en bijhorende luisterkoffer

Stellingenspel

sla link op in klembord

Kopieer

Leerlingen nemen positie in bij stellingen zoals: 

  • een fuif moet toegankelijk zijn voor iedereen, ook als dat extra geld kost;
  • inclusie is meer dan locaties voor rolstoelen toegankelijk maken;
  • leraren moeten meer opleiding krijgen over hoe ze kunnen omgaan met diversiteit in de klas;
  • een inclusieve school is er niet alleen voor leerlingen met speciale noden, maar voor iedereen;
  • bedrijven moeten verplicht mensen met een beperking in dienst nemen;
  • een samenleving kan pas écht inclusief zijn als iedereen ook gehoord wordt,  niet alleen getolereerd;
  • inclusie betekent ook dat je bereid bent om je eigen vooroordelen in vraag te stellen.

Bemerking: belangrijk bij deze werkvorm is dat (cf. LPD 7) leerlingen argumenteren vanuit de aangereikte informatie. Zie voorbereiding uit werkvorm 1/en of 2: waarom kies je die positie?

Bezoek aan een sociale organisatie in de eigen regio

sla link op in klembord

Kopieer

  • Je kan de leerlingen voorafgaand aan het bezoek info over de organisatie laten opzoeken.
  • Bij een bezoek aan de organisatie kunnen volgende onderdelen zinvol zijn: een rondleiding, een korte presentatie door de organisatie, een getuigenis over leven met een beperking ...

Stap 2: Inclusieve activiteit uitwerken

sla link op in klembord

Kopieer

In dit deel van het project staat leerplandoel 10 in de focus: De leerlingen genereren creatieve ideeën om een probleem op te lossen en bespreken de uitvoerbaarheid ervan aan de hand van criteria.

Suggesties voor aanpak en werkvormen

sla link op in klembord

Kopieer

1. Je kan ervoor kiezen om de leerlingen zelf te laten brainstormen over mogelijke activiteiten die ze inclusief kunnen organiseren: welke activiteit kunnen we organiseren die inclusief is? Waar letten we op?
Suggestie: je kan ervoor kiezen om leerlingen hun idee of het resultaat van opzoekwerk en brainstorm via een posterbeurs voor te stellen.

2. Je kan vertrekken vanuit een bestaand initiatief en leerlingen ideeën laten genereren om het intitiatief inclusief te maken. Bijvoorbeeld, hoe kunnen we deze fuif inclusief maken?
Suggestie: je kan er ook voor kiezen om de toegankelijkheid van bestaande activiteiten op school te onderzoeken en aan te passen, bv. opendeurdag, proclamatie, bezoek van leerlingen uit het 6de leerjaar van de basisschool.

In functie van het realiseren van leerplandoel 10 is het zinvol om criteria op te stellen, bv. 
de leerlingen bedenken zelf de criteria op basis van bronnenonderzoek (cf. bronnen bovenaan of bronnen van de organisatie): aan welke criteria moet een goed inclusief evenement voldoen rekening houden met de doelgroep? bv. toegankelijkheid, duidelijke communicatie, aangepaste sociale omgang, hulpmiddelen, enz.

Suggestie: je kan de koppeling maken met de krachtlijn Uniek en verbonden: LPD 6 De leerlingen gaan respectvol en constructief met anderen in interactie rekening houdend met elkaars grenzen. Bijvoorbeeld wat is respecvolle omgang? Waar let je op in het communiceren of omgaan met personen met een beperking?

3. Je kan werken met casussen (aangepast aan initiatief) en deze bespreken met leerlingen. bv. Hoe zou je reageren in deze situatie?

4. Je kan gericht samenwerken met een sociale organisatie om het initiatief inclusief te maken.

  • Welke suggesties hebben zij om de activiteit inclusief te maken (bv. expertise, vrijwilligers)?
  • Je kan testmomenten organiseren of een check door ervaringsdeskundigen?

Suggestie: afhankelijk van de studierichting van leerlingen kan je andere accenten leggen en de koppeling maken met richtingspecifieke vakken.

Evalueren

sla link op in klembord

Kopieer

Suggesties voor aanpak en werkvormen

sla link op in klembord

Kopieer

  • Om het project af te ronden kan je vanuit een visie op breed evalueren leerlingen in dialoog laten gaan met behulp van reflectievragen. De verwachtingen of criteria die geformuleerd zijn tijdens stap 1 van het project blijven van toepassing.
    Mogelijke reflectievragen:
    • Wat heb je tijdens het project bijgeleerd over het thema inclusie? Illustreer aan de hand van voorbeelden. 
    • Welke ervaringen hebben jouw mening over inclusie veranderd? Waarover ben je van mening veranderd? Hoe verklaar je dat?
    • Welke ervaring draag je mee voor je verdere leven en waarom?
    • Zouden alle leerlingen dit project over inclusie moeten doorlopen? Waarom wel? Waarom niet?
    • ...
        

Je kan het stellingenspel uit fase 1 herhalen vanuit de vraag of hun positie is gewijzigd na het doorlopen van het project. De leerlingen duiden en beargumenteren hun positiewijziging.

Geïnssipreerd naar een voorbeeld van Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaartinstituut Brugge.

×
Kijkt als...
Niveau
Regio
Kan ik je helpen?